دەرەنجامی کۆڕبەندی گەورە، لەگەڵ ئەکتەری گەورەدا !

لوتکەی جیهانیی حکومەتەکان - دوبەی
لوتکەی جیهانیی حکومەتەکان - دوبەی

تەکنیکی بەشداریکردن لە کۆڕبەندەکان و لۆبیکردن و وەبەرهێنانی سیاسی دوای بەشداریکردنەکان ئەجێندای گرنگترن بۆ کوردو دەبێت هەرێمی کوردستان ئامادەسازی بکات بۆ پێشبینی سیمای حکومەتە نوێکان. چونکە كورد گرنگییه‌كی حه‌تمی له‌ ناوچه‌كه‌دا هه‌یەو ساڵانی رابردوو كاره‌كته‌رێكی بنچینه‌یی بوو له‌ كۆتاییهێنان به‌ ئه‌فسانه‌ی داعش و قوربانییه‌كی زۆری به‌خشی بە سەقامگیری دوای بەعسیزم و قاعیدەو داعش و رێکخراوە توندئاژۆکان لە عێراق و بەداخەوە ئێستا وەک پێویست قەدری ئەو تێکۆشانەی ناگرن و بەرەی حەشدو هێزە وەلائیەکان نادیدەی دەگرن. بەڵام خۆشبه‌ختانه‌ كورد به‌ شێوه‌یه‌كی دراماتیكی لە دەرەوەی عێراق له‌كۆڕبه‌نده‌ هه‌ره‌ گه‌رمه‌ سیاسییه‌كان به‌شداری کارا ده‌كات و ڕۆڵی ئەکتەری بەهێزی پێدراوە هاوشانی ئەکتەرە گەورەکان.

لوتکەی حکومەتەکانی ئیمارات 12 تا 14/2/2024 هەمانکات، لوتکەی دەوڵەتە گەورەکانی خاوەن وزەو پاوەرە، کورد لەناو ئەو نەخشەیەدایەو ئەکتەری نادەوڵەتی کاریگەرەو وزەی هەیەو بەڵام دەوڵەتی نییە بەهۆی ئەو چوارچێوە دەستوورییە فاشیەی عێراق بەڕێوە دەبات، دەوڵەتیش هەیە وزەی نییەو بێکاریگەرەو هیچ پێگەیەکی نییە لەو لوتکە جیهانییانە لەبەرئەوەی پاشکۆی تیرۆرو ناسەقامگیرییە، بۆیە کورد دەبێت ئەوە ئیستیسمار بکات بۆخۆی، جیهانی ئایندە هەوڵ ئەدات بۆ دەستخستنی وزەی خاوێن بەبێ رووسیاو ئێران و وڵاتانی مەزهەبی و ئایدۆلۆژیی سێنتڕاڵ، هەروەک لە تەنیشت وزەدا، جیهانی تازە ئەجێندای سەقامگیری و ئاسایش و دادپەروەری و دیموکراسی، ئاسایشی خۆراک و زانست و تەکنەلۆژیاو زیرەکی دەستکردو دوورخستنەوەی تیرۆری دەوێت، لە رێگەی وزەو مێشکە عاقڵمەندەکانەوە، وزەی جيگرەوەی خاوێن چیە؟

‏Renewable energy

وزەی دەرخستە نوێکان، بە تەنیا نەوت و کانزا نییە، وزەی تازەی دنیای مێتاڤێرس و داهێنان و هەوای پاک و جیهانی بێ دوکەڵن، ئەو وزەیەن سەرچاوەکەی تەواو نابن و سروشتین و خۆیان پڕ دەکەنەوە و شوێنپێی کاربۆنی کەم یان سفرکاربۆنیان هەیە وەک وزەی باو خۆرو تیشک، وزەی بایۆلۆجی ماددە ئۆرگانیکەکان و بایۆئینەرجییەکان و هایدرۆپاوەرو ئۆقیانووسەکان و سووتەمەنی ژێرزەوی و گازی پاک، کورد تاڕادەیەک ئەوانەی هەیە.

