ڕۆڵی چارەنووسسازی سەرۆک بارزانی لە سەقامگیری عێراق و ناوچەکە

ئەمرۆ 3ی تەمموزی 2024 ساتێکی مێژوویی بوو لە دیمەنی سیاسی عێراقدا، کاتێک سەرۆک بارزانی، سەرکردەی کاریزما و کاریگەری کوردستان و ناوچەکە، دوای چەندین ساڵ لە دوورکەوتنەوە، سەرەدانی بەغدای کرد. ئەم سەردانە سەرنجی زۆری بۆ لای خۆی ڕاکێشاوە و هەم لایەنە سیاسییەکانی عێراق و هەم چاودێرانی نێودەوڵەتی بە یەکلاکەرەوە سەیر دەکرێت.

بوونی سەرۆک بارزانی لە بەغدا توانای بووژاندنەوە و پتەوکردنی پەیوەندییەکانی نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵی عێراقی هەیە، کە ئەگەری هەیە کاریگەری دوور مەودای هەبێت لەسەر هاوکاریی سیاسیی، ئابووریی و سەربازیی عێراق.

گرنگی سیاسیی سەرۆک بارزانی

سەرۆک بارزانی نەک تەنیا وەک سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان بەڵکو وەک سەرکردەیەکی کاریگەری ئاشتیخواز لە مێژە کەسایەتیی سەرەکی لە سیاسەتی عێراقی فیدراڵ بوونی هەیە. سەرکردایەتی و لێهاتوویی دیپلۆماسی ڕۆڵێکی گرنگی هەبووە لە تێپەربوون بە دیمەنە سیاسییە ئاڵۆزەکان و دەستەبەرکردنی بەرژەوەندییەکانی کورد لە چوارچێوەی سیستەمی فیدراڵی عێراقدا. بە سەرکردایەتی سەرۆک بارزانی، کورد و هەرێمی کوردستان بووەتە یاریزانێکی سەرەکی لە سیاسەتی عێراقی فیدراڵدا، ئەمەش وایکردووە کە بەبێ پشتیوانیی کورد، پێکهێنانی حکوومەتێکی سەقامگیر، هەردەم مەحاڵ بووە لە عێراق. بۆ نموونە دوای هەڵبژاردنی ساڵی 2021 و پێکهێنانی حکوومەتی نوێ لە عێراق، لایەنە سیاسییەکان ڕێککەوتنی هاوپەیمانیی ئیدارەی دەوڵەت لە نێوان لایەنەکانی بەشدار لە حکوومەت ئیمزاكرا کە ئەمە بەبێ کورد شتێکی ئەستەم دەبوو.

سەردانەکەی سەرۆک بارزانی بۆ بەغدا ئاماژەیە بۆ دووبارەبوونەوەی ئامادەیی بۆ هاوکاری و پتەوکردنی پەیوەندییە فیدراڵییەکان. ئەمەش بە تایبەتی لە کاتێکدا گرنگە کە عێراق ڕووبەڕووی چەندین ئاستەنگ دەبێتەوە، لەوانە ناسەقامگیری ئابووری، هەڕەشە ئەمنییەکانی گرووپە چەکدارەکان و گرژییە سیاسییە ناوخۆییەکان. پاڵپشتی سەرۆک بارزانی بۆ سەقامگیری حکوومەتی عێراق گرنگە و سەردانەکەی ئاماژەیە بۆ ئامادەیی بۆ ئەوەی پێکەوە کاربکەن بۆ تێپەڕاندنی ئەو ئاستەنگانە.

هاوکاریی ئابووری

یەکێک لە گرنگترین بوارەکانی هاوکاری حکوومەتی هەرێم و بەغدا کارکردنی پێکەوەییە لە بواری ئابووری. عێراق کە زۆر پشتی بە نەوت بەستووە، پێویستی بە هەمەچەشنکردنی ئابوورییەکەی هەیە بۆ ئەوەی بتوانێت ژێرخانێکی ئابووری درێژخایەن مسۆگەر بکات. حکوومەتی هەرێم بە یەدەگی دەوڵەمەندی نەوت و هەڵکەوتەی ستراتیجی جوگرافی، لەم چوارچێوەیەدا ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت.

