مەسرور بارزانی؛ دیپلۆماتکاری بەکردار و ئەندازیاری سیاسەتی حەکیمانە

کاتێک رۆژێک کتێبەکانی مێژوو لەسەر ئەم کاتە دەنووسرێن، بێ گومان مەسرور بارزانی وەک یەکێک لە سەرکردە دیارەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەوەستێت. رووناکییەک لە ناوچەیەکدا کە زۆرجار بە نائارامی و گرژییە جیۆپۆلیتیکییە ئاڵۆزەکان تایبەتمەندە. ئەوەی لە چالاکییەکانی ئەمڕۆیی بەغدامان بینی لە دانوستانەکانی نێوان حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمدا شاهیدی بووین، نموونەیەکی روونی سەرکردایەتی ناوازەی بارزانیمان پێدەبەخشێت.

شاراوە نییە کە کورد لەمێژە خەباتی بۆ مافەکانی کردووە، زۆر جاریش لە دیوی هەڵەی نادادپەروەریدا بووە. بەڵام تەحەدای ئەم دواییە کاتێک حکومەتی عێراق بۆ ماوەی سێ مانگ بوودجەی حکومەتی هەرێمی نەناردووە دەکرا ببێتە هێزێک بۆ گرژی زیاتر. بەڵام مەسرور بارزانی هەروەک جاران وەک ئاشتیخوازێک، ناوبژیوانی پلە و پایە دەرکەوت.

رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ناوچەیەکی گەمەی دەسەڵات و گۆڕانی هاوپەیمانییەکان، لە مێژە بە زریانی سیاسی تایبەتمەندە. بەڵام لەم ئاوە پڕ لە گرفتانە هێزێکی دیپلۆماسی بە لێهاتوویی و ئیرادە سەریهەڵداوە. مەسرور بارزانی بە پەنجەمۆرێکی ناوازە لەسەر دیمەنی دیپلۆماسی هەرێم، توانایەکی بێهاوتای بۆ دروستکردنی دیالۆگ و لێکتێگەیشتن نیشانداوە. بە یەکخستنی گۆڕەپانی سیاسی کورد و گەشتکردن بە دانوستانە سەختەکان، خۆی وەک یاریزانێکی سەرەکی نەک تەنها لەناو حکومەتی هەرێم، بەڵکو لە دەرەوەی سنوورەکانیشدا جێگیر کردووە. بارزانی لە جیاتی ڕووبەڕووبوونەوە، گوێگرتن و ڕێزگرتن لە یەکتر لە پێشینەی کارەکانیدایە. له بەغدا ئەم هونەڕەی به بیرخستنەوەی بەڕپرسه سەرەکیەکانی حکومه تی عێراق هەم به توندی و هەم به نەرمی نیشاندا.

لە زەمینەی هەمیشە گۆڕاوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، مەسرور بارزانی وەک رەمزی هیوا و سەقامگیری بو کورد وەستاوە، دیپلۆماتکارێک کە ئەگەرەکان لە دیالۆگ و هاوکاریدا دەبینێت. کارەکانی تەنها چیڕۆکێکی سەرکەوتن نییە، بەڵکو بیرهێنانەوەی هێزی دیپلۆماسی راستەقینەیشە. رووناکییەک لە لابیرینتی سیاسی ئاڵۆزی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، مەسرور بارزانی رێگایەک بەرەو داهاتوویەک پێشکەش دەکات کە بە هاوکاری و لێکتێگەیشتن دیاری کراوە. لە زەمینە لەرزۆکە جیۆپۆلەتیکییەکەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، کە زۆرجار دڵسۆزییەکان دەگۆڕدرێن و بەرژەوەندییەکان بەریەک دەکەون، مەسرور بارزانی نەک هەر وەک دیپلۆماتکارێکی لێهاتوو، بەڵکو وەک وەستایەکی دروستکردن و سەرکردایەتیکردنی، دەنگێکی بەکۆمەڵ سەرهەڵدەدات.

