HIV tedavisinde büyük adım: Hücre içinde görünür hale getirildi

Avustralya’da araştırmacılar, bugüne kadar bağışıklık sistemi ve ilaçlardan gizlenebilen HIV’in, beyaz kan hücreleri içinde görünür hale getirilmesini sağlayan yeni bir yöntem geliştirdi.

Avustralya’nın Melbourne kentindeki Peter Doherty Enfeksiyon ve Bağışıklık Enstitüsünden bilim insanları, HIV’i insan vücudunda tamamen ortadan kaldırmaya yönelik umut verici bir adım attı.

Araştırmanın temeli, Covid-19 aşılarıyla tanınan mRNA teknolojisine dayanıyor. Bilim insanları, özel olarak formüle ettikleri yağ kapsüllerine (lipid nanoparçacıklar) yerleştirdikleri mRNA’yı, HIV’in saklandığı beyaz kan hücrelerine ulaştırmayı başardı. Bu mRNA, hücrelere virüsü açığa çıkarmaları yönünde sinyal gönderiyor.

Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada, “LNP X” adı verilen yeni nesil nanoparçacık tasarımının bu hücreler tarafından kabul edildiği gösterildi. Bu hücreler, önceki nesil nanoparçacıkları almıyordu ve HIV’in burada gizlenmesi tedaviyi engelliyordu.

Araştırmanın ortak yazarı Dr. Paula Cevaal, “Daha önce bu hücrelere mRNA ulaştırmak imkansız görülüyordu. Ancak şimdi, elde ettiğimiz sonuçlar karşısında hepimiz adeta nefessiz kaldık.” dedi.

Bu buluş, HIV’in vücutta “uyku halinde” kaldığı rezervuardan çıkarılabileceğini kanıtladı. Ancak “Bu virüs açığa çıkarıldığında bağışıklık sistemi ya da ek terapilerle tamamen yok edilebilecek mi?” sorusu hala yanıt bekliyor. 

Çalışma, laboratuvar ortamında HIV pozitif bireylerden alınan hücreler üzerinde yapıldı. Gerçek hastalarda denenebilmesi için önce hayvan deneyleri, ardından güvenlik ve etkinlik çalışmaları yapılması gerekecek. Bu sürecin yıllar sürebileceği belirtiliyor.

Araştırmanın kıdemli yazarı Dr. Michael Roche, bu tekniğin yalnızca HIV değil, kanser gibi diğer hastalıklarda da kullanılabileceğini söyledi. 

Francis Crick Enstitüsünden retrovirolog Dr. Jonathan Stoye ise bu yöntemin HIV’i saklandığı yerden çıkarmada “şimdiye kadarki en büyük ilerleme” olduğunu belirtti.

Ancak Stoye, “Bu virüsü yok etmek için rezervuarın tamamı mı yok edilmeli, yoksa büyük bir kısmı yeterli mi olacak, bunu zaman gösterecek,” uyarısında bulundu.

Dünya genelinde yaklaşık 40 milyon kişi HIV ile yaşıyor ve çoğu, virüsü baskılamak için hayat boyu ilaç kullanmak zorunda.

HIV hala her yıl milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açıyor. 2023 yılında her dakika bir kişi HIV nedeniyle hayatını kaybetti.

Bu yeni çalışma, hastalığın kalıcı tedavisi yönünde bugüne kadarki en somut bilimsel ilerlemelerden biri olarak değerlendiriliyor.