گرامی‌داشت چهل و نهمین سالگرد قیام گولان؛ مشعل فروزان مقاومت کوردها
قیام گولان که در خرداد ۱۳۵۵ آغاز شد، تا قیام پیروزمندانه‌ی بهار ۱۳۷۰ ادامه یافت و به نمادی از اراده‌ی خلل‌ناپذیر ملت کورد بدل گشت
امروز، ۵ خرداد ١٤٠٤ برابر با ٢٦می ٢٠٢٥، یادآور چهل و نهمین سالگرد آغاز "قیام گولان"، یکی از برجسته‌ترین و طولانی‌ترین فصل‌های مقاومت مسلحانه‌ی ملت کورد در برابر ستم و سرکوب است. این قیام که در ۵ خرداد ۱۳۵۵ به رهبری پارت دموکرات کوردستان و با نظارت و فرماندهی مستقیم مسعود بارزانی علیه رژیم بعث عراق در جنوب کوردستان (اقلیم کوردستان کنونی) آغاز شد، تا قیام پیروزمندانه‌ی بهار ۱۳۷۰ ادامه یافت و به نمادی از اراده‌ی خلل‌ناپذیر و پایداری ملت کورد در مسیر دستیابی به آزادی و حقوق مشروع خود بدل گشت.
زمینه‌های تاریخی؛ پیامدهای توافق جزایر و ضرورت مقاومت نوین
در پی امضای توافقنامه‌ی جزایر در ۱۵ اسفند ۱۳۵۳ میان ایران و عراق، ضربه‌ای سنگین بر پیکره‌ی جنبش آزادی‌بخش کوردستان وارد آورد. این توافقنامه که به قطع حمایت‌های ایران از کوردها انجامید، منجر به آوارگی گسترده‌ی رهبران و اعضای پارت دموکرات کوردستان و صدها هزار شهروند کورد به ایران و دیگر کشورهای همسایه شد.
رژیم بعث عراق، با احساس پیروزی کاذب و با هدف نابودی کامل هویت و موجودیت کوردها، سیاست‌های وحشیانه‌ای چون تعریب گسترده‌ی مناطق کوردستانی، تغییر بافت جمعیتی، ویران‌سازی روستاها و کشتار بی‌رحمانه را با شدتی بی‌سابقه در پیش گرفت. همزمان، رژیم وقت ایران نیز با بستن مرزها و تحت فشار قرار دادن آوارگان کورد، عملاً در راستای منافع رژیم بعث حرکت می‌کرد.
سازماندهی مجدد و تدارک قیام؛ نقش مسعود بارزانی و رهبری موقت
در این شرایط بسیار دشوار و در حالی که یأس و ناامیدی بر بسیاری چیره شده بود، مسعود بارزانی، با مشورت و همکاری برادر فقیدش ادریس بارزانی و با کسب موافقت و رهنمودهای رهبر تاریخی کورد، ملا مصطفی، مسئولیت خطیر سازماندهی مجدد صفوف پارت دموکرات کوردستان و ایجاد زمینه‌های لازم برای ازسرگیری مبارزه‌ی مسلحانه را بر عهده گرفت.
به‌رغم نظارت شدید دستگاه اطلاعاتی وقت ایران (ساواک)، هسته‌های اولیه‌ی مقاومت با تکیه بر کادرهای جوان و وفادار شکل گرفت. در فروردین ۱۳۵۴، نخستین نشست مخفی در "هفت چشمه" در اطراف نقده برگزار شد و تصمیمات مهمی برای اعزام کادرها به داخل کوردستان و اروپا اتخاذ گردید.
در آبان ۱۳۵۴، در نشست مخفی دیگری در کرج، تصمیم به تشکیل "رهبری موقت" پارت دموکرات کوردستان گرفته شد که متشکل از چهره‌های جوان و باتجربه از جمله مسعود بارزانی، ادریس بارزانی، جوهر نامق سالم، کریم شنگالی، عارف طیفور، محمد رضا و آزاد برواری بود. این رهبری، وظیفه‌ی سازماندهی نیروهای پیشمرگه و تشکیلات مخفی پارت در داخل و خارج از کشور را بر عهده گرفت و جنوب کوردستان به ۲ منطقه‌ی عملیاتی سوران و بادینان تقسیم شد.
