دیپلوماسی و ستراتیژیەتا سەروکوەزیران مەسرور بارزانی

سەردانا ڤێ داویێ یا بەرێز جەنابی سەروکوەزیران کاک مەسرور بارزانی بو بەغدا ئەرکەکێ دیپلوماسی و رێتوریکەکا گرنگ بوو کو ئامانج لێ چارەسەرکرنا ناکوکێن ئابووری و هندەک پرسێن ئێمناهیێ بوون دناڤبەرا حکومەتا هەرێما کوردستانێ و حکومەتا فیدرالا عیراقێ کو زوربەیی ڤان ناکوکیان سەپاندینە ژ لایێ حکومەتا فیدراڵ ڤە بەرامبەر مافێ دەستوری یێ حکومەت و هاوولاتیێن هەرێما کوردستانێ. فۆکوسا جەنابێ سەروکوەزیران د ڤێ سەرەدانێ و دانوستاندنێن ئاستێ بلنددا، تەکەزیکرن بوو لسەر پابەندبوونا وێ چەندێ بو دەستەبەرکرنا ماف و بەرژەوەندیێن گەلێ کوردستانێ، هەڤدەم ئینانە سەر رێیا دوبارە یا پەیوەندیێن هەڤبەش و بەرهەمدار یێن دناڤبەرا حکومەتا هەرێمێ و حکومەتا فیدرالی, کو دڤان خالێن هەنێدا دهێنە پڵەبەندیکرن:

ئالنگاریێن ئابووری و بەشە بودجە:

جهێ گومانێ نینە کو جەنابێ سەروکوەزیران دناڤا گوفتگویێن خودا دگەل بەرپرسێن حکومەتا فیدرالی یا عیراقێ تەکەزیێ لسەر تەرخانکرنا بودجێ و چاڤکانیێن ئابووری کریە. ئەڤ چەندا هەنێ ڤەدگەریتەڤە بو هندێ کو هێشتا هزرا قوتکرنا بودجێ و برسیکرنا هاوولاتیێن هەرێما کوردستانێ وەکە کارتا فشارا سیاسی ل دەف هندەک لایەنێن سیاسی ل بەغدا مایە. لێ رێتوریکا ستراتیژیا جەنابێ سەروەکوەزیران کاک مەسرور بارزانی رەگ و ریشالێن وێ د چوارچێوەیێ دەستور و پەیداکرنا چارەسەریێن هەڤسەنگ لێ بێ بەرزەکرنا بچوکترین مافێ دەستوری یێن هاوولاتیێن هەرێمێ بویە میکانیزمەکێ سەرکەفتی د گارەنتیکرن و پەیداکرنا خالێن کو هەردوولا لسەر هەڤرا بن. چونکە تەکەزیکرن لسەر مافێن هەرێما کوردستانێ د بەشە بودجە و سەروەریا وێ پرسا رێکەفتنەکا یاسایی نینە بەلکو پێویستیەکە بو پاراستنا ئێمناهی و گەشەپێدانا تەڤایا عیراقێ و دەڤەرێ ب گشتی.

سەربەخوویا سیاسی و هەڤکاریا فیدرالی:

ژ لایێ سیاسیڤە بەرێز مەسرور بارزانی هەردم هەولدایە سەربەخوویا هەرێما کوردستانێ بهێزتر بکەت و ل هەماندەمدا فاکتەرەک بیت د ئاکتیڤکرنا سیستەمێ فیدرالیەتێ کو گەلەک لایەنێن ل بەغدا دژی ڤێ چەندێ نە و هەر هەول ددەن کو سیستەمێ حکومرانیەکا ناوەندی دژی دەستوری ل بەغدا هەبیت. جەنابێ سەروکوەزیران هەردەم هەولدایە کو بەرپرسێن بەغدا پتر نێزیکی پرەنسیپێن ئێکدووقەبولکرنێ بکەت چونکە ئەڤ پرەنسیپە هەردەم مینا باغەیەکێ ریشالی یێ کارێ جەنابێ وان بوویە و هەردەم هەولدایە کو د چوارچێوەیێن یاسایی و مینا سەرکردەیەکێ کو سەروەریا یاسایی، ئابووری و سیاسیا هەرێمێ بپارێزیت لێ هەردەم دەرگەهێ دیالووگێ ب ڤەکری هێلایە بو دانوستاندن لسەر پرسێن فیدرالی بو ژیانەکا ئێکدووقەبولکری د چوارچێوەیێ عیراقەکا فیدرال یا بێ خوسەپێنەر.

ئاسایێش و هەڤکاری:

بەشەکێ دیێ گرنگێ گفتوگویێن دوهی یێن سەردەدانا جەنابێ سەروکوەزیران بو بەغدا تەکەزی لسەر کوردستانەکا سەقامگیر و ئەمن کریە کو ئەڤ چەندا هەنێ د بەرژەوەندیا عیراقەکا فیدرالە. تەکەزی لسەر ڕولێ هەرێما کوردستانێ دێ هێتەکرن د بەرەنگاربوونەوەیا تیرورێ و ئەو ڕولێ گرنگێ هێزێن ئێمناهیا هەرێما کوردستانێ هەیی د پاراستنا ئاسایێشا دەڤەرێدا. ئەڤ چەندا هەنێ دیاردکەت ئاکتیڤبوون و کارێ چالاکانە یێ هێزێن ئێمناهیێ ل هەرێما کوردستانێ وەکە بەرژەوەندیەکا هەڤبەش دهێتە تەماشەکرن کو پێویستی ب هەولەکا هەڤبەشە و دابینکرنا سەرچاوەیانە دناڤبەرا هەردوو حکومەتان نەخاسمە ئەرکەکێ فیدرالیە لسەر ملێن حکومەتا فیدرالا عیراقێ د دابینکرنا هەر کەلوپەلێن سەربازی و ئاکتیڤکرنا ژورێن ئوپراسیونێن هەڤبەش.

