ڕەهەندە سیاسی و ئابووری و سەربازییەکانی دوای کوشتنی حەسەن نەسروڵڵا
ئێوارەی هەیینی، 27-09-2024، هێزی ئاسمانیی ئیسرائیل کۆبوونەویەکی حزبوڵلای لوبنانی بە سەرپەرشتیی حەسەن نەسروڵلا بۆمباران کرد.
شەممە، 28-09-2024، سوپای ئیسرائیل لە ڕاگەیەندراوێکدا کوژرانی حەسەن نەسروڵلا، ئەمینداریی گشتیی حزبوڵلای لوبنانی و چەندین فەرماندەی باڵای سەربازیی ئەو حزبەی لە هێرشە ئاسمانییەکانی هەیینیدا، بۆ سەر باشووری بەیرووت، ڕاگەیاند.
هێرتز هالیفی، سەرۆک ئەرکانی سوپای ئیسرائیل لەبارەی کوژرانی نەسروڵلا ڕایگەیاند "پەیامەکەمان ڕوونە، دەگەینە هەموو ئەو کەسانەی هەڕەشە لە هاووڵاتییانی ئیسرائیل دەکەن".
کوشتنی حەسەن نەسروڵڵا ئەمینداری گشتی حزبوڵڵای لوبنانی، کاردانەوەی گەورەی دەبێت لەسەر چەند ئاستێک: سیاسی، ئابووری، سەربازی، لەسەر ئاستی ناوخۆیی و ناوچەیی.
کاردانەوەی سیاسی:
لوبنان:
کوشتنی نەسروڵڵا دەبێتە هۆی دروست بوونی بۆشایی گەورە لەناوسەرکردایەتی حزبوڵڵای لوبنان کە بە یەکێک لە یاریزانە سیاسییە بەهێزەکانی لوبنان دادەنرێت.
ڕەنگه ڕکابەری نێوخۆیی بۆ ده سەڵات له ناو حیزبدا له نێوان باڵه جیاوازه کاندا سەرهەڵبدات و ئه مه ش ڕه نگه یه کڕیزی و کاریگه ڕیی حیزب لاواز بکات.
ئامادەنەبوونی نەسروڵڵا کاریگەری لەسەر هاوپەیمانییە سیاسییەکانی لوبنان دەبێت، بەتایبەتی کە حزبوڵڵا بەشێکی جەوهەری هاوپەیمانییەکانە لەگەڵ بزووتنەوەی نیشتمانپەروەری ئازاد و لایەنە سیاسییەکانی دیکە.
پێدەچێت ببێتە هۆی پەرەسەندنی گرژییە تایفیەکان لە نێوان شیعە و گروپەکانی دیکەدا، کە دابەشبوونە سیاسییەکانی ئێستا قووڵتر بکاتەوە.
ئێران:
حەسەن نەسروڵڵا بە یەکێک لە بریکارە هەرە گرنگەکانی ئێران لە ناوچەکە دادەنرا و هەر بۆیەش کوشتنی ناوبراو کاریگەری لەسەر ستراتیژییەکانی تاران لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێت.
ڕەنگە ئێران ڕووبەڕووی ئاستەنگ ببێتەوە لە کۆنترۆڵکردنی بارودۆخی ناو حزبوڵڵا دوای لەدەستدانی سەرکردەیەکی زۆر جەماوەری کە ڕۆڵی سەرەکی لە جێبەجێکردنی سیاسەتەکانی ئێران لە لوبنان و سوریادا هەبووە.
ناوچەی عەرەبی:
ڕەنگە هەندێک وڵاتی عەرەبی کە دژایەتی نفوزی ئێران و حزبوڵڵان دەکەن، کوشتنی نەسروڵڵا وەک دەرفەتێک بۆ پتەوکردنی پێگەی سیاسی خۆیان لە بەرامبەر ئەو ڕێکخراوانەی کە تاران پشتیوانییان لێدەکات، ببینن.
کاردانەوەی ئابووری:
لوبنان:
کوژرانی نەسروڵڵا ڕەنگە ببێتە هۆی ناسەقامگیری ئەمنی و سیاسی کە کاریگەری نەرێنی لەسەر ئابووری لوبنان دەبێت کە لە ئێستاوە بەدەست قەیرانێکی ئابووری سەختەوە دەناڵێنێت.
ڕەنگە وەبەرهێنانە دەرەکییەکان و هاوکارییە نێودەوڵەتییەکان کاریگەری نەرێنییان لەسەر بێت، چونکە ئەگەری زۆرە ئەو وڵاتە شایەتی گرژییە ئەمنییە نوێیەکان یان شەڕی ناوخۆی هەبێت.