سەردانەکەی سەرۆک بارزانی دەتوانێت زەمینە خۆش بکات بۆ ڕێککەوتنی ئابووریی نوێ و وەبەرهێنان کە سوودی بۆ هەردوو حکوومەتی هەرێم و حکوومەتی فیدراڵی عێراق هەبێت. بەهێزبوونی یەکگرتنی ئابووری دەتوانێت ببێتە هۆی باشتربوونی ژێرخانی ئابووری و زیادبوونی بازرگانی و ڕەخساندنی هەلی کار، کە ئەمەش لە بەرامبەردا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی گرژییەکانی نێوان گرووپە نەتەوەیی و ئایینییە جیاوازەکانی عێراق.

هاوکاریی سەربازی

ئاسایش لایەنێکی دیکەی گرنگی پەیوەندی نێوان هەولێر و بەغدایە. هێزی پێشمەرگەی کوردستان هاوبەشێکی گرنگی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بووە لە شەڕی داعش و گرووپە چەکدارەکانی دیکە. سەرکردایەتی سەرۆک بارزانی ڕۆڵی سەرەکی هەبووە لە هەماهەنگی هەوڵەکانی نێوان هێزەکانی پێشمەرگە، هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و سوپای عێراق کە هاوکار بووە بۆ سەقامگیری ناوچەکە.

نوێبوونەوەی هاوکارییەکان دەتوانێت ببێتە هۆی باشترکردنی هەماهەنگی ئەمنی و مانۆڕی سەربازی هاوبەش و بەهێزکردنی ئاسایشی نیشتمانی. ئەمەش بە تایبەتی لە ژێر ڕۆشنایی بەردەوامی هەڕەشەکانی گرووپە توندڕەوەکان کە هەوڵی ئیستغلال کردنی لاوازییە سیاسی و ئابوورییەکانی عێراق دەدەن، زۆر گرنگە.

ڕۆڵی سەرۆک بارزانی لە سەقامگیریدا

سەرۆک بارزانی بەدرێژایی ساڵان سەلماندی کە سەرکردەیەکی دیپلۆماسییە و توانای بەڕێکردنی دیمەنە سیاسییە ئاڵۆزەکان و دەستەبەرکردنی بەرژەوەندییەکانی کورد لە هەمان کاتدا بەشداریکردن لە سەقامگیری نیشتمانیدا هەیە. سەردانەکەی ئەم دواییەی بۆ بەغدا بەڵگەی بەردەوامی پابەندبوونی جەنابیانە بۆ پەیداکردنی هەموو رێگایەک کە بۆ بەرژەوەندی باڵای کورد بێت.

کاریگەری ئەرێنی سیاسەتی سەرۆک بارزانی لە دەرەوەی گەمەی سیاسی درێژدەبێتەوە. پابەندبوونی جەنابیان بە دیالۆگ و هاوکارییەوە، توانای دروستکردنی ناوچەیەکی سەقامگیرتر و یەکگرتووتری هەیە، کە لە بەرامبەردا دەتوانێت ببێتە هۆی داهاتوویەکی ئارامتر و خۆشگوزەرانتر بۆ هەموو ناوچەکە. سەرۆک بارزانی بە پێشخستنی هاوکاری ئابووریی و سەربازیی دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دروستکردنی پرد لە نێوان گرووپە کۆمەڵایەتییە جیاوازەکان و دەستەبەرکردنی گەشەیەکی گشتگیرتر و بەردەوامتر کە لە سوودی هەموو گەلانی عێراق دەبێت بەبێ جیاوازی چونکە جەنابیان هەردەم پارێزەری سەرەکی سەروماڵ و سەقامگیری هەموو نەتەوە و ئایینێک بووە لە ناوچەکە.

لە کاتێکدا کە عێراق ڕووبەڕووی ئاستەنگی زۆر بووەتەوە، سەردانەکەی سەرۆک بارزانی بۆ بەغدا دەتوانێت هێزێکی پێویست بێت بۆ ئەوەی عێراق بەرەو سەردەمێکی نوێی هاوکاری و سەقامگیری ببات. سەرکردایەتی و دیدگای جەنابیان بۆ ناوچەکە و عیراقێکی فیدراڵ کە تێدا ڕێز لە مافی کورد و هەموو نەتەوە و ئایینە جیاوازەکان بگێرێت، گرنگ دەبێت بۆ ئامادەیی و دەربازبوون بە ساڵانی داهاتوو و دەستەبەرکردنی داهاتوویەکی ئەرێنی بۆ هەموو ناوچەکانی عێراقی فیدراڵ بە پەیوەندی لە گەڵ وڵاتانی دراوسێیەوە.