نێچیرڤان بارزانی: سەنگی کورد لە بەغدا سەرچاوەی هێزە بۆ هەرێمی کوردستان

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دووپاتی کردەوە، دەستووری عێراق بە ناو فیدراڵییە، بەڵام لە ڕاستیدا هەموو شتێکە جگە لە فیدراڵی. گوتیشی: ئەوەی عێراق لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەیکات، ناوەندگەراییەکی زۆر بە قوەتە.

چوارشەممە 8ـی تشرینی یەکەمی 2025، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، لە میانەی بەشداریکردن لە پانێڵێک لە دیداری مێری، گوتی: سەرکردایەتیی کورد ئەوەی پێویست بوو بۆ بنیاتنانی عێراقێکی نوێ کەمتەرخەمییان نەکرد.

ئاماژەی بەوە کرد، دەستووری عێراق دەستکەوتێکی گەورە بوو بۆ هەرێمی کوردستان نابێت بە کەم سەیری بکەین، بەڵام دەبێت ئەوە بپرسین ئایا دەستوور وەک خۆی جێبەجێ کراوە؟ لە وەڵامدا بێگومان نەخێر تا ئێستا وەک خۆی جێبەجێ نەکراوە.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان باسی لەوە کرد، ئەگەر بمانەوێت عێراقێکی خۆشگوزەران لە ڕووی سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئابووری ببینین، مەرجی یەکەم پابەندبوونە بە دەستووری عێراق، گەورەترین کێشەی وڵاتەکە ئەوەیە تا ئێستا نازانرێت سیستەمی وڵاتەکە فیدراڵییە یان ناوەندییە، عێراق لە ناوەرۆکدا هەموو شتێکە تەنیا فیدراڵی نییە.

هەر لە بارەی سیستەمی عێراقەوە، نێچیرڤان بارزانی، ڕایگەیاند: ئەوە کە عێراق لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەیکات ناوەندگەراییەکی زۆر بە قوەتە.

هاوکات جەختی لەوە کردەوە، بە باوەڕبەخۆبوونەوە پێم وایە قوڵایی ستراتیژیی هەرێمی کوردستان بەغدایە، بۆیە دەبێت لەگەڵیاندا بگەینە ئەنجام.

لە بارەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، نێچیرڤان بارزانی، ئاشکرای کرد، هەڵبژاردنی ئەمجارە زۆر گرنگە، ئەم هەڵبژاردنە دەستپێکی قۆناغێکی نوێیە و بۆیە دەبێت هەموو عێراقییەکان ئەم پرسە زۆر بە گرنگ بزانن و هەست بەو بەرپرسیارێتییە بکەن.

سەرنجی بۆ ئەوەش ڕاكێشا، دەبێت ئێمە وەک کورد لەو هەڵبژاردنە بەشدار بین دەبێت خۆمان بسەلمێنین، چونکە سەنگی کورد و یەکگرتنی کورد لە بەغدا سەرچاوەی هێزە بۆ هەرێمی کوردستان.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دووبارە باسی لە گرنگی جێبەجێکردنی دەستوور لە عێراق کرد و گوتی: بۆ سەقامگیریی سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئابووری لە عێراقدا، دەبێت دەستوور وەک خۆی جێبەجێ بکرێت.

لە بارەی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان و پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکوومەتی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی، ڕوونی کردەوە، هەڵبژاردنێکی زۆر سەرکەوتووانە لە هەرێم بەڕێوەچوو، ڕاستە پرۆسەی پێکهێنانی کابینەی نوێ زۆری خەیاندووە، بەڵام ئەوەی ئێستا گرنگە پەیوەندییەکی زۆر باش لە نێوان پارتی و یەکێتی هەیە، پەیوەندیی ئێستایان زۆر لە جاران باشترە.

لە درێژەی قسەکانیدا، ئەوەشی خستەڕوو، قۆناغی زۆر گرنگمان لەگەڵ یەکێتی بڕیوە، دیدگای سیاسی خۆمان بۆ داهاتووی سیاسی ئەو وڵاتە و چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ بەغدا، وەرقەیەکی هاوبەشمان دروست کردووە. لەگەڵ یەکێتی تەنیا ماوە لەسەر پۆستەکان لە هەرێمی کوردستان ڕێکبکەوین.

بەڵام ئەوەی نەشاردەوە، کە لەو بڕوایەدا نییە کە کابینەی دەیەمی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، بەر لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق پێکبهێنرێت.

