ئەوەی پێویستە لەبارەی کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی پەرلەمانی عێراق بیزانیت
یەکەمین کۆبوونەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەدەچێت؛ سەرۆکی پەرلەمان و هەردوو جێگرەکەی هەڵدەبژێردرێن.
بڕیارە کاتژمێر 13:00ـی نیوەڕۆی ئەمڕۆ دووشەممە، 29ی کانوونی یەکەمی 2025، یەکەم کۆبوونەوەی خولی نوێی پەرلەمانی عێراق، بە سەرۆکایەتیی عامر فایز وەک بەتەمەنترین پەرلەمانتار بەڕێوەبچێت.
لە سەرەتای کۆبوونەوەکە، سەرجەم ئەندامانی دەرچووی پەرلەمانی عێراق کە ژمارەیان 329 کەسە، سوێندی دەستووری دەخۆن. دواتر دەرگای خۆکاندیدکردن بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان و دواتر بۆ هەردوو جێگرەکەی دەکرێتەوە. هەڵبژاردنەکە بە شێوەی دەنگدانی نهێنی و ڕاستەوخۆ بەڕێوەدەچێت.
دەستخستنی زۆرینەی ڕەها
- بەپێی ماددەی 55ی دەستوور و ماددەی 12ی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان، بۆ دەرچوونی کاندیدی پۆستی سەرۆکی پەرلەمان و جێگرەکانی، پێویستە کاندید زۆرینەی ڕەهای دەنگی تەواوی ئەندامانی پەرلەمان بەدەستبهێنێت. ئەم خولەی پەرلەمانی عێراق لە 329 ئەندام پێکدێت، بۆیە زۆرینەی ڕەها بریتییە لە نیوە کۆی یەک (50% + 1)، واتە 166 دەنگ.
- ئەگەر لە گەڕی یەکەمدا هیچ کاندیدێک نەیتوانی زۆرینەی ڕەها بەدەستبهێنێت، دەنگدان دووبارە دەکرێتەوە. دەستوور و پەیڕەوی ناوخۆ ڕێکارێکی دیاریکراویان بۆ گەڕی دووەم دەستنیشان نەکردووە (بۆ نموونە، ئایا کێبڕکێیەکە لەنێوان تەنها دوو بەرزترین دەنگدا دەبێت)، بۆیە ئەم بابەتە بەپێی ڕێککەوتنی سیاسی و نەریتی پەرلەمانی یەکلایی دەکرێتەوە و چەندین گەڕی دەنگدان بەردەوام دەبێت تا یەکێک لە پاڵێوراوەکان زۆرینەی پێویست مسۆگەر دەکات.
- بەپێی ماددەی 72ی دەستوور، دوای هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمانی عێراق، ماوەی 30 رۆژ لەبەردەم پەرلەماندایە بۆ هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری نوێی وڵات.
نەریتی دابەشکردنی پۆستەکان
بەپێی نەریتی سیاسیی دابەشکردنی پۆستە سیادییەکان لە عێراق، کە لە دوای 2003ـەوە جێبەجێ دەکرێت؛ پۆستی سەرۆک کۆمار بۆ کوردە، پۆستی سەرۆک وەزیران بۆ پێکهاتەی شیعە و پۆستی سەرۆکی پەرلەمانیش پشکی پێکهاتەی سوننەیە. لە دەستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمانیش، جێگری یەکەم بۆ شیعە و جێگری دووەمیش بۆ کورد دانراوە.
ئەم دابەشکارییە، هەرچەندە یاسایی نییە، بەڵام بووەتە بەشێکی دانەبڕاو لە پرۆسەی سیاسی عێراق و لایەنەکان پێشوەختە لەناوخۆی پێکهاتەی خۆیاندا گفتوگۆ دەکەن بۆ دیاریکردنی کاندیدی خۆیان.
سوننە و شیعە لەسەر کاندیدەکانیان ڕێک نەکەوتوون
تاوەکو ئێستا لایەنە سوننەکان لەسەر کاندیدێک بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان ڕێک نەکەوتوون. شەوی ڕابردوو (یەکشەممە، 28ـی کانوونی یەکەمی 2025)، زۆرینەی سوننەکان هەیبەت حەلبووسییان وەکو کاندیدی پۆستەکە دیاری کرد، بەڵام هاوپەیمانیی عەزم موسەنا سامەڕائییان دیاری کردووە.
هەرچی چوارچێوەی هەماهەنگیی شیعەکانیشە، تا ئێستا بە فەرمی هیچ کەسێکی بۆ پۆستی جێگری یەکەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق کاندید نەکردووە. بە گوێرەی زانیارییەکانی کوردستان24، ئەحمەد ئەسەدی بەهێزترین کاندیدی دەرچووی شیعەکانە بۆ ئەو پۆستە.
کورد کاندیدی خۆی بۆ پۆستی جێگری سەرۆکی پەرلەمان دیاری کردووە
سیپان شێروانی، ئەندامی دەرچووی فراکسیۆنی پارتی دیموکراتی کوردستان لە پەرلەمانی عێراق، بە دیلان بارزان، پەیامنێری کوردستان24ـی ڕاگەیاند، لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆ دووشەممە، 29ـی کانوونی یەکەمی 2025ـی فراکسیۆنی پارتی، بە سەرۆکایەتیی ئامینە زکری، ئەندامی مەکتەبی سیاسی؛ شاخەوان عەبدوڵڵا وەک کاندیدی پارتی بۆ پۆستی جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق دیاری کرا، هاوکات فەرهاد ئەتروشی وەک سەرۆکی فراکسیۆنی حزبەکە دەستنیشان کرا.
ئەو ئەندامەی فراکسیۆنی پارتی ئاماژەی بەوەش کرد، پێش دەستپێکردنی کۆبوونەوەی پەرلەمان، لەگەڵ فراکسیۆنە کوردستانییەکان و فراکسیۆنەکانی دیکەی پەرلەمانی عێراق گفتوگۆ دەکەن، بۆ ئەوەی دەنگی پێویست بۆ سەرخستنی کاندیدی پارتی بۆ پۆستی جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمان کۆبکەنەوە.
شێروانی ڕوونیشی کردەوە "چاوەڕێ دەکەین لە نێو ماڵی کوردی و لایەنە سیاسییەکانی دیکەشدا کۆدەنگییەک هەبێت بۆ سەرخستنی کاندیدی پارتی، چونکە هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمانی عێراق، پێویستی بە ڕێککەوتنی سیاسی و زۆرینەی ڕەهای 50%+1 هەیە."
