د.ئاریانا ئیبراهیم
مامۆستای زانکۆ
كاریگه‌ری زیرەکی دەستکرد (AI) لە پرۆسەی هەڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عیراق
جیهان شاهیدی پێشکەوتنی خێرایە لە بواری زیرەکی دەستکرد (AI) کە کاریگەری لەسەر نزیکەی هەموو لایەنەکانی ژیان بە کایەی سیاسیشەوە هەیە، پرسی کاریگەریی زیرەکی دەستکرد لەسەر هەڵبژاردنەکان، بەهۆی ئەو ڕۆڵەی کە دەتوانێت بگێڕێت لە بەرزکردنەوەی بەشداریکردن، ڕازیکردنی دەنگدەران، یان تەنانەت کاریگەری لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەکان و پرۆسەی هەڵبژاردنەکان وەک کۆیەک ده‌خاته‌روو، بۆیه ده‌كرێ ئه‌م پرسياره بخه‌ینه ڕوو، زیرەکی دەستکرد چۆن ده‌توانێت کاریگەری لەسەر هەڵبژاردندا بكات؟ كه له‌م چەند خاڵه‌دا ڕوونی ده‌كه‌ینه‌وه:
1- پەرەپێدانی بانگەشەی هەڵبژاردن: زیرەکی دەستکرد (AI) دەتوانرێت بەکاربهێنرێت بۆ شیکردنەوەی بڕێکی زۆر لە داتاکان دەربارەی دەنگدەران، لەوانە فایلە شەخسییەکان و هەڵسوکەوتەکانیان و بۆچوونە سیاسییەکانیان، لەسەر بنەمای ئەم داتایانە دەتوانرێت هەڵمەتی هەڵبژاردنی ئامانجدار پەرەیپێبدرێت کە پەیامەکه‌یان بگاتە دەنگدەران بە شێوەیەک، کاریگەری لەسەر بۆچوون و بڕیارەکانی دەنگدانیان هەبێت.
2- پەیوەندیکردن لەگەڵ دەنگدەران: لێره‌دا سوود لە چاتبۆتەکان وەرده‌گیرێت کە بە زیرەکی دەستکرد (AI) کاردەکەن بۆ پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ دەنگدەران و وەڵامدانەوەی پرسیارەکانیان سەبارەت بە بەرنامەی هەڵبژاردنی کاندیدەکان و تۆمارکردنیان بۆ دەنگدان.
3- چاودێری و بەرەنگاربوونەوەی زانیاری چەواشەکارانە: زیرەکی دەستکرد (AI) دەتوانێت ڕۆڵێکی ئەرێنی بگێڕێت لە چاودێریکردن و بەرەنگاربوونەوەی زانیاری چەواشەکارانە و هەواڵی ساختە کە لە ڕێگەی ئینتەرنێتەوە لە کاتی بانگەشەی هەڵبژاردندا بڵاودەبێتەوە، دەتوانرێت سیستەمی زیرەک پەرەی پێبدرێت کە بتوانێت ناوەڕۆکی ساختەكان دەستنیشان بکات و لە پلاتفۆرمە کۆمەڵایەتییەکان لاببات.
4- بەرزکردنەوەی بەشداریی مەدەنی: دەکرێت سوود لە زیرەکی دەستکرد (AI) وەربگیرێت بۆ هاندانی دەنگدەران بەتایبەت گەنجان بۆ بەشداریکردن لە پڕۆسەی هەڵبژاردندا، دەتوانرێت بەرنامەکانی هۆشیاری کارلێککارانە کە بە زیرەکی دەستکرده‌وه بەهێز دەکرێن، بۆ ڕوونکردنەوەی گرنگی دەنگدان و پێدانی زانیاری دروست سەبارەت بە کاندیدان و بەرنامەکانی هەڵبژاردن بەکاربهێنرێن.
5- بەڕێوەبردنی پڕۆسەی هەڵبژاردن: زیرەکی دەستکرد (AI) دەتوانرێت بەکاربهێنرێت بۆ باشترکردنی بەڕێوەبردنی کۆی پڕۆسەی هەڵبژاردن، بە تۆماری دەنگدەران و دەنگدانی ئەلیکترۆنی، هەروەها ژماردنەوەی دەنگه‌كان بە ئەلیکترۆنی.
ئه‌مه به‌گشتی سووده‌كانی به‌كارهێنانی (AI)ه‌وه بوو له كاتی هه‌ڵبژاردندا، هه‌رچه‌نده کۆمەڵە ئاڵنگاری و نیگەرانیی دیکە پەیوەست بە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرددا (AI) دروست دەبێت وەک:
لایەنگری ئەلگۆریتمی: ڕەنگە ئەلگۆریتمەکانی بەهێزکراوی (AI) تووشی لایەنگری شاراوە ببن کە کاریگەرییان لەسەر ئەنجامی شیکاریی دەنگدەرانه‌وه هه‌بێت، ئەمەش ڕەنگە ببێتە هۆی ئەوەی دەنگدەران بە شێوەیەکی نادادپەروەرانە بکرێنە ئامانج لە بەرژەوەندی کاندیدێكی دیاریکراودا.
