پرزیدنت بارزانی: مَلای جزیری ستاره‌ای درخشان است که هرگز غروب نمی‌کند
پرزیدنت بارزانی بر حمایت قاطع خود از روند صلح در منطقه تأکید کرد
پرزیدنت مسعود بارزانی، امروز در چهارمین سیمپوزیوم بین‌المللی مَلای جزیری در جَزیره‌ی بوتان، سخنرانی مهمی ایراد کرد. وی در این سخنرانی، ضمن ادای احترام به شخصیت والای مَلای جزیری و جایگاه او در ادبیات، عرفان و فلسفه، به اهمیت این همایش و نقش آن در حفظ و گسترش میراث فرهنگی اشاره کرد.
پرزیدنت بارزانی همچنین در بخش پایانی سخنان خود، بر حمایت قاطع از روند صلح در منطقه تاکید کرد.
با نام خداوند بخشنده‌ی مهربان
بسیار بسیار سپاسگزارم. برای این استقبال گرم. امروز روز بسیار خوشی در زندگی‌ام است که در جزیره‌ی بوتان در کنگره‌ی چهارم درباره‌ی مَلای جزیری شرکت می‌کنم که برای ما یک شخصیتی بسیار بزرگی است.
سپاس از جناب وزیر فعلی، والی شرناخ، و همه‌ی نهادها و سازمان‌های دولت در استان شرناخ. سپاس برای نمایندگان محترم پارلمان و سپاس از مردم این منطقه برای این استقبال گرم. از همه‌ی شما سپاسگزارم.
مَلای جزیری: ستاره‌ای که هرگز غروب نمی‌کند
مَلای جزیری ستاره‌ای درخشان است و هرگز غروب نمی‌کند. او قافله‌سالار و عاشق راه حق است. اشعار جزیری هرگز کهنه نمی‌شود. هر بار که انسان این اشعار را می‌خواند ،انگار کە تازه این شعر را می‌شودن .
هر قدر ریزبینانه وارد اشعار جزیری بشوی، بیشتر به جزیری نزدیک شده و مجذوب او خواهی شد.
. در تکیه‌ی بارزان، در حضور مولانا شیخ احمد بارزانی، همیشه شعر جزیری خوانده می‌شد و برای ما آشکار شد که چه نزدیکی معنوی میان ما و ایشان وجود دارد. زیرا راه حق و حقیقت یکی است، همان‌طور که جزیری فرموده‌است: «در اصل همه آب است، چه آب و چه جامد.»
مهارت و تسلط مَلای جزیری
بر اساس مطالعاتی که برای ما روشن شد، جزیری در سال ۱۵۷۰ میلادی به دنیا آمد و در سال ۱۶۴۰ میلادی به رحمت خدا رفت. یعنی ۷۰ سال زندگی کرد. اما ۷۰ سالی پر از خیر و برکت، ۷۰ سالی پر از معرفت و دانش.
در شعر جزیری آشکار است که او بسیار متخصص و مسلط به زبان‌های کوردی، ترکی، عربی و فارسی بوده است. آشکارا بسیار جستجوگر علم و دانش بوده است.
در حضور همه‌ی این علما و متخصصان و کارشناسان و دانشگاهیان، برای من دشوار است که به جزئیات تفاسیر جزیری بپردازم، زیرا شما بهتر می‌دانید. اما، بر اساس نظر متواضعانه‌ی خودم، می‌خواهم چند نکته درباره‌ی مَلای جزیری بیان کنم.
مقام عرفانی و فلسفی
در حوزه‌ی تصوف، جزیری در مقامی بسیار بسیار بلند قرار داشته است. به مرتبه‌ی فنا فی‌الله رسیده است و در مورد وحدانیت خداوند، با زبانی شفاف، برای ما آشکار کرده و فرموده است: «وحدت مطلق، نورش در دل‌های ما تجلی می‌کند.» این مسئله‌ی بسیار، اهل دل‌ها را شگفت‌زده کرده است.
و عظمت مَلای جزیری در این چند بیت آشکار می‌شود:
«سرِّ وحدت ازل را تا ابد فراگرفته،
او واحدی فرد است و به ذات خود، چه عدد و شمارشی نیست.
دریا یکی است، تو بدانی که قند چه باشد، موجود چه باشد و حباب چه باشد،
در اصل همه آب است، چه آب و چه جامد.»
معنای بسیار بزرگی است. اما مَلای جزیری توانست این تعبیر را به کار برد. انتظار ندارم دوباره تکرار شود. کسی نمی‌تواند این تعبیر را بگوید.
