سەرژمێریی 2024ـی عێراق لە نێوان دەستوور و واقع سەپاندن

ئەگەر سەرژمێری 2024 ببێتە جێگرەوەی سەرژمێری ساڵی 1957، بەڕاستی ئەمە ناحەقییەکی گەورەیە دەکرێت بەرامبەر بە گەلی کورد لە کەرکووک و هەموو ئەو ناوچە کوردستانیانەی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، کە نزیکەی 70 ساڵە عەرەبی بۆ هاوردە دەکەن (تەعریبی دەکەن) و کوردی تێدا رادەگوازن (تەرحیلی دەکەن) ئەمە جگە لەو ژمارە گەورەیەی کوردی رەسەنی کەرکووک و ناوچەکانی ماددەی 140 بە هۆی سیاسەتی فشار و دەستگیرکردن و بەدواکەوتن و بڕینی بژێویی و بەرژەوەندی لە کەرکووک و ناوچەکانی ماددەی 140نەماون و زێدی باوباپیران و یادەوەرییەکانیان جێهێشتووە.

سەرەڕای ئەم هەمووەش کە روویداوە لە پێش 2003، پاش 2003 لە 16ی ئۆکتۆبەری 2017 پێچێکی مێژوویی بەسەر کەرکووک و تەواوی سنوری ماددەی 140دا هاتووە، کە ئەمجارە بە لێشاو کورد لە کەرکووک ئەو سنورانە بە ویست و نا ویست شوێنەکانی خۆیان جێهێشت و عەرەبێکی ئێجگار زۆر نیشتەجێی کەرکووک و سنورەکانی 140 بوونە.

بۆیە هەر سەرژمێرییەک لەم هەلومەرجە نا دروست و نا تەندروستە.

ماددەی 23/سێیەم/ ب لە دەستوری عیراق خاوەنداریەتی (تملك)ی قەدەغە کردووە ئەگەر ببێتە هۆکاری گۆڕانکاری دیموگرافی، لێرە موشەرعی دەستوری قەدەغەکەی بە مەبەستی گۆڕانکارییە دیموگرافییەکەیە نەک بابەتی خاوەندارییەتیەکە، کەواتە قەدەغەکە (حظر) لەسەر گۆڕانکاری دیموگرافییە جا بەهەر رێگایەک (وەسیلەیەک) ببێت، بۆیە بە قیاس لەسەر ئەم ماددەیە هەر بابەتێکی تر ببێتە هۆکاری گۆڕانی دیموگرافی جا خاوەندارییەتی بێت یان سەرژمێری یان هتد… ئەوە بە پێی دەستوری عیراق قەدەغەکراوە و نادەستوورییە. 

چونکە ئەگەر بێت و سەرژمێری 2024 ببێتە جێگرەوەی سەرژمێری 1957 و ببێتە سەرژمێری بنەڕەت (اساس)  بۆ داهاتووی عیراق، ئەوە گەورەترین گۆڕانکاری دیموگرافییە و دەستکاریکردنی مێژووی ملەتێکە لەسەر جوگرافیایەک کە بە هۆی سیاسەتی حکومەتە یەک لە دوای یەکەکان و دەستڕۆیشتووەکان و دەسەڵاتدارەکان کراوە بە بێ ئیرادە و خواستی خەڵکی رەسەنی ئەو سنورانە.

بۆیە رێگە چارەکان یەکێک لەم دووانەن (کە یەکەمیان رێگە دەستورییەکەیە و دووەمیان ئەگەرچی نادەستوورییە بەڵام دەریچەیەکە بۆ ئەم قۆناغە لە پێناو پاراستنی پانتاییەک لە گۆڕانی دیموگرافی لە عیراقێک کە پاش نزیکەی 100 ساڵ لە دروستکردنی بەردەوامن لە گۆڕانکاری دیموگرافی تێیدا) :

١-پێویستە لە سنوری مادەی 140 پڕۆسەی سەرژمێری دوا بخرێت تا یەکلاکردنەوەی چارەنووسی ئەو شار و شارۆچکانە بە پێی ماددەی 140ی دەستوور، کە ئەمە رێگە دەستورییەکەیە بە پێی مادەی 140ی دەستوری عیراق سێ قۆناغی بە زنجیرەیی دیاری کردووە بۆ جێبەجێکردنی ماددەکە کە بریتین لە: (1. ئاساییکردنەوە. 2. سەرژمێری. 3. راپرسی.) کە بەم پێیە بێت ناکرێت پێش قۆناغی ئاساییکردنەوە سەرژمێری لە کەرکووک و سنورەکانی ماددەی 140 بکرێت.

٢-لە سنوری ناوچەکانی ماددەی 140 تۆماری سەرژمێری ساڵی 1957 بکرێتە بنەما بۆ هەموو خانەوادەکان بۆ سەرژمێری ساڵی 2024، بەم جۆرە:

أ-ئەوانەی تۆمارن لە سەرژمێری 1957 لە کەرکووک و سنورەکانی 140 لە هەر شوێنێک خۆیان تۆمار بکەنەوە لە کەرکووک و دەرەوەی کەرکووک و ناوچەکانی 140 و تەنانەت دەرەوەی عیراقیش لەسەر کەرکووک و سنوری ناوچەکانی 140 هەژمار بکرێنەوە.

ب-ئەوانەی لە کەرکووک و سنوری مادەی 140 نیشتەجێن لە سەرژمێری 2024 خۆیان تۆمار دەکەن پێویستە بە پێی تۆماری سەرژمێری ساڵی 1957 لەسەر سنورە رەسەنەکانی خۆیان هەژمار بکرێنەوە.

بەدەر لە هەموو ئەوانەی باسمان کرد لەسەرەوە، خۆ ئەگەر وەکو هەندێک دەڵێن: ئەم سەرژمێرییە تەنها بۆ بابەتی “تنمیەیە”، ئەوە دەکرا بە بێ ناو وەرگرتنش بیکەن و داتاکانی تر وەرگرن.