هه‌روه‌ها دەستکاریکردنی زانیاری: دەکرێت زیرەکی دەستکرد (AI) بۆ دروستکردن و بەرەوپێشبردنی هەواڵی ناڕاست و مه‌ترياڵى پڕوپاگەندەی چەواشەکارانە بەکاربهێنرێت، بە تایبەتی بۆ کاریگەری خستنه‌سەر ڕەفتاری دەنگدەران دابرێژرێن، ئەمەش هەڕەشە لە یەکگرتوویی پرۆسەی هەڵبژاردندا دەکات، ئه‌مه جگه له پێشێلکردنی نهێنی: واته کۆکردنەوە و شیکردنەوەی زانیاری کەسی دەنگدەران بە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد (AI)ه‌وه ببێتە هۆی پێشێلکردنی نهێنی، بە تایبەت لە نەبوونی یاسا و یاسایه‌كی ڕوون کە زانیاری بەکارهێنەر بپارێزێت.
كۆتا بابه‌تیش چڕبوونەوەی دەسەڵات لە دەستی کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆجیا: چونكه پشتبەستنی زۆر بە کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆجیا کە ئەپڵیکەیشنی زیرەکی دەستکرد (AI) پەرەپێدەدەن، ڕەنگە ببێتە هۆی چڕبوونەوەی بەرچاوی دەسەڵات لە دەستی ئەو کۆمپانیانەدا، ئەمەش نیگەرانی لەسەر بێلایەنی پرۆسەی هەڵبژاردن دروست دەکات.
لێره‌دا پێویسته بۆ پەرەپێدانی چوارچێوەیەکی ڕێکخراوەیی بۆ بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد (AI) لە هەڵبژاردندا لە ژێر ڕۆشنایی ئەو ئاڵنگاری و نیگەرانیانەی کە لە سەرەوە ئاماژه‌مان پێكرد، گرنگییه‌كی سەرەکی دەرکردنی یاسایه‌ك ده‌خاته‌روو، یاسای ڕێکخستنی بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد (AI) كه له به‌رنامه‌ڕێژى (پارتى ديموكراتى كوردستان) لە بانگەشەی هەڵبژاردندا خراوه‌ته‌روو، بە لەبەرچاوگرتنی ئەم بابەتانەی خواره‌وه:
- دڵنیابوون لە شەفافیەت و لێپرسینەوە: دەبێت ڕێسایه‌كی ڕوون هەبێت کە داوا لە کاندیدەکان و لایەنە سیاسییەکان بکات کە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد (AI) لە بانگەشەی هەڵبژاردنەکاندا ئاشکرا بکەن، لەوانەش ئاشکراکردنی ئەلگۆریتمەکان و شێوازەکانی شیکردنەوەی داتا کە بەکارهێنراون.
- پاراستنی زانیاری کەسی: پێویستە یاسایه‌ك دەربکرێت بۆ پاراستنی زانیاری کەسیی دەنگدەران، و دیاریکردنی چۆنییەتی کۆکردنەوە و شیکردنەوەی ئەم زانیاریانە لەلایەن ئەو لایەنانەی کە پەیوەندییان بە هەڵبژاردن و هەڵمەتی هەڵبژاردنەکانەوە هەیە.
- بەرەنگاربوونەوەی زانیاری ناڕاست: پێویستە کۆنتڕۆڵی توند بکرێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی زانیاری ناڕاست و هەواڵی ساختە کە بە بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد (AI) دروست دەکرێن یان بڵاودەکرێنەوە، هەروەها دەکرێت داوا لە پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیا بکرێت، میکانیزمێكی کاریگەر پەرەی پێبدەن بۆ دۆزینەوە و لابردنی ناوەڕۆکی ساختە.
- بەرزکردنەوەی تواناکانی هۆشیاری دیجیتاڵی: پێویستە بەرنامەی هۆشیاری جێبەجێ بکرێت بۆ بەرزکردنەوەی تواناکانی هۆشیاری دیجیتاڵی دەنگدەران، بۆ یارمەتیدانیان له جیاکردنەوەی زانیاری دروست لە زانیاری چەواشەکارانە، هەروەها هەڵسەنگاندنی ڕەخنەگرانە بۆ ئەو ناوەڕۆکە کە بە شێوەی ئۆنلاینه‌وه وەریدەگرن.
- بەهێزکردنی ڕۆڵی ئۆرگانە سەربەخۆکان: پێویستە ڕۆڵی ئۆرگانە سەربەخۆکانی بەرپرسیار لە ڕێکخستن و بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەکان بەهێز بکرێن، هەروەها شارەزایی و سەرچاوەی پێویستیان بۆ دابین بکرێت بۆ چاودێری و بەدواداچوون بۆ بەکارهێنانی زیرەکی دەستکرد (AI) لە بانگەشەی هەڵبژاردنەکاندا.