کەوتنی حەلەب و لێکەوتەکانی لەسەر هەرێمی کوردستان

لە دەیان ساڵی ڕابردوودا ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە دووبارەبوونەوەی ناسەقامگیری و ململانێی چەکداری تایبەتمەند بووە. ڕووداوەکانی وەک سەرهەڵدان و ڕووخانی داعش و هەروەها گۆڕانی دەسەڵات لە سووریا، ناوچەیەکی دروستکردووە کە بە گۆڕانکاری خێرا و زۆرجاریش وێرانکەر تایبەتمەندە. پێشهاتەکانی ئەم دواییەی سوریا کە هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن بە سەرۆکایەتی "تەحریر شام" کۆنترۆڵی حەلەبیان کردووە، ئاماژەن بۆ قۆناغێکی نوێی نادڵنیایی. ئەمە تەنها کاریگەڕی لەسەڕ داینامیکی ناوخۆی سوریا نییه بەڵکو کاریگەڕی فراوانتری هەیه بۆ هیلالی شیعی و هاوسەنگی هێز له باکووری سوریا و هەڕێمی کوردستانی عێراق.

ئەمە بۆ هیلالی شیعی چی دەگەیەنێت؟

ڕووخانی حەلەب لاوازیی ڕژێمی سووریا دیار دەکات و دەرفەتی نوێ بۆ هەردوو ئەکتەرە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان بۆ دووبارە دابەشکردنەوەی کاریگەرییەکان دەڕەخسێنێت. هیلالی شیعی کە لە ئێران و هاوپەیمانەکانی (لەوانەش حیزبوڵڵا) پێکهاتووە، لە مێژوودا هێزێکی چارەنووسساز بووە لە پشتیوانیکردنی ڕژێمی ئەسەد. بەڵام پێشهاتەکانی چەند هەفتەی ڕابردوو کە تیایدا هێزەکانی ئێران و هەسەدە بەشێکیان ڕەوانەی لوبنان کراونەتەوە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ئیسرائیل، بۆشایی لە باکووری سوریا دروستکردووە. ئەمەش بووەتە هۆی ئەوەی کە تەحریر ئەلشام و هێزەکانی دیکەی ئۆپۆزسیۆن بوار بۆ پێشڕەوی بکەن.

ئەم پێشهاتە توانای هیلالی شیعی بۆ دەستەبەرکردنی ڕێڕەوی ستراتیژی خۆی لە ڕێگەی سوریاوە تێکدەدات، کە لە بەرامبەردا ڕەنگە دەستی بەسەر ناوچەکەدا لاواز بکات. ئەگەر هێزەکا تەحریر ئەلشام دەسەڵاتی خۆی لە باکوری سوریا چەسپێنێت، ئەمە بە ئەگەرێکی زۆرەوە دەتوانێت کاریگەری زیاتری تورکیا و دابەشبوونی زیاتر لە نێوان هاوپەیمانەکانی ڕژێمی ئەسەد بکاتەوە.

لێکەوتەکانی بۆ کورد و هەرێمی کوردستان

بۆ هەرێمی کوردستان، رووداوەکانی حەلەب بە مانای تێکەڵەیەکی ئاڵۆزی مەترسی و دەرفەت دێت. تەحریر ئەلشام و گروپە تیروریستیەکانی تر لە مێژوودا دوژمنایەتی کورد و خواستەکانی کوردیان کردووە. بەهێزکردنی هێزە جیهادیەکانی تەحریر ئەلشام لەسەر سنووری سوریا دەتوانێت مەترسی لەسەر کانتۆنە کوردییەکان لە باکوری سوریا دروست بکات، بەتایبەتی کە تورکیا چالاکانە پاڵپشتی هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن دەکات لەکاتێکدا هەوڵدەدات نفوزی کورد لەڕێگەی هێزەکانی سوریای دیموکراتەوە سنووردار بکات.

