ئێران یاری بە کات دەكات و چاوەڕێی دەرفەتی دیپلۆماسییە

لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا دوو نەگۆڕ زاڵ بوون بەسەر پێگەی ئێراندا، بەتایبەتی لە دوای کوژرانی ئیسماعیل هەنییە، سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماس لە تاران.

یەکەم نەگۆڕ سووربوونی کۆماری ئیسلامی ئێران بوو لە هەموو ئاستەکانی سیاسی و ئەمنی و سەربازیدا کە لە سەرووی هەموویانەوە سەرۆککۆمار و ڕێبەری باڵایە کە لێدانی سەروەری ئێران و پێشێلکردنی ئاسایشی نەتەوەیی لە ئەنجامی تیرۆرکردنەکە بێ سزا نامێنێتەوە و ڕژێم دەستبەرداری تۆڵەسەندنەوەی میوانی فەلەستینی لەسەر خاکەکەی نابێت.

دووەم نەگۆڕ سووربوونی تاران بوو لەسەر ئاستی سیاسی کە لە پشت ئەو بڕیارەی حەماس دەوەستێت سەبارەت بە پرۆسەی دانووستان لەسەر ئاگربەست و چارەسەرکردنی قەیرانی غەززە. ئەمە بەو مانایە نییە کە حکوومەت و دامەزراوە سەربازییەکەی واز لەو مافە یاساییانە بهێنن بۆ وەڵامدانەوە، بۆ گەڕاندنەوەی توانای بەرگرتن لە دەستدرێژی ئیسرائیل بۆ سەر سەروەری و ئاسایشی نەتەوەیی.

ئەم ئاڵوگۆڕە لە نێوان مەیدان و هەلومەرجەکان و دیپلۆماسی و پێداویستییەکانی تاران بۆ ڕێکخستنە ناوخۆییەکانی قۆستەوە کە خەریکە کۆتایی دێت بە تەواوکردنی پێکهاتەی حکوومەت کە تیمی سەرۆککۆمار پێکدەهێنێت و ڕێگە دەدات چالاکی دیپلۆماسی خۆی بە ئامادەبوونی وەزیرێکی ڕاستەقینە چالاک بکات، سەرەڕای ئەوەی وەزیری دەرەوە ڕۆڵێکی دیپلۆماسی کاریگەری هەبووە لە پەیوەندی کردن لەگەڵ وڵاتانی پەیوەندیدار بە دانووستانەکانی غەززە، جگە لەوەی پەرۆشی بۆ هێشتنەوەی کەناڵەکانی پەیوەندی و ئاڵوگۆڕی پەیام لەگەڵ واشنتن بە کراوەیی.

لەلایەکی دیکەوە وەڵامی سەربازی خۆی لە چوارچێوەی ستراتیجێکدا بەجێهێشت کە بە "جەنگی دەروونی" دژ بە ئیسرائیل وەسفی دەکات، سەرەڕای ئەوەش ئەم سیاسەتە وایکرد کە پەراوێزێکی گەورە بۆ هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بهێڵێتەوە بۆ گەیشتن بە لێکتێگەیشتن یان ڕێککەوتن لەگەڵ ئیدارەی ئەمەریکا و ئیسرائیل لەسەر ڕاگرتنی شەڕ لە غەززە و بەم شێوەیە توانی خۆی لە بەرپرسیارێتی ڕاستەوخۆ لەگەڵ هاوپەیمانەکانی بۆ شکستی ئەم دانووستانانە دەرباز بکات، چونکە لەو باوەڕەدایە سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بنیامین ناتانیاهۆ ئەم ئەرکە لە ئەستۆ دەگرێت ڕەتکردنەوەی هەر ڕێکەوتنێک بۆ ئاگربەستی هەمیشەیی.

گومانی تێدا نییە کە کۆماری ئیسلامی ئێران لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا پێداچوونەوە بە هەموو جبەخانە سەربازییەکانی کردووە، جگە لە جۆری نوێ و پێشکەوتوو و ستراتیجی کە لە هاوپەیمانە ڕووسیەکەی بەدەستی هێناوە، کە ڕەنگە لە پرۆسەی بەئامانجگرتنی قوڵایی ئیسرائیل یان بەرگری لە بەرامبەر هەر وەڵامێک کە تەلئەڤیڤ دەیگرێت، بەکاری بهێنێت. سەرەڕای پەرەپێدانی میکانیزمێک بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هێزەکانی ئەمەریکا لە ناوچەکە.