ئێران:
ڕەنگە پاڵپشتی دارایی ئێران بۆ حزبوڵڵا بکەوێتە ژێر گوشاری زیاترەوە، بەتایبەتی ئەگەر تاران لە ئەنجامی ئەم ڕووداوەدا ڕووبەڕووی ئاستەنگی زیاتر بێتەوە لە چەند بەرەیەکدا.
ناوچەکە:
هەر جۆرە پەرەسەندنێکی سەربازی یان سیاسی لە لوبنان، کاریگەری نەرێنی لەسەر ئابوورییەکانی دراوسێی لێدەکەوێتەوە، بەتایبەتی ئەوانەی کە پشت بە سەقامگیری لوبنان دەبەستن بۆ مەبەستی بازرگانی یان وەبەرهێنان.
کاردانەوەی سەربازی:
حیزبوڵڵای لوبنان:
حەسەن نەسروڵڵا پێگەیەکی تایبەتی هەیە وەک سەرکردەی سەربازیی حزبوڵڵا و ڕەنگە کوشتنەکەی لە ماویەکی کورتدا توانای سەرکردایەتی حزبەکە لاواز بکات.
ڕەنگە ئەو حیزبە دووبەرەکیی ناوخۆیی ڕووبدات و کاریگەری لەسەر یەکگرتوویی سەربازیی هەبێت و ببێتە هۆی لەدەستدانی دەسەڵات و نفوز.
ئەگەری ئەوە هەیە کە حیزبوڵڵا ئۆپەراسیۆنی تۆڵەسەندنەوە لە دژی ئیسرائیل یان وڵاتانی دیکە دەستپێبکات و ئەمەش دەبێتە هۆی پەرەسەندنی ئاڵۆزییەکان لە ناوچەکەدا.
ئیسرائیل:
ڕەنگە ئیسرائیل بەکوشتنی نەسروڵڵا سنوورێک بۆ چالاکییەکانی حزبوڵڵا دابنێت، بەڵام هەرچەشنە هەڵکشانێکی سەربازیی یان ئۆپەراسیۆنی کاریگەریی لەسەر تەواوی ناوچەکە دەبێت.
پەرەسەندنی گرژییەکانی نێوان هەسەدە و ئیسرائیل ڕەنگە ببێتە هۆی هەڵگیرسانی شەڕێکی نوێ بەتایبەت لە باشووری لوبنان.
سوریا:
حیزبوڵڵای لوبنان ڕۆڵێکی گرنگی سەربازی لە سووریا دەگێڕێت و ڕەنگە پاڵپشتییەکانی لە ڕژێمی سووریا کاریگەری کوشتنی نەسروڵڵای لەسەر بێت، ئەمەش بوونی ئێران لەم وڵاتە لاواز دەکات.
ئەنجام:
کوژرانی حەسەن نەسروڵڵا ڕەنگە ببێتە هۆی گۆڕانکاری گەورە لە هاوسەنگی هێزی ناوچەکەدا، هەروەها ڕەنگە ناوچەکە پاڵ بنێتە قۆناغێکی نوێی ناسەقامگیرییەوە، کە کاردانەوەی لەسەر چەند ئاستێکی سیاسی و ئابووری و سەربازی دەبێت.
لەناو حزبوڵڵا کۆمەڵێک کەسایەتی پێشەنگ هەن کە ڕەنگە کاندید بن بۆ جێگرتنەوەی حەسەن نەسروڵڵا، بەڵام هیچ بەدیلێکی ڕوون نییە کە بتوانێتهەمان ڕۆڵی سیاسی و جەماوەری و سەربازی ببینێت کە نەسروڵا دەیبینی. نەسروڵڵا ئەزموونێکی دوور و درێژی لە سەرکردایەتیکردن و ئاراستەکردنی حزب هەبوو سەرباری ئاڵۆزییەکانی ئاستی ناوخۆیی و ناوچەکە.
دیارترین ئەو ناوانەی ئەگەری ئەوەیان هەیە جێی نەسروڵڵا بگرنەوە
نەعیم قاسم:
جێگری سکرتێری گشتی حزبوڵای لوبنان و کەسایەتییەکی دیاری ناو حزبەکەیە، شارەزایی قوڵی لەسەر کاروباری حزبی هەیە و بە یەکێک لەو ئەندامە سەرەکیانە دادەنرێت کە یارمەتی داڕشتنی ستراتیژی سیاسی و سەربازی دەدات.