لە چوارچێوەی هەرێمی کوردستاندا، هاوتەریبی لەگەڵ کەوتنی موسڵ لە ساڵی ٢٠١٤دا بە تایبەتی پەیوەندیدارە. کەوتنی موسڵ نەک تەنها قەیرانێکی ئەمنی بەڵکو هەڵچوونێکی سیاسیش نوێنەرایەتی دەکرد کە هەرێمی کوردستانی ناچارکرد بە خێرایی توانا سەربازییەکانی بەهێزتر بکات. کەوتنی حەلەب گرنگی فێربوون لە مێژوو نیشان دەدات. ئەگەر داینامیکێکی هاوشێوە لە عێراقدا ڕووبدات، هەرێمی کوردستان دەبێت پلانی لەئاکامی هەبێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەکانی گروپە چەکدارەکان و بەهێزکردنی سنوورەکانی و قووڵکردنەوەی هاوکارییەکانی لەگەڵ هاوپەیمانە نێودەوڵەتییەکانی وەک ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا.

هەرێمی کوردستان چی بکات بۆ ئامادەکاری؟

 1- توانای سەربازی و کۆکردنەوەی زانیاری هەواڵگری: پێویستە هەرێمی کوردستان هاوکاری لەگەڵ هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان چڕتر بکاتەوە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە هێزی سەربازیەکەی کە هێزی پێشمەرگەیە، ئامێری باش و مەشق و ڕاهێنانیان پێکراوە بێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەی نوێ. کۆکردنەوەی هەواڵگری کاریگەر لە سەر سنوورەکان لەگەڵ سوریا زۆر گرنگ دەبێت.
 
2- دیپلۆماسی و هاوکاری: بە پتەوکردنی پەیوەندی دیپلۆماسی لەگەڵ ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا و نەتەوە یەکگرتووەکان، هەرێمی کوردستان دەتوانێت پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانە ئەگەرییەکان دەستەبەر بکات. هەروەها بۆ دەستەبەرکردنی وەڵامدانەوەی یەکگرتوو بۆ هەڕەشە ئەمنییەکان، هاوکاریی بەهێزتر لەگەڵ بەغدا پێویستە.

 3-ئامادەکاری بۆ ئاستەنگە مرۆییەکان: ئەگەر ململانێکان لە باکووری سوریا پەرەسەند بن، دەتوانێت شەپۆلێکی نوێی پەنابەران بەرەو هەرێمی کوردستاب لێبکەوێتەوە. بۆیە پێویستە هەرێم ئامادەیی خۆیان بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ قەیرانە مرۆییەکان بەهێزتر بکەن و هاوکاری ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بکەن بۆ دەستەبەرکردنی سەرچاوەکان.
 
4- سیاسەتی ئاسایشی هەرێم: هەرێمی کوردستان دەتوانێت ڕۆڵێکی سەرەکی بگێڕێت لە بەرەوپێشبردنی سەقامگیری لە ڕێگەی مامەڵەکردن وەک ناوبژیوانێک لە نێوان ئەکتەرە جیاوازەکانی ناوچەکەدا، لەوانەش تورکیا و کوردانی روژئاڤا.

ئەنجام

ڕووداوەکانی حەلەب دەریدەخەن کە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەردەوامە لە ناوچەیەکی دینامیکی و پێشبینینەکراوە. بۆ هەرێمی کوردستان ئەمە هەم تەحەددا و هەم دەرفەت دەگەیەنێت. هەرێمی کوردستان بە پەند وەرگرتن لە قەیرانەکانی ڕابردوو و بەهێزکردنی توانا سەربازی و دیپلۆماسیەکانی و قوڵترکردنی هاریکاری لەگەڵ هاوپەیمانە نیودەولەتیەکان. نەک هەر دەتوانێت رووبەرووی هەرەشەی داهاتوو ببێتەوە بەلکو دەتوانێت هاوکار بێت لە داڕشتنی ناوچەیەکی سەقامگیرتر و پارێزراوتر.