نێچیرڤان بارزانی: مەرجی یەکەمی سەقامگیریی عێراق جێبەجێکردنی دەستوورە

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دووپاتی کردەوە، هەڵسوکەوتی بەغدا لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەستووریی نییە. گوتیشی: پێویستە هێزە کوردساتنییەکان بە یەکەوە بچنە بەغدا و لەسەر بەرژەوەندییەکانی هەرێم کۆک بن.

سێشەممە، 18ـی تشرینی دووەمی 2025، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە میانی بەشداریی لە پانێلێکی کۆڕبەندی مێپس، گوتی: بەردەوام هەوڵی ئەوەمان داوە فاکتەری ئارامی و ئاسایش بین لە ناوچەکە، هەموو هەوڵێکیشمان داوە نەبینە بەشێک لەو کێشانەی کە لە ناوچەکە ڕوویان داوە.

جەختی لەوە کردەوە، سیاسەتی هەرێمی کوردستان بەردەوام ئەوە بووە، کە فاکتەرێک بێت بۆ ئارامی و سەقامگیریی لە ناوچەکە، هەرێمەکە هەر لەسەر ئەو سیاستەش دەمێنێتەوە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: پێمان وایە ئەو کێشانەی کە لە ناوچەکەدا هەن، پێویستی بە بیرکدەنوەیەکی دروست هەیە بۆ ئەویە چارە بکرێت، چونکە شەڕ لە ماڵوێرانی زیاتر هیچ دیکەی بە دوادا نایەت، کێشەکان دەبێت بە گفتوگۆ چارە بکرێن.

دەشڵێت: خۆشحاڵین کە ئێستا دەستپێشخەرییەک هەیە بۆ چارەکردنی کێشەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە تایبەت غەززە هەیە، دوێنێش بڕیاری ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەسەر ئەم بابەتە بڕیارێکی گرنگ بوو، هیوادارین بگاتە ئەنجام.

لە بارەی ڕۆڵی ئەمەریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، نێچیرڤان بارزانی گوتی: ئەمەریکا هێزێکی گەورەیە لە جیهاندا، هەروەها دەتوانێت ڕۆڵێکی زۆر گرنگ و جیددی ببینێت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ناوچەکەدا.

نێچیرڤان بارزانی باسی لە کێشەکانی هەولێر و بەغدا کرد و ئاماژەی بەوە دا، کە دەیانەوێت کێشەکانی هەولێر و بەغدا بە شێوەیەکی ئاشتییانە و گفتوگۆ چارە بکرێن.

لە درێژەی قسەکانیدا نێچیرڤان بارزانی جارێکی دیکە دووپاتی کردەوە، هەرێمی کوردستان توانیویەتی بیسەلمێنێت کە فاکتەری ئەمن و ئاسایشە لە ناوچەکەدا.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە بارەی لایەنە کوردییەکانەوە دەڵێت: دەبێت هێزە کوردییەکان پێکەوە بچنە بەغدا و لەوێدا یەکگرتوو بن و پێکەوە داکۆکی لە بەدەستهێنانی مافەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان بکەن.

گوتیشی: دەبێت هەمووان پێکەوە لەسەر خاڵێک ڕێکبکەوین کە بزانین چی لە بەرژەوەندیی هەرێمی کوردستانە، لە چوارچێوەی بەرژەوەندیی هەرێمەکەدا، زۆر گرنگە هێزە کوردییەکان بە زووترین کات پێکەوە بچنە بەغدا و دەست دانوستان بکەن.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان، هەر لە باسی یەکگرتوویی لایەنە کوردییەکان لە بەغدا، ئاماژەی بەوە کرد، "زۆر جار گوتمانە ئێمە دەبێت لە بەغدا بەهێز بین، بەهێزبوونی کورد لە بەغدا گەرەنتییە هەم بۆ عێراق هەم بۆ هەرێمی کوردستان".

لە بارەی درووشمی ئەم جارەی پارتی بۆ هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی عێراق، نێجێرڤان بارزانی ڕوونی کردەوە، درووشمی ئەو جارەی ئێمە ئەبووە کە دەبێت عێراق دەستوور جێبەجێ بکات، ئەمەش داواکاری سەرەکی ئێمە بوو، هەروەها دەبێت ئەمە داواکاری سەرجەم هێزە کوردییەکانیش بێت.