قاسم لە وتارەکانیدا کەسێکی هاوسەنگە، بەڵام کارێزمای نەسروڵڵای نییە، ئەگەر سەرکردایەتی بگرێتە ئەستۆ، لەوانەیە بە هەمان شێوەی نەسروڵڵا ڕووبەڕووی پاراستنی یەکێتی حزبەکەی ببێتەوە.
هاشم سافی ئەلدین:
سەرۆکی ئەنجوومەنی جێبەجێکاری حزبوڵای لوبنان، پۆستێکی گرنگی زۆری هەیە لە بەڕێوەبردنی کاروباری ناوخۆ و ڕێکخستنی حزبدا.
سافی ئەلدین بە کەسایەتییەکی دیار دادەنرێت کە کاریگەری ناوخۆیی هەیە، هەروەها بە یەکێک لە کەسایەتییە کاریگەرەکانی دانانی سیاسەتی ناوخۆی ئەو حزبە ناسراوە.
ئیبراهیم ئەلئەمین ئەلسەید:
بەرپرسی ئەنجومەنی سیاسی حزبوڵڵا کە کار بۆ هەماهەنگی نێوان دەزگا جیاوازەکانی ناو حزب و لە نێوان لایەنە سیاسییە جیاوازەکان دەکات.
هەرچەندە کەسایەتییەکی ناوەندییە، بەڵام بە هەمان شێوەی نەسروڵڵا لای جەماوەر ناناسرێت.
ئەو ئالەنگاریانەی کە ڕووبەڕووی جێنشینی نەسروڵڵا دەبێتەوە:
یەکگرتوویی ناوخۆیی: نەسروڵڵا بە هێمای یەکگرتوویی ناو حیزب دادەنرێت، هەر جێنشینێکیش ڕووبەڕووی پاراستنی یەکگرتوویی ناوخۆیی و دوورکەوتنەوە لە دووبەرەکی دەبێتەوە.
کاریگەریی هەرێمی: نەسروڵڵا توانایەکی گەورەی هەبوو بۆ کاریگەری لەسەر بڕیارەکانی ناوچەکە، بەتایبەتی لە سوریا و عێراق و یەمەن، بۆ جێنشینێک ئەستەمە بتوانێت هەمان ئاستی کاریگەری بگات.
پشتیوانی ئێران: حزبوڵڵا زۆر پشت بە پشتیوانی ئێران دەبەستێت. هەر جێنشینێکی نوێ پێویستی بە سەلماندنی دڵسۆزی و توانای بەڕێوەبردنی حیزب بەگوێرەی بەرژەوەندییەکانی ئێران دەبێت.
لە حزبوڵڵادا جێگرەوەی سەرکردایەتی هەیە، بەڵام ئەستەمە کەس بە ئاسانی بە هەمان دەسەڵات و نفوزەوە جێگەی حەسەن نەسروڵڵا بگرێتەوە، ڕەنگە ئەو حزبە شایەتی گۆڕانکاری لە سەرکردایەتی و توانای مانۆڕکردنی لە گۆڕەپانی سیاسی و سەربازیدا بێت، بەڵام پێدەچێت لە سایەی سیستمی ڕێکخراوەیی تۆکمەدا یەکگرتوویی خۆی بپارێزێت.
حەسەن نەسروڵڵا ئەمینداری گشتیی حیزبوڵڵای لوبنان، و یەکێکە لە کەسایەتییە کاریگەرەکانی سیاسەتی لوبنان و ناوچەکە، ئەمەش لە سایەی سەرکردایەتیکردنی ئەو حزبە و ڕۆڵی سەرەکیی لە ململانێکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. لێرەدا وردەکارییەکانی ژیان و پیشەکەی دەخەینەڕوو:
حەسەن نەسروڵڵا کێیە؟
ناوی تەواوی: حەسەن عەبدولکەریم نەسروڵڵا.
بەرواری لەدایکبوون: ٣١ی ئابی ١٩٦٠.
شوێنی لەدایک بوون: گەڕەکی کارنتینە لە بەیروت لە لوبنان.
بنەچە: نەسروڵڵا سەر بە بنەماڵەیەکی مەزهەبی شیعەیە و خەڵکی گوندی ئەلبازورییە لە باشووری لوبنان، ناوچەیەک بە ئاڕاستەکردنی شیعە و پابەندبوونی ئایینی ناسراوە.
