گروسی: بدون نظارت آژانس، هر توافقی با ایران بی‌ارزش است
به گفته‌ی گروسی آژانس انرژی اتمی در مذاکرات ایران و آمریکا نقش اساسی ایفا می‌کند
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، روز چهارشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ در سفری رسمی و دو روزه وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد. وی در بدو ورود مورد استقبال بهروز کمالوندی، معاون امور بین‌الملل و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، قرار گرفت.
بر اساس برنامه‌ی اعلام‌شده، گروسی قرار است امروز با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه‌ی ایران، دیدار کند و فردا پنج‌شنبه با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، به گفت‌وگو بنشیند. این سفر در حالی انجام می‌شود که مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده بر سر برنامه‌ی هسته‌ای تهران در جریان است.
گروسی، که از سال ۲۰۱۹ سکان هدایت آژانس را بر عهده دارد، پیش از سفر خود در گفت‌وگویی با روزنامه‌ی فرانسوی لوموند بر نقش کلیدی آژانس در هرگونه توافق هسته‌ای با ایران تأکید کرد. وی اظهار داشت: «بدون نظارت و راستی‌آزمایی آژانس، هر توافقی صرفاً یک تکه کاغذ خواهد بود. ما تنها نهادی هستیم که می‌توانیم نظام نظارتی معتبری برای تضمین اجرای توافق فراهم کنیم.»
اظهارات گروسی درباره‌ی مذاکرات ایران و آمریکا
مدیرکل آژانس در این مصاحبه به دیدار اخیر عباس عراقچی و استیو ویتکاف، نماینده‌ی ویژه‌ی آمریکا در امور خاورمیانه، که ۲۳ فروردین در عمان برگزار شد، اشاره کرد و گفت: «آژانس بخشی از گفت‌وگوهای دوجانبه نیست، اما نسبت به آن بی‌تفاوت هم نیست. طرفین به‌خوبی آگاه‌اند که هر توافقی نیازمند تأیید و نظارت ما خواهد بود.» وی افزود که آژانس از هم‌اکنون مذاکرات غیررسمی با طرفین را آغاز کرده و آماده است تا در صورت ارائه‌ی متن توافق، درباره‌ی شیوه‌های راستی‌آزمایی نظر دهد.
گروسی همچنین به تلاش آمریکا برای دستیابی به توافقی ساده‌تر نسبت به برجام (توافق ۲۰۱۵) اشاره کرد و گفت: «واشنگتن به دنبال توافقی است که محدودیت‌های مشخص‌تری بر فعالیت‌هایی نظیر غنی‌سازی اورانیوم اعمال کند و در ازای آن، ایران از رفع تحریم‌ها یا جذب سرمایه‌گذاری بهره‌مند شود.»
وی در پاسخ به پرسشی درباره‌ی تأثیر فشارهای نظامی آمریکا بر ایران، اظهار داشت: «هر طرف روایت خود را دارد. ایران تأکید می‌کند که تحت فشار مذاکره نمی‌کند، در حالی که آمریکا هشدار می‌دهد در صورت شکست مذاکرات، اقدام مستقیم در دستور کار خواهد بود. این بخشی از دیپلماسی و ابهام سازنده است.»
وضعیت کنونی برنامه‌ی هسته‌ای ایران
گروسی درباره‌ی توانمندی‌های هسته‌ای ایران هشدار داد: «ایران مواد کافی برای ساخت چندین بمب هسته‌ای را در اختیار دارد، اما هنوز به سلاح هسته‌ای دست نیافته است. با این حال، پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه داشته و فاصله‌ی زیادی با این هدف ندارد.» وی کاهش نظارت آژانس بر برنامه‌ی هسته‌ای ایران پس از تعلیق پروتکل الحاقی را چالشی جدی دانست و بر لزوم بازسازی اعتماد میان ایران و جامعه‌ی بین‌المللی تأکید کرد.
چشم‌انداز مذاکرات و پیچیدگی‌های جدید
سفر گروسی به تهران در حالی انجام می‌شود که استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده‌ی آمریکایی، در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز خواستار توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم و مذاکره بر سر برنامه‌ی موشکی ایران شده است؛ خواسته‌هایی که فراتر از محدودیت‌های پیشین (غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد) بوده و می‌تواند مذاکرات پیش رو را پیچیده‌تر کند.
گروسی در پایان مصاحبه‌ی خود با لوموند، با اشاره به تغییرات ژئوپلیتیکی از جمله تأثیر جنگ اوکراین و نزدیکی روسیه و چین به ایران، تأکید کرد: «هدف نهایی جلوگیری از جنگ و ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. در شرایط کنونی، باید با واقع‌بینی به دنبال راه‌حل‌های عملی بود.»
این سفر و اظهارات گروسی نشان‌دهنده‌ی اهمیت نقش آژانس در مذاکرات هسته‌ای و حساسیت بالای تحولات جاری در پرونده‌ی هسته‌ای ایران است.