خرداد ۱۳۵۵؛ شعله‌ور شدن قیام گولان
پس از ماه‌ها تلاش خستگی‌ناپذیر برای سازماندهی و آماده‌سازی، سرانجام در ۵ خرداد ۱۳۵۵، با شلیک نخستین گلوله‌های پیشمرگان پارت دموکرات کوردستان به سوی مواضع ارتش بعث در منطقه‌ی "زینو" نزدیک حاجی عمران، "قیام گولان" رسماً آغاز شد. در این درگیری، سید عبدالله، از فرماندهان پیشمرگه، به عنوان نخستین شهید این قیام جاودانه شد. همزمان، عملیات مشابهی در منطقه‌ی بادینان نیز صورت گرفت و بدین ترتیب، برگ زرین دیگری در تاریخ مبارزات ملت کورد ورق خورد.
تحولات منطقه‌ای، ائتلاف‌ها و تداوم مبارزه (۱۳۵۸-۱۳۶۷)
وقوع انقلاب در ایران (۱۳۵۷) و به قدرت رسیدن صدام حسین در عراق (۱۳۵۸) و سپس آغاز جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹)، معادلات منطقه‌ای را دگرگون ساخت. در این دوران، پارت دموکرات کوردستان با استفاده از فرصت پیش‌آمده، مبارزات خود را علیه رژیم بعث تشدید کرد و در مقاطعی با جمهوری اسلامی ایران علیه دشمن مشترک همکاری نمود.
تلاش برای ایجاد اتحاد میان نیروهای اپوزیسیون عراقی منجر به تشکیل جبهه‌هایی چون "جود" (متشکل از پارت دموکرات کوردستان، پارت سوسیالیست کوردستان و پارت کمونیست عراق) شد.
با این حال، رژیم بعث به جنایات خود ادامه داد و در این دوره شاهد ناپدیدسازی بیش از ۱۰ هزار کورد فیلی (۱۳۵۹) و بیش از ۸ هزار بارزانی از اردوگاه‌های اجباری (۱۳۶۲) بودیم.
جنایات انفال و حماسه‌ی خواکورک (۱۳۶۶-۱۳۶۷)
در واکنش به گسترش فعالیت‌های پیشمرگان و اتحاد نیروهای کورد، رژیم بعث به سرکردگی علی حسن مجید (معروف به علی شیمیایی)، سیاست "زمین سوخته" و نسل‌کشی را در کوردستان به اجرا گذاشت. عملیات وحشیانه‌ی "انفال" در سال ۱۳۶۷، منجر به شهادت و ناپدید شدن بیش از ۱۸۰ هزار شهروند بی‌گناه کورد و ویرانی هزاران روستا شد. بمباران شیمیایی حلبچه نیز نمونه‌ی دیگری از این جنایات بود.
با پایان جنگ ایران و عراق در مرداد ۱۳۶۷ و قطع حمایت‌های ایران، رژیم بعث با تمام توان به مناطق آزاد شده‌ی کوردستان یورش برد. در این میان، مقاومت حماسی پیشمرگان به رهبری مسعود بارزانی در منطقه‌ی "خواکورک"، به نمادی از پایداری و اراده‌ی شکست‌ناپذیر ملت کورد در برابر یکی از بی‌رحم‌ترین دیکتاتوری‌های تاریخ بدل شد.
میراث قیام گولان و پیشروی به سوی آزادی
قیام گولان، با وجود تمام فراز و نشیب‌ها، فداکاری‌ها و هزینه‌های سنگین، توانست مشعل مقاومت ملت کورد را برای ۱۵ سال فروزان نگه دارد. این قیام، با تربیت نسلی از پیشمرگان فداکار، حفظ هویت ملی و تداوم مبارزه در سخت‌ترین شرایط، زمینه را برای اتحاد گسترده‌تر نیروهای کورد در چارچوب "جبهه‌ی کوردستانی" (تشکیل رسمی در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۶۷) فراهم آورد.
در نهایت، تجارب و دستاوردهای ارزشمند قیام گولان، به قیام پیروزمندانه‌ی مردم کوردستان در بهار ۱۳۷۰ و تشکیل حکومت خودمختار اقلیم کوردستان و تحقق بخشی از آرمان‌های دیرینه‌ی ملت کورد انجامید.
منبع: انتشارات پارت دموکرات کوردستان