پەروەردە و ڕاهێنانی ئایینی:
نەسروڵڵا لە لوبنان دەستی بە خوێندنی ئایینی کردووە و لە تەمەنی گەنجیدا ڕووی لە نەجەف لە عێراق کردووە بۆ درێژەدان بە خوێندنی ئایینی لە ژێر چاودێری دەسەڵاتە گەورەکانی شیعەی ئەوێ.
دوای گەڕانەوەی لە نەجەف بەهۆی گوشارە ئەمنییەکانی ڕژێمی ئەوکاتەی عێراق، نەسروڵڵا لە مەدرەسەی بەعلبەک درێژە بە خوێندنی ئایینی دەدات و لەوێ سەرکردە و دامەزرێنەرانی حزبوڵای ناسی.
چوونە ڕێزی حزبوڵڵا:
لە سەرەتای هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا نەسروڵڵا پەیوەندی بە حزبوڵڵای لوبنانەوە کرد کە لە ساڵی ١٩٨٢ بە پشتیوانی سوپای پاسدارانی ئێران دامەزراوە. ئەم پارتە بۆ بەرەنگاربوونەوەی داگیرکارییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر لوبنان دامەزرا.
نەسروڵڵا لە سایەی لێهاتوویی سەربازی و سیاسی و دڵسۆزی بۆ ئێران، لە ڕیزەکانی ئەو حیزبە بەرزبووەوە، تا لە ساڵی ١٩٩٢ دوای تیرۆرکردنی عەباس ئەلموسەوی ئەمینداری گشتی پێشووی ئەو حیزبە بوو بە سکرتێری گشتی ئەو حیزبە.
سەرکردایەتی حزبوڵڵا:
نەسروڵڵا لەو کاتەوەی سەرکردایەتی حزبوڵای گرتە ئەستۆ:
شەڕ لەگەڵ ئیسرائیل (2006): سەرکردایەتی نەسروڵڵا لە حزبوڵڵا لە کاتی شەڕی تەمموزی 2006 دژی ئیسرائیل، جەماوەرییەکەی زۆر بەرزکردەوە، بەتایبەتی دوای ئەوەی حزبەکە توانی بەرگەی ئەو هێزە سەربازییە گەورەیەی ئیسرائیل بگرێت. شەڕەکە بە بەهێزکردنی پێگەی حزبوڵڵا وەک هێزێکی خۆڕاگری کۆتایی هات، سەرەڕای وێرانکارییە بەربڵاوەکانی لوبنان.
پەیوەندی لەگەڵ ئێران: نەسروڵڵا پەیوەندییەکی پتەوی لەگەڵ ئێران هەیە، لەو پێوەندییەشەوە ئەو حیزبە پشتیوانی دارایی و سەربازی بەرچاو وەردەگرێت. حیزبوڵڵای لوبنان بە یەکێک لە گرنگترین بریکارەکانی ئێران لە ناوچەکە دادەنرێت، بۆ پشتیوانی لە بەرژەوەندییەکانی تاران لە چەندین ململانێ، وەک سوریا و یەمەن بەکاردێت.
ڕۆڵ لە سوریا: لە سەرەتای سەرهەڵدانی شەڕی ناوخۆ لە سوریا لە ساڵی 2011ەوە، نەسروڵڵا سەرکردایەتی حزبوڵای کردووە بۆ پشتیوانی لە ڕژێمەکەی بەشار ئەسەد. هێزەکانی حزبوڵڵا ڕۆڵێکی سەرەکییان لە پاراستنی ڕژێمی ئەسەد بینی، ئەمەش لە سایەی ئەو پاڵپشتییە سەربازی و لۆجستییانەی ئەو حزبە پێشکەشیان کرد.
ئایدۆلۆژیا:
نەسروڵڵا ئایدۆلۆژیایەکی ئیسلامی شیعەی لەسەر بنەمای فێرکارییەکانی شۆڕشی ئیسلامی ئێران بە سەرۆکایەتی ئایەتوڵڵا خومەینی پەرەپێدەدا.
ناوبراو بە یەکێک لە دیارترین بەرگریکارانی دۆزی فەلەستین دادەنرێت، کە بەرخۆدان لە بەرامبەر ئیسرائیل بەرەوپێش دەبات و داوای ئازادکردنی قودس دەکات.
ئەو حزبەی لەژێر سەرکردایەتی ئەودا بە پاڵپشتی پێکهاتەی شیعە لە لوبنان ناسراوە، بڕوای بە بیرۆکەی "پاراستنی فەقیه" هەیە، کە لەڕووی ئایینی و سیاسییەوە ئەو حزبە بە ئێرانەوە دەبەستێتەوە.
