هەڵبژاردن... بە مەرجی چەقۆی ئەوان؟!!
مەبەستی سەرەکیم لەم کورتە ووتارەدا ئەوە نییە کە ڕیکلام بۆ تێزێکی زۆر پێشووتری خۆم بکەم، کە لە چەند ساڵێک لەمەو بەرەوە لەبارەیەوە ئەدوێم، پوختەی تێزەکەش بەمجۆرەیە: (هەڵبژاردن کۆکەرەوەی کوردەواری نییە، بەڵکو پەرتکەرە، ئەو ڕاستییە تاڵەشمان هەر لە یەکەم ئەزموونی هەڵبژاردنی کوردستانەوە بۆ دەرکەوت، کە ئەوسا پەرتبوونەکە شەڕێکی ناوخۆی خوێناوی بەدوای خۆیدا هێنا).
هەرچەندە هەڵبژاردنی کوردستان لەسەرەتاوە بڕیار و پرۆسەیەکی خۆکردبوو بەرەو دەسەڵاتێکی ڕەوایەتیداری دیموکراتیک، بەڵام بەوجۆرەش نە (یەکی خستین) و نە (ڕێکیشی خستین). ئێستاش لەسەروبەندی گەڕێکی دیکەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان داین، بەڵام پێش ئەنجامدانی و پێش دەرکەوتنی ئەنجامەکانی، پەرتبوون بۆتە نیشانە و سیما و دیاردەیەکی تەواو مەترسیداری لێکترازانێکی قووڵتر.
هاوکات لێکەوتە سەرەتاییەکانی ئەم گەڕی هەڵبژاردنە هەر بەتەنیا پەرتکردن نابێ، بەڵکو بێ پرەستیژکردنی پەڕلەمانیشە، ئەویش بە هۆی لابردن و بەنادەستووری زانینی بڕگەی (2) لە ماددەی (56)ی یاسای هەڵبژاردنی پەڕلەمانی کوردستان، کە تیایدا هاتووە (هاتبوو) پەرلەمان تاکە مەرجەعی سیاسی و دەستوورییە بۆ بڕیاردان لەسەر پرسە چارەنوسسازەکانی گەلی کوردستانی عیراق، هەڵبەت بڕیارەکانی دادگای باڵای فیدڕالیش نە تانەیان لێ ئەدرێ و نە ڕەتیش ئەکرێنەوە!.
بەو پێیە و بە زۆر هۆکاری تریش، کە پسپۆڕ و شارەزایان و هەروەها ئاگاداران، لەم چەند ڕۆژەدا ڕوونیان کردۆتەوە کە ئەو ڕستە بڕیارانەی دادگای فیدڕاڵی داویەتی لەهەردوو مەودای دوورو نزیکدا زیانی گەورە لە ئێستا و داهاتووی کوردستان و ئەزموونی هەرێم ئەدەن، کە قەرەبووکردنەوەیان زۆر زەحمەت ئەبێ، بەتایبەت وەک هێندێ لە پسپۆڕان ئاماژەیان پێداوە ئەو بڕیارانەی دادگاکە بناغەن بۆ زۆر بڕیاری تر، کە دامەزراوەکانی کوردستان هەڵئەتەکێنن و گەر واش بڕوا ئەوا لە باشترین حاڵەتدا ڕەنگە سیستمێکی (فیدڕاڵی کارتۆنی) جێی ئەگرێتەوە.
ئێستا بەغدا (دەوڵەتی عیراق) وەک داگیرکەر و پشتیوانە ناوخۆیی و دەرکیەکانی، بەو بڕیار و سیاسەتانەی کاریان پێ ئەکا، گەرەکی نییە تەنیا ئەلتەرناتیڤی کارتۆنیمان بەسەردا بسەپێنێ، بەڵکو بەهەموو ئامراز و فرت و فێڵی نایاسایی و یاسامەندکراو و میکانیزمەکانی ملپێکەچکردنی نەتەوەی کورد کارئەکا تا پێش نیشتنەوەی ئەو تۆفانەی تەواوی ناوچەکەی گرتۆتەوە و زۆریش لە لرفەلرفی تۆفانەکە ئەترسن مەسەلەی کورد، کە لە دیدی ستراتیژی و جیۆپۆلەتیکی بەغدا و هاوپەیمان و هاوبەرژەوەندە ناوچەییەکانیدا (چوار داگیرکەرەکە) گەورەترین چالنج و هەڕەشەیە و ئەیەوێ نەک لەئێستادا بەڵکو بۆ دۆخی کۆتایی و نیشتنەوەی تۆفانەکە، کورد تا ئەو ئەندازەیە دەستەپاچە و بێ دەرەتان و پارچەپارچە و بێ شنگ بکا تا وەک سەردەمی دوای جەنگی یەکەمی جیهان ئەمجارەش کورد بێ دەرفەت بمێنێتەوە و بخرێتە دەرەوەی هاوکێشەکان و بەدەستی بەتاڵەوە لێی بێتە دەر و مایەپووچ بێ. بەڵام ئەگەر لافاوەکە دۆخێکی جیای لێ کەوتەوە، کە بۆ زاڵ بوون بەسەر فاکتەرەکانی ناسەقامگیری پێویست بە گۆڕینی ئەم جیۆپۆلەتیکە ناسەقامگیر و نائارامەی ناوچەکە بکا و سەرلەنوێ ئەم زۆنە بوغرنج و بەردەوام ئاڵۆز و شلەژاوە دیزاین بکرێتەوە، کە سەدساڵ پترە وەک خۆیەتی، ئەوا چانسی دووبارە بوونەوەی سیناریۆی لۆزان زۆرکەم ئەبێ.