رێتوریکا دیپلوماسی و تاکتیکا دانوستاندنان:

بەرێز مەسرور بارزانی رێتوریکەکا دیپلوماسی بکاردئینیت کو هەم یا ب هێز و پتەوە و هەم یا ئاشتەوایی و ئێکدووقبولکرنێیە. ئەڤ چەندا هەنێ ڤەدگەریتەڤە کو جەنابێ وان سەربورەکا زێدە د کارکرن و پاراستا سەقامگیریا هەرێما کوردستانێ و هەمی دەڤەرێ هەیە کو نها کارکرنا جەنابێ وان مینا سەروکوەزیران بویە تێکەلەیەک د دیدگەهەکا کویر و ستراتیژی بو هەر پێنگاڤەکا چ کورتخایەن بیت و چ درێژخایەن. ئەڤ چەندا هەنێ وەکریە کو جەنابێ سەروکوەزیران و ئەڤ پێنگاڤێن ڤێ داویێ یێن جەنابێ وان ببنە مینا لاپەرەیەک و میکانیزمەک ژ بو چارەسەریەکا بنجینەیی بو چارەسەریەکا پراکتیکی و دومدرێژ کو د ڤان پێکهاتەیێن هەنێ دشێن بهێنە دابەشکرن و شروڤەکرن:

تەکەزی لسەر ئارمانجێن هەڤبەش: بەرێز مەسرور بارزانی زور جاران تەکەزی لسەر ئارمانجێن هەڤبەش یێن ئابووری، ئەمنی و پەروەردەکرنا هەستەکێ هەڤبەشێ مفا ژ ئێکدووەرگرتنێ کریە کو ئەڤ چەندا هەنێ بناغەیا سیاسەتەکا پراگماتیکیا سەرکەفتیە.
تەکەزیکرن لسەر مافێن یاسایی و دەستورێ: ب زەمینەسازکرنا ئارگومێنتێن د ناڤا دەستورێ عیراقێدا جەنابێ وان هەردەم هەولدایە کو حکومەتا هەرێما کوردستانێ مینا لایەنەکێ پابەندکەرێ یاسایی د چوارچێوەیێ فیدرالیەت و باوەریەکا دوولایەنە بینیتە پێش کو ئەڤ چەندا هەنێ خالەکا هەڕە گرنگە د جێبەجیکرنا سیستەمێ فیدرالیەتەکا سەرکەفتی.

ب مروڤاتیکرنا بابەتان: جەنابێ سەروکوەزیران هەردەم هەولدایە کو ڤیا بیت بەغدا د وێ چەندێ بگەهیت کو گڤاشێن برینا بوجە و موچەیان گڤاشەکا نەیا یاسایی، و ئەخلاقیە چونکە کایگەریەکا راستەوخوو لسەر ژین و ژیارا وان هاوولاتیێن هەرێما کوردستانێ هەبوویە کو بەری دامەزراندنا عیراقا ئازاد ژی هەر بەر نەفرەتا توپ و تەیارەیێن ڕژێما بەعس بوویە ، لەورا ب داوی ئینانا فکرەیا سزادانا هاوولاتیێن هەرێما کوردستانێ ب رێیا نەهنارتنا موچەیێ وان ئێکە ژ ئەولەویەتا کارێ جەنابێ سەروکوەزیران.

پێشنیازکرنا چارەسەریەکا پراکتیکی: کاک مەسرور بارزانی، ب پێشکێشکرنا چارەسەریەکا باش و دارێشتی و جێبەجێکری بو ئەو پرسێن کو لبەر دەستن و هاتینە دیارکرن هەولا پەیداکرنا میکانیزمەکێ چارەسەریێ و بنەرەتی ددەت ژ بو ئاراستەکرنا دانوستاندنان بەرەڤ دەرئەنجامێن کرداری.

ل داویێ سەرەدانا جەنابێ سەروکوەزیران کاک مەسرور بارزانی بو بەغدا و ئەنجامێن سەرەدانێن بەری نها بەلگەیەکە کو سەرکردایەتیا چارەسەرکرنا کێشە و پرسێن دیێن ئالووز یێن دناڤبەرا هەردوو حکومەتان دکەت و ئەڤ چەندا هەنێ ب رێیا تەکەزیکرنەکا موکم لسەر مافێ هاوولاتیێن هەرێما کوردستانێ بوویە کو جەنابێ وان هەردەم هەولدایە کو ب هەمی شێوەیەکێ مینا جەنابێ سەروک بارزانی باغەکێ مەزنێ دیپلوماسی و دیالوگێ بیت لێ چ دەمەکێ سازشێ لسەر بچوکترین مافێن یاسایی و دەستورێن هەرێما کوردستانێ نەکەت کو ئەڤ هزرا ستراتیژی مینا میکانیزمەکێ سەرکەفتی هاتیە پیادەکرن بو چارەسەرکرنا هەر ئالنگاریەکا دهێتە پێش.