لوتکەی حکومەتەکان بۆ ئێستا بیر لە دوو کۆڵەگەو هەناسەدانی تەندروست دەکەنەوە بۆ هاوڵاتییەکانییان و سیمای حکومەتەکانی ئایندەو کێ بەم دۆخە رازییە دەبێت لە ناو شەپۆلەکەو نەخشەکەدابێت و ئەوەش رازی نییە دەبێت خەریکی پیسکردنی ژینگەو گەرمکردنی زەوی بێت بە تاقیکردنەوەی ئەزموونە ناوکییە مەترسیدارەکان و چەکی قەدەغەکراوو توندوتیژیی و هەڕەشەو درۆن و ئەوەش ئایندەی روونی نییەو نابێ؛

* یەکەم هەنگاو ژینگەییەو پەیوەستە بە هەناسەدانی پاک بۆ ژیان و ژینگە بە کەمکردنەوەی چەک و باروت و سوتەمەنی و دوکەڵ و کارخانەی کۆن و چاندنی ملیۆنان درەخت و لەناوبردنی زبڵ و ریسایکلین کە بەڕاستی پاکڕەهەندییەکی هۆشیارانەیەو ئێستا بانکەکانی یەکێتی ئەوروپاو ئەمەریکاو کەنداو بە تۆپزیی سەپۆرتی ئەم کەرتە دەکەن.

* دوەمیان هەناسەدانی ئابوریی و پاراستنی گیرفانەکانیانە لە باج و خەرجی زۆرو بەهەدەردان، بۆ نمونە ئۆتۆمبیلی تێسلای کارەبایی و ترام و پاسکیلی شەحنی بۆ هاتووچۆ بۆتە شۆڕشی جادە، پیشەسازیی رۆن و بستۆن و سوتەمەنی و کاربۆن بەرەو کۆتایی دەڕوات و وزەی جێگرەوە دابینکراوە بۆیان لەگەڵ بیمەی بێکاریی و زامنکردنی تەندروستی و خوێندن و زەمالە و دەستەبەری کۆمەڵایەتی.

کوردیش دەبێ دۆخی دەرونناسیانەی ستەمکاری سایکس بیکۆو لۆزان و سەعدئابادو جەزائیر تێپەڕ بکات بەرەو تەناهی و سەقامگیریی لە جیهانداو وزەو گازە سروشتییەکەی بەهەدەر نەدات تا فۆڕمۆڵەی سیمایەکی حکومەتداری راقی پێ تەبەننی دەکات، وڵاتانی ئەوروپاو ئەمەریکاو چین خەریکی دۆزینەوەی رێگا تازەکانن بەرەو کان و خان و بیرو سەرچاوە گازییەکان، کێ هەیەتی کڕیارێکی باشن بۆی وەک کورد، کێش نییەتی و خەریکی پیشەسازی تیرۆرو چەکە، یان برسییە یان بێبەریە لەو باوکە قازانجویستە بۆیە بەهێزکردنەوەی رایەڵە جیهانی و یونیڤێرسڵەکان بۆ کورد گرنگە خۆی بگونجێنێ لەگەڵ ئەو کەشەدا، ئینجا گرنگیشە بە قەد بەهێزکردنەوەی متمانەو هێزو دیسکۆرسی ناوخۆیی و رێکخستن و کۆنترۆڵی ئەو درزو لێکترازانە ناوخۆییەی کە خەریکە پردو پەیوەندییەکان تێک دەشکێنێ و پایەکانی حوکمڕانی هەرێم لەق دەکات.