وەک لە دنیای ئێستا سیاسەتدا بۆتە دەستەواژە و چەمک، ئایا بۆ ڕۆژانی دوای نیشتنەوەی لافاوەکە، کورد پێشمەرج و پێویستی و ئامرازەکانی ململانێ قورسەکەی ئەو وەختە و بەڕێوەبردنەکەی چین (چی ئەبن)؟ باش ئەزانم کە تێزگەلی نەک هەر جیاجیا بەڵکو تێزگەلی دژبەیەک و یەکتربەتاڵکەرەوە هەر لەدوای ئەو پرسیارەمەوە کورد ووتەنی کلاشە ئەکەن، بەخوێندنەوەی کەم و زۆر ئەزموونداری خۆم پێش مەرجی بنەڕەتی بۆ ئەو قۆناخە هەبوونی (لێڤەگەڕ)ە، کە لە سەردەمی بەرەی کوردستانیدا (دوای ڕاپەڕینی باشوور لە 1991) ئەو لێڤەگەڕە بە (ڕابەر) ناودێرکراو دەنگیشی لەسەردرا، بەڵام دۆخی پەرتبوون و ئاڵۆزی دوای یەکەم هەڵبژاردن ئەو ئامرازە ستراتیژیەی کوردایەتی نەک هەر پشتگوێ خرا بەڵکو مرێندرا. لێرەوەو لەم بارەیەوە مەبەستمە و زۆریش مەبەستمە کە مەسەلەی (لێڤەگەڕ ) مشتومڕی فیکری و سیاسی لە ئاستی هەموو کوردستان و دیاسپۆڕاشدا دەست پێ بکەین.
ئێستا دابەشبوونێک لەجۆرێکی تر لە کوردستان (باشوور)دا دروست بووە، بەشێوەیەک کە زۆرینەیەک لە لایەنە سیاسییەکان بەوەندە نەوەستاون کە بە گەرم وگوڕیەوە لەگەڵ بڕیارەکانی دادگای باڵای فیدڕالی دابن سەبارەت بەیاسای هەڵبژاردن، کە دادگاکە لەخۆیەوە و بەمەبەستێکی دوژمنکارانەی فێڵبازانەوە بڕگەی (2)ی لە مادەی (56) ڕەتکردۆتەوە، کە بەوجۆرە پەڕلەمانی لە سەروەرترین دەسەڵاتەکەی بێبەشکرد، بەڵکو هەمان گووتاری وەلائی گرووپە شیعەکانیان بۆ بەرگریکردن لە دادگاکە و سەرۆکی دادگاکەیان پەیڕەو کردووە و سەنگەری دەرەوەی کوردیان توندتر و بەهێزتر کردووە. لەبەرامبەردا پارتی و ژمارەیەک پارت و گروپی تری کوردستان، بەتایبەت هی پێکهاتەکان بەو بڕیارانەی دادگاکە ڕازی نین، چونکە دادگاکە بە دەستوورمەند نازانن، بۆیە پێچەوانەی (ئەوان) هەڵوێستیان بەڕوونی و ڕاشکاوی لەدژی بڕیارەکە نیشان داوە، هەڵوێستی پارتی وەک هێزی یەکەمی کوردستان (هەرێم) دۆخە سیاسیەکەی بەتایبەت لەبەغدا بەتوندی شڵەقاندووە و بە هۆیەوە بزاوتێکی دپلۆماسی لەئاستی سێ سەرۆکایەتییەکەی عیراق و پارت و گروپە سیاسی و میلیشیاییەکانی و نوێنەرایەتی هەندێ لە زلهێزەکانی لێکەوتەوە کە هێشتاش هەر بەردەوامە، بەڵام ڕوون نییە ئەم کێشمەکێشەی کە دادگای باڵای فیدڕاڵی و لایەنگرانی دروستیان کردووە چی لێ ئەکەوێتەوە. لەکوردستاندا ئه‌وه ڕوونە كه لەم دۆخە زۆر هەستیارەدا بەرەکان (بەرەی کوردستان و بەرەی بەغدا) لێک هەڵاوێرد بوو، بە جۆرێک کە پارتی بە پێچەوانەی بەرەکەی تر (بەرەی بەغدا) هەڵبژاردنەکە بە مەرجی (چەقۆی ئەوان) پەسند ناکا، چونکە هەڵبژاردن بەم شێواز و میکانیزم و فەلسەفەیەی دادگای فیدڕالی و هاوقەتار و هاوئامانجە کوردەکانی، گەرچی هەر لەئێستاوە هەندێ کەس و لایەن خۆیان بەبراوە نیشان ئەدەن کە ئەو بردنەوەیان بەتامی دۆڕاندنە چونکە کەم و زۆر خەمخۆری نەدۆڕانی کوردیان پێوە دیار نییە!
دوا سەرنجی ئەم نووسینەم پیشاندانی پەرۆشی دڵسۆزانەمە بۆ هەندێ لەو لایەن و بەتایبەت کەسایەتیانەیە کە بەکاردانەوەی تووڕەیی و بەدیدێکی تەواو تاکتیکیانە (نامەوێ پێیان بڵێم کورتبینانە) بەغدایان کردە ڕووگەی خۆیان، پەرۆشیم بۆیان لەوەوەیە کە دڵنیام ئەو ڕەوتەی ئەوانیش چوونەتە پاڵی نزاکەی هێمنی مەهابادی ئەیانگرێتەوە کە کاتی خۆی بە شای ئێرانی ووت (بەغدا نیوەی ڕێگەت بێ).