نیشاندانی توانای سەربازی و پابەندبوون بە بژاردەی وەڵامدانەوەی تەلئەڤیڤ بەو مانایە نییە کە تاران لە حساباتەکانی خۆی دەرفەتی پێدانی چارەسەری سیاسی و دانوستاندنەکانی بۆ گەیشتن بە هاوکێشەیەک کە دەستکەوتێکی مسۆگەر بکات یان ڕێگە بۆ وازهێنان لە بژاردەی سەربازی و هۆشداریەکانی و ئەو کاردانەوانەی کە نایەوێت لە حساباتەکانی خۆی لابردووە.

بۆیە تاران و ئەو تەوەرەی لەسەری گرەوی کردووە لە فشاری ئەمەریکا و عەرەب بۆ جێبەجێکردنی ئەم دەستپێشخەرییە بۆ مسۆگەرکردنی سەرکەوتنێکی سیاسی و سەربازی و ستراتیجی لە ئەگەری ئاگربەستی هەمیشەیی و کشانەوەی تەواو لە کەرتی غەززە و کردنەوەی دەروازەکان و هاتنە ناوەوەی هاوکاری مرۆیی و دەستپێکردنی پرۆسەی ئاوەدانکردنەوە.

لەسەر ئەم هۆکارانە واتە دوای دەنگدان بە حکوومەتی نوێ و هەروەها کۆتایی هاتنی سەرقاڵبوون بە خۆپیشاندانە جەماوەرییەکانی هاوکات لەگەڵ یادی ئیمام حوسێن لە کەربەلا، سەرکردایەتی ئێران ناچار دەبێت هەڵوێستی خۆی سەبارەت بە ڕووداو و پەرەسەندنەکانی ناوچەکە ڕوون بکاتەوە، بەتایبەتی لەبەر ڕۆشنایی ئەو سەرسەختییەی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل کە هیچ سازشێک لە قەیرانی شەڕی غەززە ناكات و لە دەستپێشخەرییەکەی بایدن دەردەچێت.

درێژەپێدانی دیپلۆماسی ئێران ڕەنگە لە قۆناغی داهاتوودا پێشنیاز بکرێت یان پاساوی پێ بدرێت، بەڵام نابێت ئەوە فەرامۆش بکرێت کە ئەم دیپلۆماسییە یەکێکە لەو لایەنانەی کە ستراتیج و هەنگاوی کرداری و جێبەجێکاری لە ڕژێمی ئێراندا، بۆیە ئەو پەراوێزەی کە ئەم دیپلۆماسی تێیدا دەجوڵێت سنووردارە و بە پێگەی سیستەمی بڕیاردان و دەسەڵات و سەرکردایەتی باڵا بەڕێوە دەچێت.

شکستی هەوڵەکان بۆ بنیاتنانەوەی متمانە لە نێوان تاران و ڕۆژئاوا لە قەیرانی ڕێککەوتنی ئەتۆمی ڕەنگە ڕاستگۆیانە نەبێت لەسەر مەسەلەی ناوچەکە کە خەمی سەرەکی دیپلۆماسی ئێرانە لە قۆناغی داهاتوودا لە ڕێگەی هەوڵەکانی بۆ گەڕاندنەوەی پەیوەندییەکان و دووبارە پێناسەکردنەوەی چوارچێوەی بەرژەوەندییە هەرێمییەکان کە ڕێگە بە هاوکاری لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە دەدات و توانای بەڕێوەبردنی دەستێوەردانە نێودەوڵەتییەکان دەدات. سەرکەوتن لەم ئەرکە یان ستراتیژەدا لەوانەیە سوپا لە پەلەپیتکەی ڕووبەڕووبوونەوەیەک ڕابکێشێت کە کەس ناتوانێت هەڵسەنگاندنی ئەوە بکات، چۆن دەبێت و چ ئەنجامێکی دەبێت، ئەگەر بگاتە بژاردەی وەڵامدانەوەی سەربازی کە نەتانیاهۆ دەیەوێت.