سەرنجی بۆ ئەوەش ڕاکێشا، کێشەکانی نێوان هەردوو حکوومەتی هەرێم و عێراق، سەرچاوەکەی لە جێبەجێنەکردنی دەستوور سەرچاوە دەگرێت، ئەو مامەڵەیەی کە حکوومەتی عێراق لەگەڵ هەرێم دەیکات دەستووریی نییە و بەڵکو زۆر مەرکەزییە، لە هیچ سیستەمێکی فدراڵی دوانیادا ئەو شێوازە سیستەم و هەڵسوکەوتە نییە کە ئەوەی ئێستا لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەکرێت.

نێچیرڤان بارزانی، لە بارەی دەستووری عێراق، گوتی: هەرێمی کوردستان لە ساڵی 2005ـەوە تا ئێستا هەمیشە دەڵێت کە دەبێت ئەو دەسوورە جێبەجێ بکرێت، دەستوور زامنی پێکەوەژیانی نێوان هەموو پێکهاتەکانی عێراقە، ئەگەر عێراق بیەوێت سەقامگیر بێت مەرجی یەکەم بۆ ئەوەش جێبەجێکردنی دەستوورە.

هاوکات هیوای خواست، لە نزیکترین کاتدا بتوانرێت کابینەی نوێی حکوومەتی هەرێمی کوردستان پێک بهێنرێت. دەشڵێت: ئەو کات یەکەم کارمان داڕشتنی دەستووری هەرێمی کوردستان دەبێت.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان، زیاتر گوتی: ئەگەر عێراق بە جیددی بێتە سەر هێڵ و هەوڵ بدات کێشەکانی لەگەڵ هەرێم چارە بکات، ئەو کاتە وڵاتەکە لە ڕووی سیاسییەوە دەکەوێتە قۆناغێکی جیاوازتر و سەرکەوتووتر، هیوادارین هەموو هێزە عێراقییەکان وانەیان لە ڕابردوو وەرگرتبێت.

لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، نێچیرڤان بارزانی باسی لە پرۆسەی ئاشتیی تورکیا کرد و ڕایگەیاند: حکوومەتی هەرێم هەمیشە ئامادەیە یارمەتیدەر بێت بۆ سەرخستنی ئەو پرۆسەیە، چونکە پرۆسەکە خزمەتی هەموو پێکهاتەکانی تورکیا دەکات و کاریگەرییکەی زۆر گرنگیشی لەسەر هەرێم و هەموو ناوچەکە دەبێت.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان ڕاشیگەیاند: پرۆسەی ئاشتی پرۆسەیەکی زۆر جیددییە، بەڵام بە شەو و ڕۆژێک ناگاتە ئەنجام و پێویستی بە کاتە، پێویستە هەموو لایەکمان یارمەتیدەر بین بۆ ئەوەی پرۆسەکە بگات بە ئەنجام.

ئەوەشی خستەڕوو، ڕۆڵی هەرێمی کوردستان لە پرۆسەی ئاشتیدا ئەوەیە، کە یارمەتی تورکیا و پەکەکە بدات بۆ ئەوەی هەردووکیان ڕێککەون، بەڵام جیددییەتێکی زۆر لە ئەنقەرە هەیە کە دەبێت پرۆسەکە جێبەجێ بکرێت، عەبدوڵڵا ئۆجەلانیش بەردەوام جەخت لە جێبەجێکردنی پرۆسەکە دەکاتەوە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان، بۆچوونی خۆی لەسەر دۆخی سووریا خستەڕوو و ئاماژەی بەوە کرد، گەلی سووریا شایستەی ژیانێکی زۆر باشترن، بە هاتنی ئەحمەد شەرع بۆ سەر حوکم، ئەوا چانسێکی گەورەیە بۆ ئەوەی وڵاتەکە ئارامی و ئاساشی تێیدا بەرقەرار بێت.

لە بارەی مەزڵووم عەبدی و هێزەکانی سووریای دیموکرات، نێچیرڤان بارزانی، دەڵێت: ڕۆڵێکی گەرورەیان بینیوە لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر لە سووریا.

نێچیرڤان بارزانی، جەختی لەوە کردەوە، کە پێی وا نییە سیستەمی مەرکەزییەت لە سووریا، سیستەمێکی دروست بێت بۆ بەڕێوەبردنی وڵاتەکە، چونکە سووریا فرەنەتەوەیی، فرەئایینی و فرەکولتوورە.

