حکوومەتا هەرێما کوردستانێ ژبۆ پاراستنا ژینگەهـ و سروشتی، چ کرییە؟

ژینگەهـ سامانەکێ بهاگرانە، پێدڤیە بۆ مە و بۆ نڤشێن داهاتی بهێتە پاراستن. ل هەرێما کوردستانێ، کارەکێ جدی هاتیەکرن ل سەر پاراستنا ژینگەهێ و سروشتی، کو نیشاندەرێ پابەندبوونێیە ب پێشڤەچوونا بەردەوام. دەستکەفتێن سەرەکی ل بوارێ پاراستنا ژینگەهێ، ئەڤێن ل خوارێ گرنگترین خاڵێن دیارن کو ل دووماهییا چەند ساڵان ل بوارێ ژینگەهێ هاتینە تۆمارکرن:

پاراستنا ئاخێ و ئارامیێ
11.4 ملیۆن مەتر دوجا ژ ئاخا کوردستانێ ژ مینان هاتینە پاقژکرن. ئەڤ چەندە نە بتنێ زەڤییێن ئارامکرینە، بەلکو زەڤیێن زێدەتر ژی بۆ چاندنێ و ئاڤەدانیێ دروستکرینە.

کەسکاتی و دارستان

34 ملیۆن دار/نەمام هاتینە چاندن بۆ پاراستنا دارستانان و هەروەسا 7 ملیۆن دار/نەمام ل پرۆژەیێن کەسکاتیێ هاتینە چاندن و ب پەرەپێدانێ ڤە هاتینە گرێدان. رێژەیا کەسکاتیێ ل هەرێما کوردستانێ ژ 5% بۆ 8% زێدەبوویە. د بیاڤێ دابینکرنا کەلوپەلاندا، 1,275 تانكەرێن ڤەگۆهاستنا بەرهەمێن چاندنێ هاتینە دابینکرن.

هێز و کارەبا پاقژ

83% ژ کارەبا هەرێمێ ب وزەیا پاقژ (Clean Energy) دهێتە بەرهەمئینان. ئەڤ چەندە پابەندبوونا هەرێمێ نیشانددەت بۆ کێمکرنا بەربوونا گازێن گەرمخانەیی و پاراستنا ژینگەهێ.

ئاڤ و چارەسەریا هشکەسالیێ

9 بەنداڤ هاتینە دروستکرن، کو دکارن 252.8 ملیۆن مەتر سێجا ئاڤ کۆم بکەن (بهایێ وێ دگەهیتە 265.7 ملیار دینار).

ئەڤ پرۆژەیە ئالیکاریێ دکەت بۆ چارەسەرکرنا کێشەیا هشکەسالیێ و دابینکرنا ئاڤێ بۆ چاندنێ و ڤەخوارنێ.

هەروەسا 10 پرۆژەیێن ئاڤا ڤەخوارنێ هاتینە دامەزراندن، کو رۆژانە 852 هەزار مەتر سێجا ئاڤێ دابیندکەن.

گەشەکرنا بوارێ چاندنێ

ب درێژاهیا 4 ساڵان، کۆژمێ 84 ملیار دیناران بۆ گەشەپێدانا چاندنێ هاتینە خەرجکرن.

ژ وان ژی 160 هەزار تەن ژ گەنم و بەرهەمێن دی هاتینە زێدەکرن.

و 319 کۆگەهێن سارکەرەوە (ساردخانە) هاتینە دروستکرن.

و 30 هەزار خانک (خانکێن پلاستیکی) هاتینە دابینکرن بۆ جووتیاران. ژ ئەنجامێ ڤێ هەولێ، وەبەرهێنانا چاندنێ ژ 1.8% بۆ 10% زێدەبوویە.

رۆلێ هاوولاتیان د پاراستنێ دا

هەولدانێن حکوومەتا هەرێما کوردستانێ بتنێ بس نینن. هەمی هاوولاتیەک دشێت رۆلێ خۆ هەبیت د پاراستنا ژینگەهێ دا:

کێمکرنا بەرمایکان: کێمتر بەرمایکان دروست بکەین و زێدەتر دووبارە بکاربینین (Recycling).

پاراستنا هێزێ: بلندکرنا ئاستێ پاراستنا هێزا کارەبێ ل ناڤ مالان.

چاندنا داران: پشكداریكرن د کەمپینێن چاندنێ دا و پاراستنا دارستانان دا.

پلاستیك: کێمکرنا بکارئینانا پلاستیکی ب گشتی.

د دووماهیێ دا، ئەڤ ئەردە مالا هەمییانە و پێدڤیە پێکڤە بهێتە پاراستن. نڤشێن داهاتی مافێ وان هەیە ل جیهانەکا پاقژ، ساخلەم و هەمەلایەن بژین. لەورا، ئەڤ پێنگاڤێن نۆکە دهێنە هاڤێتن بۆ پشتراستکرنا پاراستنا سروشتی بۆ نڤشێن بهێت.