پرستشگاه لالش؛ نماد پذیرش و بازگشت بازماندگان ایزدی
دختران و زنان ایزدی رهاشده از اسارت داعش، طی آیینی ویژه در پرستشگاه لالش و با تأیید رهبران دینی، به آغوش جامعه‌ی خود بازمی‌گردند
پس از نسل‌کشی ایزدیان در سال ۲۰۱۴، شورای روحانی، میر و بابا شیخ (رهبران دینی ایزدیان) با صدور فرمانی تاریخی اعلام کردند که هر دختر و زن ایزدی نجات‌یافته از دست داعش، باید با احترام کامل پذیرفته شده و به آغوش جامعه‌ی خود بازگردد.
ریهام حجی، یکی از دختران نجات‌یافته از اسارت داعش، در این باره می‌گوید: «زمانی که در اسارت داعش بودم، به من می‌گفتند هرگز به جامعه‌ی خود باز نخواهی گشت و ایزدیان تو را نخواهند پذیرفت و به قتل می‌رسانند. اما اکنون که نجات یافته‌ام، همه چیز برعکس گفته‌های داعش است. در میان جامعه‌ی خود بسیار مورد احترام هستم و از حضور در لالش بسیار خوشحالم.»
جحی حمید، از بستگان یکی از ربوده‌شدگان، نیز می‌گوید: «نه تنها من، بلکه تمام ایزدیان، هرگاه دختران و پسرانمان از دست داعش رها می‌شوند، آن‌ها را به لالش می‌آوریم و در برابر چشمه‌ی مقدس (کانی سپی) از آن‌ها استقبال می‌کنیم، زیرا مرجع ما، بابا شیخ و میر، پذیرش آنان را تأیید کرده‌اند.»
پیر سردار، خادم چشمه‌ی مقدس در لالش، تأکید می‌کند: «ما به عنوان جامعه‌ی ایزدی، هر پسر و دختر نجات‌یافته را دوباره می‌پذیریم و با آب مقدس مُهر می‌کنیم. این تصمیم شورای روحانی، بابا شیخ و میر ایزدیان است و چون آن‌ها این عزیزان را پذیرفته‌اند، ما نیز با آغوش باز از آنان استقبال می‌کنیم.»
پرستشگاه لالش، مقدس‌ترین مکان برای ایزدیان در کوردستان و سراسر جهان است. از آغاز نسل‌کشی تاکنون، هزاران ایزدی نجات‌یافته از دست داعش در این مکان مورد استقبال قرار گرفته و آیین پذیرش آنان به عنوان نمادی از بازگشت به جامعه، در آنجا برگزار شده است.
۱۱ سال پس از نسل‌کشی؛ ۲۸۲۷ ایزدی همچنان ناپدید هستند
در همین راستا، سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) در عراق، در بیانیه‌ای به مناسبت یازدهمین سالگرد نسل‌کشی ایزدیان اعلام کرد: «۱۱ سال از نسل‌کشی ایزدیان گذشت و بازماندگان این جنایت در حال بازگشت به خانه و کاشانه‌ی خود هستند. ما در کنار ایزدیان می‌ایستیم تا از بازگشت امن آن‌ها اطمینان حاصل کرده و برای بازسازی زندگی و روابطشان از آن‌ها حمایت کنیم.»
شنبه، ۲ اوت ۲۰۲۵ (۱۱ مرداد ۱۴۰۴)، ویان دخیل، سخنگوی فراکسیون پارت دموکرات کوردستان در پارلمان عراق، با اشاره به این فاجعه گفت: «۱۱ سال پیش، تروریست‌های داعش به شهرستان شنگال حمله کرده و یکی از فجیع‌ترین جنایات دوران معاصر را رقم زدند.» وی افزود که از مجموع ۶۴۱۷ شهروند ایزدی ربوده شده، سرنوشت ۲۸۲۷ نفر از آنان همچنان نامعلوم است.
به گفته‌ی ویان دخیل، نسل‌کشی پایان نیافته و بیش از ۲۸۰ هزار آواره‌ی ایزدی همچنان در کمپ‌ها زندگی می‌کنند، هزاران خانه ویران باقی مانده و ده‌ها گور دسته‌جمعی هنوز بازگشایی نشده‌اند. وی با انتقاد از بی‌توجهی دولت فدرال، بار دیگر خواستار پذیرش مسئولیت اخلاقی و قانونی از سوی بغداد در قبال شنگال و ایزدیان شد.
گفتنی است در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۴ (۱۲ مرداد ۱۳۹۳)، در جریان حمله‌ی داعش به شنگال، ۶۸ معبد و زیارتگاه ایزدیان تخریب شد، ۲۷۴۵ کودک یتیم شدند و نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر آواره گشتند.
