سیاسی
د. سیروان حوسێن مەخمووری
د. سیروان حوسێن مەخمووری

نووسەر

لە بێدەنگیەكەی سەدر بترسن

موقته‌دا سه‌در
موقته‌دا سه‌در

سەرەتای ووتارەكەمان بەو ووتە عەرەبیە دەست پێ دەكەین (السكوت علامة الرضا!) ئایا بێ دەنگیەكەی (موقتەدا سەدر) بەمانای ڕازی بوونی دێت لە بەرامبەر دەسەڵاتدارانی عێراق یاخود بێئومیدە و نیگەرانە لەبارودۆخی سیاسی تروسكایی رووناكی نابینی كە كێشەكان بەرەو چارەسەركردن ببات ،بێ گومان هەلبژاردەی دووەم ڕاستە كە نیگەرانە لە دەسەلاتدارانی عیراق.

لەلایەكی تریشەوە شەقامی ناڕازی عیراقی ڕۆژ بەڕۆژ زیاتر دەبێت و دەنگی ناڕازی لەبەرامبەر حكومەتی سودانی زیاتر دەبێت ، بەتایبەتی دوای ناجێگیربوونی نرخی دۆلار بەرامبەر دیناری عیراقی كە ئەمەش ڕەنگدانەوەی خراپی لەسەر گرانی بازاڕ و رەوش و گوزەرانی هاولاتیانی هەبووە ، بۆیە لە ئێستادا خەڵكەكە چاوەڕوانی سەركردەیەك دەكەن كە سەركردایەتی خۆپیشاندان و دەنگی ناڕازی بكات ، بۆ ئەم مەبەستەش لە ئێستادا باشترین سەركردە كە بتوانی هەموو شەقام كۆنترۆڵ بكات ئەویش (موقتەدا صەدرە) كە لە ئێستادا بێ دەنگی هەڵبژاردووە.

بۆیە لەئێستادا عیراق لەبەرامبەر بارودۆخێكی ناروون و ترسناك دایە بەتایبەتی لەرووی ئابوورییەوە كە وەك بنەمایەكی سەرەكی مانەوەی وولاتەكەیە وەك خۆی ، بۆیە لەئێستادا دەبینین دراوی عیراق لەبەرامبەر دۆلار هەرەشەی دارمان و هەرەسی لەسەرە ئەوەش بەیەكەم ئاماژەی رووخان و نەمانی حكومەت دێت لەئایندەدا ئەگەر بێتوو نرخی دۆلار نەگەڕێتەوە دۆخی جارانی و كۆنترۆڵ نەكرێت و ڕێگە نەگیرێ لە بەقاچاغ بردنی دۆلار بۆ ئێران لەلایەن گروپەكانی نزیك لەخۆی كە پێكهێنەری سەرەكی حكومەتی عیراقین ئەوا ئاكامی باش نابێت ، چونكە ئەو بارودۆخە بەسیاسی كراوە و لەكۆتاییدا هاوڵاتی عیراقی زەرەر مەندی یەكەمە لەبەرامبەر گرانی بازار و دەرئەنجامی ئەم بارودۆخەش دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی زیاتری هەژاری و بێكاری و برسێتی بەتایبەتی لەپارێزگاكانی باشووری عیراق كە ناسراون بە بەرزی ڕێژەی هەژاری.

كەواتە حكومەتی عیراق و بانكی ناوەندی عیراق لەبەردەم تاقیكردنەوەیەكی حەقیقی دان تا كۆتایی مانگی یەك ، ئینجا ئەگەر بارودۆخەكە كۆنترۆل نەكرێت ئەوا چاوەروانی گەورەترین خۆپیشاندان دەكرێت كە دەمێكە ئەو شەقامە ناڕازییە لەم دەسەڵاتە بەڵام پێویستیان بە سەركردایەتیەك هەبوو ئیدارەی خۆپیشاندانەكانی بكات ، بۆیە (موقتەدا سەدر) دەبێت بێ دەنگیەكەی بشكێنی جڵەوی بارودۆخەكەی بگرێتە دەست ، ئەگەر ئەوەش نەكات بنكەی جەماوەری خۆی لەدەست دەدات چونكە سەدر بەوە ناسراوە كە لەگەل چینی هەژاران دایە ، لەبەرئەوەی ئەوەی ئێستادا روودەدات بووەتە كارەسات بۆسەر لایەنی ئابووری وولات و هاولاتیان.

خۆپیشاندانی ئەوجارە لەگەڵ هەموو جارەكان جیاوازتر دەبێت چونكە پشتگیری بەهێزی دەكرێت لەلایەن دەستی دەرەكیەوە ، لەلایەكی ترەوە ئەزموونی رابردوو ئەوەمان پێ دەڵیت هەر سیستەم و حكومەتێك كە بەرەو ڕووخان و لەناوچوون چووبێت لەسەرەتاوە ئابووری یەكەی داڕماوە ، بۆیە ئەم بارودۆخەش ئەگەر كۆنترۆل نەكرێت ئەوا بەیەكەم زەنگی مەترسیدار دادەنرێت لەسەر دەوڵەتی عیراقی.

دەبینین هەر لەپاش هەلبژاردنەكانی 10ی ئۆكتۆبەری سالی 2021 هاوپەیمانەكەی توانی (74) كورسی پەرلەمانی بەدەستبهێنی و یەكەمی نێو شیعەكان بوو و هەلگری یەك دروشم بوو (لا شرقية ولا غربية، حكومة أغلبية وطنية)، ئەم دروشمەی (موقتەدا سەدر) داوایەكی سەرەكی خۆپیشاندەرانی تشرینیەكان بوو و كاتێ بەربەست و ئاستەنگی بۆ دروستكرا و هەموو هەولێكی دا پۆستی سەرۆك وەزیران بۆ هاوپەیمانەكەی بێت ، بەلام دواجار سەركەوتوو نەبوو نەیتوانی لەرووی سیاسیەوە براوە بێت بەسەر نەیارانی و زۆر هەوڵیان دا عیراق لەو مەترسیانە دووربخەنەوە كە دێتە پێش.

لەكاتی ئێستادا گەورەترین خۆپیشاندانی لەبەردەم عیراقە و دەبێت سەدر بێ دەنگیەكەشی بشكێنی و بە ناچاریشی بەشداری خۆپیشاندانەكان بكات ، بە دڵناییەوە دروشمی خۆپیشاندانی ئەمجارە ڕووخانی سیستەمی حكومرانی عیراق دەبێت ، كەواتە سەدرییەكانیش دەچنە پال شەقامی ناڕازی و ئەم بارودۆخەش هەلێكی باشە بۆ سەدر كە بێ دەنگیەكەی بشكێنی ، لەكۆتاییدا ئاماژەكەمان ئەوەمان پێ دەلێن كە ئایندەی عیراق ناروونە و مەترسی جدی لەسەر ئەم ولاتە هەیە.