تەوەرێکی دیکە پانێڵەکە تایبەت بوو بە پرسی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، لەم بارەیەوە نێچیرڤان بارزانی، گوتی: دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، هەم دەبێت دەستوور وەک خۆی جێبەجێ بکرێت، هەم دەبێت کێشەی مووچە کۆتایی پێ بێت.

نێچرڤان بارزانی، باسی لە عێراق و دۆخی ئەو وڵاتەی کرد و گوتی: "گەورەترین کێشە لە وڵاتەکە نەبوونی دامەزراوەی ڕێکوپێکە، لە نەبوونی دامەزراوەش ئەو ڕاگەیاندنە سەقەتەیە کە هەیە، لە عێراق تەنیا سەرنجەکان لەسەر ئەوەن هەیبەتی فڵان کەس، شکلی فڵان کەس و کارێزمانی فڵان کەس، ئەمانە دەبێت هەمووی کۆتایی پێ بێت."

لە بارەی مەترسییەکانی سەر ئاییندەی عێراق، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، ئاشکرای کرد، ئەوەی مەترسییە لەسەر وڵاتەکە هێزە لە یاسا دەرچووەکانن، بەڵایەکی گەورەن بۆ سەر داهاتووی عێراق.

نێچیرڤان بارزانی، لە بارەی کەرتی تایبەت لە هەرێمی کوردستان، دەڵێت: داینەمۆی پێشکەوتنی هەر وڵاتێک کەرتی تایبەتی وڵاتەکەیە، ئێستا کەرتی تایبەت لە هەرێمی کوردستان پێشکەوتنی زۆری بەخۆیەوە بینیوە، تەنانەت گەیشتووینەتە ئاستێک کە حکوومەتی هەرێم بیر لەوە دەکاتەوە بە یاسا وا بکات کارمەندەکانی کەرتی تایبەت خانەنشین بکرێن.

سەبارەت بە هێرشی درۆنەکان بۆ سەر کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان، نێچیرڤان بارزانی، ڕایگەیاند: بەغدا زۆر لە ئێمە باشتر دەزانێت لە کوێوە ئەو درۆنانە هەڵدراون، ئەمەش تەنیا هەڕەشە نییە بۆ سەر هەرێمی کوردستان، بەڵکو ئەمە بێ بەهاکردنی هەموو دامەزراوەکانی عێراقە، دژی سیادەی وڵاتەکەیە.

هاوکات ڕاشیگەیاند: کێشە گەورەکە ئەوەیە ئەو هێزە چەکدارەی کە درۆن دژی هەرێمی کوردستان بەکار دەهێنێت، مووچە لە حکوومەتی عێراق وەردەگرێت، ئەمەش زۆر مەترسیدارە، هێرشە درۆنییەکان بۆ سەر هەرێمی کوردستان دەبێت ڕابگیرێت، ئەگەرنا هەرێمیش کاردانەوەی دەبێت.

سەبارەت بە پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و ئێران، نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوە کرد، ئێران دراوسێیەکی گرنگی ئێمەیە، سنوورێکی دووردرێژمان پێکەوە هەیە، هەرگیز خوازیاری ئەوە نین پەیوەندییەکانمان لەگەڵ ئێران تێکبچێت، سەرچاوەی هەڕەشەش نابین بۆ ئەو وڵاتە، ئێمە دەمانەوێت فاکتەری ئاسایش بین لە ناوچەکە نەک فاکتەری تێکدان.

زیاتر گوتی: ساڵی ڕابردوو بە سەردانێک چوومە ئێران، پێم وایە دوای ئەم سەردانە لاپەڕەیەکی نوێ لە پەیوەندییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان کراوەتەوە، ئێمە دەمانەوێت زیاتر پەرە بە پەیوەندییەکانمان لەگەڵ ئێران بدەین، وڵاتەکە لە ڕۆژانی سەختدا هاوکاری ئێمەی کردووە و سوپاسی دەکەین.

لە بارەی پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و تورکیا، نێچیرڤان بارزانی دەڵێت: پەیوەندییەکی زۆر دۆستانەمان لەگەڵ تورکیا هەیە، هەم لە ڕووی ئابووری هەم لە ڕووی سیاسی، هەروەها درێژە بەو پەیوەندییانەمان دەدەین.

سەرۆکی هەرێمی کوردستان قسەی خۆی لەسەر پرۆسەی ئاشتیی تورکیا کرد و ڕوونی کردەوە، ئەوەی من دەیبینم تورکیا زۆر جیددییە لەسەر پرۆسەی ئاشتی، بڕیارێکی جیددی هەیە بۆ ئەوەی پرۆسەکە بە ئەنجام بگات، ئەمە دەرفەتێکی مێژووییە نابێت لەدەست بدرێت.