ئەڤین بارزانی
نووسەر
ڕێژەی زیادبوونی تەڵاق و لێكه‌وته‌كانی له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگە
جاران كه ده‌یانگوت ئه‌م ئافره‌ته جیابووەته‌وه له پیاوه‌كه‌ی، عه‌یبه‌یه‌كی زور گه‌وره‌بوو له نێو كومه‌ڵگە، هه‌ر چه‌نده له ئاینی ئیسلامیشدا رێگا بێداوه به‌ڵام به‌م شێوه‌یه (أبغض الحلال الى الله الطلاق)، له هەندێك شوێن و شاری ئه‌م كوردستانه تا ئه‌م ساڵانه‌ی دوایی ڕێژه‌ی ته‌ڵاق دان سفر له سه‌دا بوو، به‌ڵام له‌گه‌ل پیشكه‌وتنه‌كانی كه به‌سه‌ر جیهاندا هاتوون، ئه‌مە وه‌ك عه‌یبه نه‌ما، له‌به‌ر ئه‌وه رۆژ به رۆژ ده‌بینین رێژەی جیابوونەوەی هاوسەران لە هەرێمی كوردستان، تا دێت زیاتر دەبێت، ئەمەش كاریگەرییەكی بەرفراوان لەسەر تاك و كۆمەڵگە دروستكردووە، هه‌روه‌ها لێكەوتەی زۆری لێ دەكەوێتەوە بە گشتی لەسەر خەڵك و بەتایبەت لەسەر منداڵ، هۆكارەكانی زیادبوونی تەڵاقیش بریتین لەمانە:
-گۆڕانكاری كۆمەڵایەتی و كولتووری: گۆڕانكاری خێرای شێوازی ژیان و بەها كولتوورییەكان وایكردووە زۆرێك لە گەنجان كەمتر پابەندبن بە نەریتە كۆنەكانەوە، ئەم گۆڕانكارییانە دەتوانن چاوەڕوانییەكانی ژیان و لە ئەنجامدا جیاوازی و ناتەباییەكان زیاد بكەن.
- كێشەی ئابووری: كێشەی ئابووری و بێكاری هۆكاری گرنگی ترن كە فشارێكی زۆر لەسەر ژیانی هاوبەشی دروست دەكەن، نەبوونی ئاسایشی دارایی دەبێتە هۆی دروستبوونی گرژی و ململانێی بەردەوام لە نێوان هاوسەرەكان و لە كۆتاییدا دەبێتە هۆی جیابوونەوە.
- نەبوونی هۆشیاری و ئامادەكاری بۆ پێكەوە ژیان: زۆرێك لە گەنجان بەبێ ئاگادارییەكی تەواو لە بەرپرسیارێتی و تەحەددیاتی ژیانی هاوبەش دەچنە نێو ئەم پڕۆسەیە، نەبوونی راهێنان و راوێژكاری پێش هاوسەرگیری دەبێتە هۆی جیاوازی جددی لە ژیانی پێكەوەیی.
- دەستوەردانی خێزانەكان: زیادەڕەوی لە تێوەگڵانی خێزانەكان لە ژیانی هاوبەشی هاوسەرەكاندا دەتوانێت هۆكارێكی گرنگ بێت بۆ زیادكردنی رێژەی جیابوونەوە، ئەو ناكۆكیانەی كە بەم هۆیەوە دروست دەبن، دەتوانن وردە وردە پەیوەندی هاوسەرەكان لاواز بكەن.
دەرئەنجامەكانی جیابوونەوە لەسەر منداڵان
كێشەی دەروونی و سۆزداری: ئەو منداڵانەی كە دەنە قوربانی جیابوونەوەی دایكان و باوكان، بەزۆری رووبەڕووی چەندین كێشەی دەروونی و سۆزداری دەبنەوە، هەستكردن بە نائاسایشی، دڵەڕاوكێ، خەمۆكی و كەمی متمانە بەخۆبوون.
كێشەی ئەكادیمی: بارودۆخی ناجێگیری خێزان دەتوانێت كاریگەری نەرێنی لەسەر ئاستی خوێندنی منداڵان هەبێت، زۆرێك لەوان تووشی كەمبوونەوەی پاڵنەر و تەركیز دەبن لە قوتابخانە، ئەمەش دەبێتە هۆی شكستی خوێندنیان.
كێشەی كۆمەڵایەتی: لەوانەیە كێشەیان هەبێت لە دروستكردنی پەیوەندی كۆمەڵایەتیدا، هەستكردن بە تەنیایی و جیابوونەوە لە هاوڕێ و هاوپۆلەكان دەتوانێت كاریگەری نەرێنی لەسەر گەشەسەندنی كۆمەڵایەتییان هەبێت.
چارەسەری و پێشنیارەكان بەر لەوەی بگەنە حاڵەتی لێك جیابوونەوە
راهێنان و راوێژكاری پێش هاوسەرگیری: دابینكردنی خولی راهێنان و راوێژكاری بۆ گەنجان پێش هاوسەرگیری، ئەمەش دەتوانێت یارمەتیان بدات بچنە نێو ژیانێكی هاوبەشەوە بە هۆشیاری زیاتر و ئاگاداری ئاستەنگەكانی بن.
پاڵپشتی ئابووری: بەرنامەی پاڵپشتی ئابووری و رەخساندنی هەلی كار بۆ گەنجان، دەتوانێت فشارە داراییەكان لەسەر ژیانی هاوبەش كەم بكاتەوە و یارمەتیدەر بێت بۆ سەقامگیركردنی ئەم پەیوەندیە.
بەهێزكردنی كولتووری راوێژكاری و چارەسەری دەروونی: هاندانی هاوسەران بۆ بەكارهێنانی خزمەتگوزاری راوێژكاری و چارەسەری دەروونی، لەكاتی ناكۆكیدا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ چارەسەركردنی كێشەكان پێش ئەوەی بگەنە قۆناغی جیابوونەوە.
ئاگاداركردنەوەی خێزانەكان: بەرنامەی پەروەردەیی بۆ خێزانەكان سەبارەت بە گرنگی پاڵپشتیكردنی ژیانی هاوبەشی هاوسەرەكان، بەبێ دەستوەردانی زۆر دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ كەمكردنەوەی گرژی و ناكۆكی خێزانەكان.