ژیانی تایبەتی خۆی:
حەسەن نەسروڵڵا خێزاندارە و خاوەنی پێنج منداڵە.
کوڕە گەورەکەی، هادی نەسروڵڵا، لە ساڵی ١٩٩٧ لە ڕووبەڕووبوونەوەی لەگەڵ هێزەکانی ئیسرائیل لە باشووری لوبنان کوژرا، ئەمەش ڕووداوێک بووە هۆی زیادبوونی ڕەمزایەتییەکەی لەنێو شوێنکەوتوانیدا.
جەماوەر و کاریگەرییەکەکانی:
نەسروڵڵا لە نێو لایەنگرانی حیزبوڵڵای لوبنان چ لە لوبنان و چ لە ناوچەکانی دیکەی جیهانی عەرەبی و ئیسلامی، جەماوەری بەربڵاوی هەیە، کە وەک سیمبولی بەرخۆدان لە دژی داگیرکاری ئیسرائیل و ئیمپریالیزمی ڕۆژئاوا سەیر دەکرێت.
لە لایەکی ترەوە نەسڕوڵڵا لەلایەن وڵاتانی ڕۆژئاوا و ئیسرائیل و هەندێک وڵاتی عەرەبی کە حزبوڵڵا بە ڕێکخراوێکی تیرۆریستی دەزانن.
حەسەن نەسروڵڵا کەسایەتییەکی سەرەکییە لە سیاسەتی لوبنان و ناوچەکەدا. ناوبراو ڕێبەری حزبوڵڵای لوبنانە کە بە یەکێک لە بەهێزترین ڕێکخراوە چەکدار و سیاسییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دادەنرێت و ڕۆڵێکی گرنگی لە داڕشتنی سیاسەتی ناوچەکەدا هەبووە، بەتایبەتی لە ڕێگەی پەیوەندییە نزیکەکانی لەگەڵ ئێران و پاڵپشتیکردنی لە ڕژێمی سوریا.
لە یەکەم کاردانەوەی کوشتنی حەسەن نەسروڵڵادا، شەممە، 28-09-2024، عەلی خامنەیی، ڕێبەری باڵای کۆماری ئیسلامیی ئێران پەیامێکی لەبارەی هێرشە ئاسمانییەکانی ئەم دواییەی ئیسرائیل بۆ سەر باشووری لوبنان و کوشتنی گەورە بەرپرسانی حزبوڵلای لوبنانی، بڵاو کردەوە.
خامنەیی پێی وایە "کوشتنی بەکۆمەڵی ژنان و منداڵان و خەڵکی سڤیلـی لوبنان لەلایەن ئیسرائیلیەوە ناتوانێت کاریگەریی لەسەر پێکهاتەی تۆکمەی ڕێکخراوی حزبوڵلای لوبنانی هەبێت یان لەناوی ببات". دووپاتیشی دەکاتەوە "بەرپرسانی ئیسرائیل زۆر لەوە بچووکترن بتوانن زیانی بەرچاو بە ژێرخانی بەهێزی حزبوڵڵا بگەیەنن".
ڕێبەری باڵای کۆماری ئیسلامیی ئێران جەخت لەوە دەکاتەوە "هەموو هێزەکانی بەرەی مقاوەمەی ئیسلامیی ناوچەکە، لەگەڵ حزبوڵلای لوبنانن و پشتیوانیی لێ دەکەن. چارەنووسی ئەم ناوچەیە لە لایەن هێزەکانی مقاوەمەوە دیاری دەکرێت، لەسەرووی هەمووانەوە حزبوڵلا".
ڕاگەیاندنی کوژرانی حەسەن نەسروڵڵا
شەممە، 28-09-2024، حزبوڵڵای لوبنانی لە ڕاگەیەندراوێکدا بە شێوەیەکی فەرمی کوژرانی حەسەن نەسروڵلا، ئەمینداریی گشتیی حزبەکەی لە هێرشێکی ئاسمانیی ئیسرائیلدا بۆ سەر باشووری لوبنان، سەلماند.
ڕاگەیاندنی کوژرانی فەرماندەیەکی باڵای سوپای پاسدارانی ئێران
هاوکات سوپای پاسدارانی ئێران، کوژرانی جەنەراڵ عەباس نیلفوروشان، فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەکانی سوپای پاسدارانی لە هێرشە ئاسمانییەکەی دوێنێ هەینی، 27-09-2024ـی ئیسرائیل بۆ سەر باشووری بەیرووت، ڕاگەیاند.