دەشڵێت: پێویستە مۆدێلێکی نوێ لە سیستەمی حوکمڕانی لە سووریا جێبەجێ بکرێت، بەڵام بە داخەوە بیرۆکەیەک لە حکوومەتی ئەو وڵاتە هەیە بۆ بەڕێوەبردنێکی مەرکزی بەهێز، پێمان وانیە ئەو سیستە بتوانێت ئاییندەی وڵاتەکە بەرەو پاشتر ببات.

لە بارەی ڕۆڵی تورکیا سەبارەت بە کێشەکانی سووریا، سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوە کرد، تورکیا زۆر حەز دەکات کێشەکانی ئەو وڵاتە چارە بکرێن، هەمیشە هەوڵەکانیشی بەو ئاراستەیەیە، بەڵام دەبێت حکوومەتی سووریا خۆی بگاتە بەو ئەنجامەی کە دەبێت مۆدێلێکی نوێ بۆ حوکمڕانی لە وڵاتەکەی جێبەجێ بکرێت.

نێچیرڤان بارزانی، بۆچوونی خۆی لە بارەی تێکەڵکردنەوەی هەسەدە بە هێزەکانی حکوومەتی سووریا دەربڕی، بەڵام ئەوەی نەشاردەوە کە پێی واییە ئەو کارە کارێکی واقیعی نییە و دەبێت بیرۆکەیەکی دیکە بۆ ئەو بابەتە بدۆزرێتەوە.

جەختی لەوەش کردەوە، دەبێت دیمەشق و هەسەدە کێشەکانیان بە لێکتێگەیشتن و گفتوگۆ چارە بکەن.

گوتیشی: پێمان وایە کە پێویستە هەندێک هەنگاو بە زووترین کات لە لایەن هەسەدەوە بنێرێت، چونکە تا ئێستا هەسەدە و دیمەشق هیچ خاڵێکی ڕێککەوتنی 10ـی ئاداریان جێبەجێ نەکردووە، هەرێمی کوردستانیش ئامادەیە یارمەتیدەر و هاوکار بێت لە ڕێککەوتنی نێوان ئەو دوو لایەنە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان، باسی لە پەیوەندییەکانی نێوان هەرێم و ئێران کرد و ڕوونی کردەوە، ئێران دراوسێیەکی زۆر گرنگی ئێمەیە، سیاسەتی هەرێمی کوردستانیش ئەوەیە پەیوەندییەکی زۆر باش و دۆستانەی لەگەڵ ئێران هەبێت.

هاوکات دووپاتی کردەوە، هەرگیز سیاسەتی هەرێمی کوردستان ئەوە نەبووە کە یارمەتی هیچ لایەک بدات دژی ئێران، ئەو وڵاتە پێشتر یارمەتی ئێمەیان داوە و بە سووپاسەوە دەڕوانییە هەموو یارمەتییەکانیان.

کۆڕبەندی مێپس

ئەمڕۆ سێشەممە، 18ـی تشرینی دووەمی 2025، شەشەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس) لە زانکۆی ئەمەریکی- کوردستان لە دهۆک، دەستی پێکرد و بۆ ماوەی 3 ڕۆژ بەردەوام دەبێت.

هەر یەکە لە سەرۆک مەسعود بارزانی و محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیران، فایەق زێدان، سەرۆکی ئەنجوومەنی باڵای دادوەریی عێراق، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێم، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و  ژمارەیەکی زۆر لە کەسایەتییە سیاسی، ئەکادیمییەکان، نووسەران و توێژەرانی ئەمەریکای باکوور، ئەورووپا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لە کۆڕبەندەکەدا بەشدارن.

ئامانجی سەرەکی مێپسی ئەمساڵ، تاوتوێکردنی ململانێ و ئالنگارییەکانی ئێستای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، لەگەڵ دۆزینەوەی ڕێگەچارەی درێژخایەن و بەدەستهێنانی ئاشتییەکی بەردەوام لە ناوچەکەدا. چاوەڕوان دەکرێت گفتوگۆکان تیشک بخەنە سەر دۆخی هەرێمی کوردستان و عێراق بەگشتیی، لەگەڵ ڕوانینێک بۆ ئاسایشی گشتیی و سەقامگیری ناوچەکە.

دامەزراوەی میدیایی کوردستان24 وەک سپۆنسەری میدیایی کۆڕبەندەکە، لەماوەی ڕۆژانی بەڕێوەچوونیدا، ڕووماڵی کارەکانی کۆڕبەندی مێپس 2025 دەکات.