 

مەهاتما گاندی، ١٨٦٩-١٩٤٨ لەنێوان خۆیی و هێزی ناوخۆیی گەلدا، باوەڕی بە سپەیس و بۆشایی نەبوو، هەروەک حەزی بەوە نەئەکرد شۆڕشگێڕەکانی دوێنێ ببنە خاوەن سوڵتەیەکی پڕ تیروتوانج، بۆیە دەیویست ناڕەزایی و ئۆپۆزسیۆن دروستنەبێ، کە دەیوت ئازادی یان نانتان دەوێ؟ دەیزانی هەردوکیان گرنگن، بەڵام ئازادی گرنگە بۆ سەردەمی حەماسەت و شۆڕش و قوربانیدان و نانیش گرنگە بۆسەردەمی ئاسایش و حوکمڕانی.

بەشداری کارای کورد لە ساڵۆنە گەرمە جیهانیەکانی ئاسایش و وزەو بیزنس و پیشەسازی، ئابووری و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان، لوتکەی حکومەتەکان لە ئیمارات، مایەی تێڕامانەو گرنگەو کورد دەبێ هەم نانی پێ پەیدا بکات هەم درزی ناوخۆی پێ پڕ بکاتەوەو لاوازی ناوخۆیی پێ بەهێزتر بکاتەوەو ئەرخەیان نەبێت دژی نەیارە سیاسیەکانی، چونکە تا ئێستاش کورد نەیاری سیاسی زۆرترە لە دۆستی سیاسی، هەڕەشەکانی بەردەمی زۆرترە لە دەرفەتەکانی، نابێت ئەو واقیعە پشتگوێ بخات بۆ کۆمەڵێک دەرفەتی کاتی و کۆڕبەندی شەنگ و شیک.

کورد ئەگەر پایەی بنەڕەتی سەقامگیری نەبێت لەناوچەکە نایکەن بە هاوشانی ئەکتەرە گەورەکان لە نێوان ٢٥ سەرۆک دەوڵەت و ١٢٠ شاندی حکومی گەورەو دەیان بیریارو خاوەن عەقڵی گەورەو شارەزا لە کۆنگرەو لوتکەیەکی جیهانی وەک ئیمارات.

کورد پێویستە هاوسەنگی رابگرێت و یاریزانێکی باش بێت و دەستکەوت و پێگە بەهێزەکەی بپارێزێت لەناوچەکەو پێشبینی بۆ خۆی بکات گرنگترو کاریگەرتر لە عێراق سیاسەت بکات و چیتر نەخرێتە پەراوێزی زۆرینەی مەزهەبی ناسیۆنالیزمی عەرەبیەوە، خۆناکرێ لەدەرەوە هاوشانی ئەکتەری گەورە بوەستێ بەو قەبارە دیبلۆماسیە ڕاقیەو لە عێراقیش سوکایەتی بە کەرامەت و شوناسی قەومی کوردەوە بکرێ.

کاتێک کورد بە یەک دیسکۆڕس و ڕوانگەو ستراتیژی نەتەوەیی و نیشتیمانی بەشداری لەو ئاراستە دروستانە بکات و هێماو ماستەرپلان بۆ ئایندەی سیاسی خۆی داڕێژێت، دەبێ ئەو بەشداریە وەک چەک و فاکتەر، بیخاتە گەڕ لەو فەوزاو ئاریشە گەرمانەی عێراقدا خۆی پێ دەربازبکات و ئەوەندە ملکەچی دەستەبژێری فاشیستی عێراقی نەبێت بەتایبەت لەپرسی موازەنەو بودجەدا کە لەڕولاوازیان کردوە.

لەو ناوەندە گەرمە جیهانیانەدا لەگەڵ فیگەرە دیارەکانی کەنداوو ئەوروپاو ئاسیادا دەبێت خەریکی دەرخستە سەرەتاییەکانی ئەو سیماو مۆدێلە تازە پێشنیارکراوانەی حوکمڕانی خۆی بێت، بەرەو خۆڕێکخستنەوەی کوردو ڤیژنی نوێ و ئامادەسازیی بۆ دۆخی دوای باهۆزەکانی ناوچەکەو دەرهاوێشتەکانی جەنگە درێژمەوداکان.