نۆ کەس لە ئەڵمانیا لەسەر پیلانی کودەتایەکی ڕاستڕەوی توندڕەو دادگایی دەکرێن
K24 - هەولێر
بە گوێرەی هەواڵی ئاژانسی ئەسۆشیێیتێد پرێس، نۆ کەس کە تۆمەتبار کرابوون بە تیرۆر، لە پەیوەندیی لەگەڵ پیلانێکی گوماناوی ڕاستڕەوی توندڕەو بۆ ڕووخاندنی حکوومەتی ئەڵمانیا، ئەمڕۆ دووشەممە، 29-04-2024، لە یەکێک لە سێ دۆسیەی پەیوەندیداردا دادگایی کران.
دادگاییەکە یەکەم جار لە شتوتگارت کراوە و سەبارەت بەو پیلانگێڕییە گوماناوییەیە کە لە کۆتایی ساڵی 2022دا لەلایەن ئاژانسی هەواڵی ئەڵمانیایی (Deutsche Presse-Agentur - DPA) ئاشکرا کرا بوو.
داواکارانی گشتیی فیدراڵیی ئەڵمانیا لە مانگی کانوونی دووەمدا تۆمەتی تیرۆریان لە دژی 27 کەس تۆمار کرد و لەو کاتەوە یەکێک لەو تۆمەتبارانە مردووە.
نۆ تۆمەتباری دیکە، کە لە نێویاندا کەسێکیش هەیە کە خۆی بە شازادە ناودەبات و یاسادانەرێکی پێشووی ڕاستڕەوە توندڕەوەکانە، لە 21ی ئایاردا لە دادگای ویلایەتی فرانکفۆرت لە دیارترینی سێ دۆسییەکەدا دادگایی دەکرێن. هەشت تۆمەتبارەکانی دیکە لە 18ی حوزەیران لە شاری میونشن دادگایی دەکرێن.
دۆسیەی فرانکفۆرت کەیسی هاینریشی سێزدەهەم شازادە ڕیس لەخۆ دەگرێت، کە گوایە گروپەکە پلانی دانابوو وەک سەرکردەی نوێی کاتیی ئەڵمانیا دەستنیشانی بکەن. گرووپەکە تەنانەت پلانیشی هەبووە بۆ دەستنیشانکردنی جێگرەوەی دیکە لە بەشەکانی دیکەی حوکمڕانی، لەوانەش بیرگیت مالساک-وینکمان، دادوەر و پەرلەمانتاری پێشووی پارتی بەدیل بۆ ئەڵمانیای ڕاستڕەوی توندڕەو بوو کە لە لایەن گرووپەکە دەستنیشان کرابوو بۆ ئەرکی وەزیری دادی ئەلمانیا دوای کۆدەتاکە. بڕیارە ڕێوشوێنی ئەو سێ دۆسیەیە تا ساڵی 2025 درێژە بکشێت.
نانسی فایزەر، وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا لە تەلەفزیۆنی گشتی ZDF ڕایگەیاند، دادگاییکردنەکە "هێزی دەوڵەتی یاسامان نیشان دەدات کە گەورەترین تۆڕی تیرۆریستی گرووپی "هاووڵاتیانی ڕایش" دەخاتە بەردەم دادگە و گرووپەکە دەبێت وەڵامی پلانە چەکدارییەکانی بۆ ڕووخاندنی حکوومەت بداتەوە."
داواکارانی گشتی ڕایانگەیاندووە کە تۆمەتبارەکان باوەڕیان بە "کۆمەڵێک ئەفسانەی پیلانگێڕی" هەبووە، لەنێویاندا هاوڵاتی ڕایش (Reich Citizens) و ئایدۆلۆژیای کیو-ئانۆن (QAnon)، و قەناعەتیان هەبووە کە ئەڵمانیا لەلایەن دەوڵەتێکی بەناو قووڵەوە بەڕێوە دەبرێت.
کیو-ئانۆن (QAnon) تیۆرێکی پیلانگێڕی سیاسی و بزووتنەوەیەکی سیاسی ڕاستڕەوی توندڕەوی ئەمریکایە کە لە ساڵی 2017 سەری هەڵداوە. (QAnon) لەسەر بنەمای ئیدیعایەکی هەڵبەستراوەوە دامەزراوە کە لەلایەن تاکێکی بێناو یان تاکێک کە بە پیتی"Q" ناسراوە بانگەشەی بۆ کراوە. ئەو ئیدیعایانە لەلایەن کۆمەڵگە ئۆنلاینەکان و کەسانی کاریگەری نێو تۆرە کۆمەلایەتییەکان دەستاودەست کران و پەرەیان پێدراوە.
لایەنگرانی بزووتنەوەی "هاووڵاتیانی ڕایش"، یان بە زمانی ئەڵمانی (Reichsbuergerbewegung)، دەستووری ئەڵمانیا دوای جەنگی دووهەمی جیهانی ڕەت دەکەنەوە و داوای ڕووخاندنی حکومەتیان کردووە، لە کاتێکدا کیو-ئانۆن (QAnon) تیۆرێکی پیلانگێڕی جیهانییە و ڕەگ و ڕیشەی لە ئەمریکاوە هەیە.
ئاژانسی ئەسۆشیێیتێد پرێس ئاشکرای کرد کە بەپێی وتەی داواکارانی گشتیی ئەلمانیا، ئەو گروپە پلانیان هەبووە هێرش بکەنە سەر باڵەخانەی پەرلەمان لە بەرلین و پەرلەمانتاران دەستگیر بکەن. گوایە گرووپەکە مەبەستیان بووە کە دانوستان لەسەر دۆخی دوای کودەتاکە لەگەڵ ڕووسیا بکەن، وەک یەکێک لە سەرکەوتووانی هاوپەیمانەکانی جەنگی جیهانی دووەم.
ئەو نۆ تۆمەتبارە لە دادگاییکردنی شتوتگارت تۆمەتبارن بە ئەندامێتی لە ڕێکخراوێکی تیرۆریستی و "ئامادەکردنی کارگەیەکی خیانەتکاری باڵا". بەپێی هەواڵێکی ماڵپەڕی DPA، یەکێک لە تۆمەتبارەکان بە تۆمەتی هەوڵدان بۆ کوشتنیش دادگایی دەکرێت.
هەروەها زۆربەی ئەو نۆ تۆمەتبارەی دادگاییکردنی فرانکفۆرت بە تۆمەتی ئەندامبوون لە ڕێکخراوێکی تیرۆریستی و "ئامادەکردنی بەڵێننامەی خیانەتکاری باڵا" تۆمەتبارکراون. ئەو هەشت کەسەی دیکە کە گوایە ئەندامی ئەو گرووپە بوون، بە تۆمەتی جیا لە دادگای میونشن تۆمەتبار کراون.