در حوزه‌ی فلسفه، او قهرمان میدان فلسفه بوده است. به گونه‌ای جامع، بهترین تعبیر را از زندگی انسان ارائه کرده است و می‌گوید:
"نگاه کن به ماه نو و دستِ تقدیر، ای وای
داس در کشتزارِ گنبدِ گردون نیست، در زندگیِ ماست"
چه کسی می‌تواند این تعبیر را به کار ببرد؟ بیشتر از مَلای جزیری؟
واقع‌بینی در اشعار
در حوزه‌ی واقعیت و واقع‌بینی، باز هم در این چند بیت، ملا برای ما آشکار می‌شود که بسیار واقع‌بین و بسیار دانا بوده است:
"کسی به دادمان نمی‌رسد، گلایه و فریاد چه کند؟
اگر دادرسی نباشد، بی‌هوده فریاد چه کند؟
هر گل و سنگ، با تدبیر حکیم طلا شود،
اگر قابلیت نباشد، حکمت استاد چه کند؟
کان با گوهر چه کند، اگر گوهر پاک نباشد؟
اگر تو سیرت نداشته باشی، سیرت اجداد چه کند؟"
باز هم، این برای ما آشکار می‌کند که ملا چقدر دانا و چقدر بزرگ بوده است.
جایگاه جزیری در تاریخ و جغرافیا
هر چه درباره‌ی مَلای جزیری بگوییم کم است. ما نمی‌توانیم او را توصیف کنیم و حق او را ادا کنیم. اما جای سپاسگزاری است که دانشگاه شرناخ، این کنگره را به یک سنت سالانه تبدیل کرده است. این جای سپاسگزاری است و به آن تبریک می‌گوییم.
اما ملا خودش، خودش را توصیف کرده است و می‌گوید:
ازته دل آتشگرفته و جگر بریانم
گریه‌کنان و سرگردان پریشانم.
عاشق ظریفان و محبوبانم
فکر نکن کە، بی‌سر و بی‌سامانم
در باغ ارم بوتانم
شب‌چراغ شب کوردستانم"
و در اینجا جای دارد کە بە "خانی بزرگ"( احمد خانی ۱۷۰۷–۱۶۵۱ میلادی نویسنده، شاعر و فیلسوف کورد و سراینده یکی از برجسته‌ترین داستانهای عاشقانه به زبان کوردی به نام "مم و زین") بگوییم:
خانی برخیز، روح ملای جزیری را بازیاب و
با آن "علی حریری" (علی حریری جزو اولین شعرای کورد شناخته‌شده است که در قرن ۱۱ میلادی در منطقه‌ی حکاری می‌زیست ) را زنده کن.
"فقه طیران"( فقی طیران یکی از شاعران و نویسندگان برجسته کلاسیک کورد بود که در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی می‌یزیست.) را آنچنان شاد کن
کە تا ابد حیران بماند."
و ما نیز می‌گوییم، شیخ بزرگ، مَلای جزیری:
"از خواسته‌ی خود دست‌بردار نخواهیم شد، اگر و سر و سامان را از دست دهیم
در برابر دوهرزار پشتت ۲۰۰۰ خنجر و تیر و نیزه و تسلیم نخواهیم شد
سر را در راه گذاشتیم و به خدا پشت بسته‌ایم."
خداوند لطف بزرگی در این منطقه کرده است. جزیری در اینجا متولد شده است و تاریخ در اینجا شکل گرفته است. و بار دیگر، زیرا همان‌طور که خداوند متعال در قرآن فرموده است: "و بر کوه جودی آرام گرفت." کشتی نوح در اینجا بوده است.
این برای شما و همه‌ی ما جای افتخار بزرگی است.
حمایت از روند صلح
در پایان می‌خواهم به این تغییرات بزرگ که در منطقه رخ داده است، یعنی روند صلح، اشاره کنم. ما بسیار خوشحالیم که این روند آغاز شد. و ما می‌بینیم این بار این روند، بسیار منسجم آغاز شد. زیرا ملت و پارلمان و همه‌ی احزاب، حامی دولت هستند.
در اینجا لازم می‌دانم از جناب پرزیدنت محترم، اردوغان، دولت ترکیه، پارلمان ترکیه و ملت ترکیه سپاسگزاری کنم که دروازه‌ی صلح را گشود و بهترین دروازه و بهترین گزینه است.
همچنین از جناب اوجالان سپاسگزاری می‌کنم که او نیز گام‌های مثبتی برداشته است.
و در اینجا می‌خواهم این را بگویم: ما نیز با تمام توان خود، حامی این روند صلح هستیم. و هر آنچه از ما خواسته شود و از دست ما برآید، ما آماده‌ایم. و ان‌شاءالله، روند به نتیجه‌ای بسیار خوب می‌رسد. خیر و... خیر و خوشی می‌بینیم، خیر و خوشی می‌بینیم برای همه‌ی ما، والسلام علیکم.