ئەم دەنگە بەکۆمەڵە تەنیا دەرئەنجامی ڕێککەوتنی سیاسی نییە. سەمفۆنیای خەون و هیوا و ئاواتە هاوبەشەکانە کە کورد لە تاقیکردنەوەکانی مێژوودا لەگەڵ خۆیدا هەڵیدەگرێت. بارزانی بە وردبینی و سەبرەوە توانیویەتی ئەم دەنگە فرەلایەنانە یەکبخات بۆ کۆڕێکی هاوئاهەنگ کە ئەم جارە بە ڕوونی قسە لەگەڵ بەغدا بکات. دروستکردنی ئەم دەنگە یەکگرتووە کارێکی بچووک نییە. مێژووی کورد زۆرجار بە ململانێ و دووبەرەکی ناوخۆییەوە دیار بووە. بەڵام لە ژێر توانا وسەرکردایەتی مەسرور بارزانیدا ئەم ناتەباییانە گۆڕاون بۆ هێزێک. ئێستا هەموو حیزبێک، هەموو فراکسیۆنێک، هەر دەنگێکی تاکەکەسی لەم سەمفونیە سیاسیە بەکۆمەڵەدا جێگەی خۆی هەیە، وایکردووە بەهێزتر و دەنگدانەوەتر بێت.

بەڵام بۆچی ئەم دەنگە بەکۆمەڵە ئەوەندە گرنگە؟ لە ناوچەیەکدا کە زۆرجار دەنگی کەمینەکان بێدەنگ دەکرێن، ئەم دەنگە یەکگرتووە هێزێک دەڕەخسێنێت کە ناتوانرێت بە ئاسانی پشتگوێ بخرێت. کە نوێنەرایەتی بەرەیەکی یەکگرتوو دەکات، هاودەنگییەک کە نەک تەنها سیاسییە بەڵکو کولتووری و کۆمەڵایەتیشە. توانای مەسرور بارزانی بۆ کەناڵکردنی ئەم دەنگە گەورەترین هێزیەتی. لەبەغدا بەڕوونی ئەوەی خستەڕوو کە هەڵوێستی حکومەتی هەرێم تەنها هەڵوێستی یەک حکومەت یان حزبێک نییە، بەڵکو ڕەنگدانەوەی ئیرادەی بەکۆمەڵی گەلی کوردە. وە هەر ئەم ئیرادەیە، ئەم دەنگە هاوبەشە، کە وایکردووە حکومەتی هەرێم بەو ئیرادەیە بەناو دانوستانە ئاڵۆزەکاندا لەگەڵ حکومەتی عێراقدا بڕوات.

ئەم دەنگە دەستەجەمعییە تەنها بیرخستنەوەیەک نییە بۆ بەغدا لە پابەندبوونە گرێبەستییەکانیان. هەروەها ئاماژەیەک بۆ جیهان کە کورد بە سەرکردایەتی دیدەوانانی وەک مەسرور بارزانی ئامادەیە بە یەکگرتوویی بوەستێت و خەبات بۆ مافەکانی خۆی بکات و بەشدارییەکی بنیاتنەر لە داهاتووی ناوچەکەدا بکات. دەنگی بەکۆمەڵ لە دەستی بارزانیدا دەبێتە ئامرازێکی بەهێزی گۆڕانکاری و پێشکەوتن، هەڵگری هیوا لە ناوچەیەکی ئالووز کە ئەوەندە زۆر پێویستی پێیەتی.

ئەوەی مەسرور بارزانی ناوازە دەکات، تەنیا توانای یەکگرتوویی نییە، بەڵکو دیدگای پێکەوەژیانی ئاشتیانە لە ناوچەیەکدا کە بە ململانێ دیاری کراوە. نوێنەرایەتی نەوەیەکی نوێی سەرکردە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات، کە دان بە گرنگی سەقامگیری ئابووری و ئاسایش بۆ گەلەکانیان دەزانن. بە واتایەکی تر سەرکردەیەک بۆ داهاتوو. ئەو کارەی بارزانی لە بەغدا دەکرێت وەک سەرکەوتنێک بۆ حکومەتی هەرێم سەیر بکرێت، بەڵام لە ڕوانگەیەکی گەورەترەوە سەرکەوتنێک بۆ هەموو ناوچەکە و وەلاتی خوی. مەسرور بارزانی بە دروستکردنی پرد لەو شوێنانەی کە ئەوانی دیکە دابەشبوون دەبینن، بە قسەکردنی هاوکاری لەو شوێنانەی کە ئەوانی دیکە قسە لەسەر ڕووبەڕووبوونەوە دەکەن، هەروەها بە پاڵپشتیکردنی دادپەروەری لەو شوێنانەی کە ئەوانی دیکە پاشەکشە دەکەن، مەسرور بارزانی جێگەی خۆی وەک یەکێک لە ئەکتەرە سیاسییە کاریگەرەکانی ئەمڕۆی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست چەسپاندووە.