
ئیسماعیل عەبدولعەزیز مستەفا
نووسەر
مستەفا بارزانی و ڕۆڵی لە کۆماری کوردستان لە مەهاباد

کۆماری کوردستان لە 22ی کانوونی دووەمی ساڵی 1946(2ی ڕێبەندانی ساڵی 1324ی هەتاوی) لە شاری مەهابادی(ڕۆژھەڵاتی کوردستان)، دامەزرا پێشەوا قازی محەممەد وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، ئەوەش ڕووداوێکی مێژوویی بوو بۆ گەلی کورد وەک نەتەوەیەکی سەربەخۆ و ددانپێدانراوی سیاسی لە سەردەمی مۆدێرن.
لە دوای جەنگی دووەمی جیهانی و لەگەڵ لاوازبوونی نفووزی حکوومەتی ئێران لە ناوچە کوردنشینەکانی باکوور، کورد دەرفەتی بەدیهێنانی داخوازییە نەتەوەییەکانی خۆی قۆستەوە. پشتیوانی سۆڤیەت فاکتەری یەکلاکەرەوە بوو بۆ بەهێزکردنی بزووتنەوەی کورد بە ڕێبەرایەتی قازی محەممەد لە کۆماری كوردستان.
مستەفا بارزانی، یەکێک لە سەرکردە هەرە دیارەکانی کوردی سەدەی بیستەم، ڕۆڵی سەرەکی لە دامەزراندنی کۆماری كوردستان و پاڵپشتیکردنی قازی محەممەد و پاراستنی کۆماری كوردستان بینی، کە وەک یەکەم دەوڵەتی سەربەخۆی کوردی لە مێژووی هاوچەرخدا ڕاگەیەندرا.
کۆمار كوردستان لە شاری مەهاباد لە کوردستانی ئێران(ڕۆژھەڵاتی کوردستان)، بە پاڵپشتیی یەکێتیی سۆڤیەتی پێشان، دامەزرا .
ڕۆڵی مستەفا بارزانی لە کۆماری کوردستان
مستەفا بارزانی فەرماندەیەکی دیاری سەربازی و سەرکردەی خەباتی چەکداریی کورد بوو. کاتێک کۆماری كوردستان ڕاگەیەندرا، دەبێتە یەکێک لە هاوپەیمانە نزیکەکانی قازی محەممەد و دەبێتە ژەنڕاڵی كۆمارەكە و فەرماندەی سەربازیی هێزە چەکدارەکانی کوردی بەگشتی پێ دەسپێرن.
مستەفا بارزانی سەرکردایەتیی هێزی پێشمەرگەی کۆماری کرد، هێزە چەکدارەکانی ڕێکخست و گۆڕینی بۆ هێزێکی کاریگەر بۆ بەرگریکردن لە ناوچە کوردییەکان. ڕۆڵی سەربازیی ئەو ژەنەڕاڵە مەزنە کاریگەریی بەچاو و گەورەی هەبوو لە دەستەبەرکردنی سنوورەکانی کۆمار و پاڵپشتیکردنی سەروەریی کۆمار.
مستەفا بارزانی و شەڕەکانی بەرگری:
کاتێک فشارە نێودەوڵەتی و ناوخۆییەکان لەسەر کۆماری كوردستان دەستی پێکرد، بەتایبەتی لەلایەن حکومەتی ئێرانەوە، کە پشتیوانیی بەریتانیا و ئەمریکای وەرگرت، بارزانی و هێزەکانی لە بەرەکانی پێشەوە بوون و بەرگرییان لە کۆمار کرد لە بەرانبەر هەوڵەکانی کۆنتڕۆڵکردنەوەی کۆمارەكە.
"شەڕی قاراوا" یەكێ لە داستانەكانی نەبەردی بارزانییەكانە بەسەرپەرشتی جەنڕاڵ مستەفا بارزانی بۆ پاراستنی كۆماری كوردستان.
لە 29ی نیسانی ساڵی 1946 تەنیا پێنج ڕۆژ دوای واژۆکردنی ڕێککەوتنی ھاوکاریی سەربازیی کۆماری كوردستان لەگەڵ کۆماری ئازەربایجانی دراوسێی، یەکەی یەکەمی ھێزە کوردییەکان لە گۆشەی باشووری ڕۆژھەڵاتی کۆمار لە قاراوا، ڕووبەڕووی نزیكەی هەزار سەربازی ئێرانی بوونەوە. لەم شەڕەدا كە سوپاری ئێرانی بە چەكی قورس و دوورهاوێژ هێرشیان كرد، بارزانییەکان لە نەبەردێكی سەخت و قارەمانانە ئەو سوپا گەورەیەیان بەزاند و سەرکەوتوو بوون. سەرەتا بۆسەیان بۆ یەکەمین یەکەکانی سوپاری ئێرانی دانا کە گەیشتنە قاراوا و 21 کەس کوژران و 17 کەسیش بریندار بوون و 40 کەسیشیان بەدیل گرت، ئەمەش بووە یەکەم سەرکەوتن بۆ کۆماری كوردستان.
مستەفا بارزانی ڕۆڵی هەبوو لە پتەوکردنی پەیوەندیی نێوان کۆماری كوردستان و یەکێتیی سۆڤیەتی ئەوكات، کە لە ڕۆژانی سەرەتادا پاڵپشتیی سیاسی و سەربازیی کۆماری كوردستانی دەکرد.
دوای ماوەی 11 مانگ لە تەمەنی کۆماری كوردستان، لە ئەنجامی کشانەوە و نەمانی پشتیوانیی سۆڤیەت بۆ كۆماری كوردستان، كۆمارەكە ڕووخا و پێشەوا قازی مخەمەد لەبەر پاراستنی گەلەكەی خۆی بە دەستەوە دا، بەڵام مستەفا بارزانی ئامادە نەبوو خۆی ڕادەست بکات. سەرکردایەتی هێزەکانی کرد و لە ڕێپێوانێکی سەختدا بەرەو یەکێتیی سۆڤیەتی ئەوكات بەناو شاخە ناڕێکەکاندا کە بە "رێپێوانی مێژوویی" ناسراوە، لە ئاوی ئاراس پەڕینەوە، دوای چەند ساڵێک مانەوە لە سۆڤیەت خۆی و یاوەرەكانی گەڕانەوە بۆ عێراق و پێشوازییەكی جەماوەریی بێ وێنەیان لێكرا.
گرنگی ڕۆڵی بارزانی لە خەباتی کورددا
ڕۆڵی مستەفا بارزانی لە کۆماری كوردستان تەنیا پشتیوانیی سەربازی نەبوو، بەڵکو هێمای یەکڕیزیی کورد و خەباتی بەردەوام بوو بۆ گەیشتن بە مافەکانی گەلی کورد. سەرەڕای ڕووخانی کۆماری كوردستان، ئەزموونی کۆمار و ڕۆڵی سەرکردەکانی بە سەرۆکایەتیی مستەفا بارزانی، وەک سەرچاوەی ئیلهام بۆ خەباتی بەردەوامی کورد بۆ گەیشتن بە مافە سیاسی و کولتوورییەکانیان مایەوە.
ڕاگەیاندنی کۆماری کوردستان لە مەهاباد ساتێکی ناوازە لە خەباتی کورددا پێکدەهێنێت. کۆمار کۆتایی نایەت تا هێمای هەمیشەیی خەونی کورد لە دەوڵەتێکی سەربەخۆ کە توانای دەربڕینی داخوازییە سیاسی و کولتوورییەکانی هەبێت، بەدی نەیەت.