سوودان... هۆشداری لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشی سورێژە دەدرێت
K24 - هەولێر
سێزدە منداڵ بە یاوەری خێزانەکانیان بۆ دەربازبوون لە شەڕە بەردەوامەکەی سوودان بەرەو ویلایەتی نیل هەڵهاتن، بەڵام لە لێواری مردندا بوون بەهۆی نەخۆشی سورێژە، کە ئەو نەخۆشیە هەڕەشە لە سەدان منداڵی نۆ کەمپی ئاوارەیی لەو شارە دەکات.
ئەگەر دەسەڵاتدارانی تەندروستی لە ویلایەتەکەدا بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی تەندروستی فیدراڵی دەستوەردانیان نەکردبێت، بۆ رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە لە سەرانسەری وڵاتدا، لە ئەنجامی ئەو جموجۆڵە بەرفراوانەی جوڵە کە لە ئەنجامی ئاوارەبوونی هەزاران کەس بەهۆی شەڕەوە سەریهەڵداوە .
هەرچەندە سودان پێش سەرهەڵدانی شەڕ رایگەیاندبوو، لە چوارچێوەی هەوڵەکانی لەگەڵ تیمی هەڵمەتی جیهانی بۆ بنبڕکردنی نەخۆشیی سورێژە بووە، هەروەها دوو جۆری ڤاکسینەکەی وەرگرتووە کە بۆ ڕێگریکردن لە پەتاکە بەکارهێنرابوون.
زۆرێک لە بەڕێوەبەرایەتییە تەندروستییەکان هۆشدارییان دا لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە، داواشیان لە دەسەڵاتدارانی تەندروستی کرد دەستوەردان بکەن و بە خێرایی مامەڵەی لەگەڵدا بکەن، بۆ ئەوەی لە سنوورەکانی ویلایەتی نیلی سپیدا زیاتر بڵاو نەبێتەوە.
دکتۆر هەیسەم مەکاوی، پسپۆڕی تەندروستی گشتی و بێهۆشکردن و چاودێری چڕ بەشەرقولئەوسەتی راگەیاند، سورێژە جیاوازی ناکات لەنێوان گەورە و بچووک، یان ناوچەیەکی جوگرافی، مەکاوی داوای هەماهەنگییەکی توندی لە نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکانی تەندروستی کرد بۆ دابینکردنی ڤاکسین و گوتی: هێشتا دۆخەکە دڵنیاکەرەوەیە و هێشتا تووشبوون بە نەخۆشی سورێژە بۆ کەسانی بەساڵاچوو نەگوازراوەتەوە، بەو پێیەی هێشتا لە منداڵاندا قەتیس کراوە، بەڵام ڕەنگە سورێژە بۆ کەسانی پێگەیشتوو کوشندە بێت چونکە ڕەنگە ببێتە هۆی هەوکردنی مێشک و کۆئەندامی هەناسەدان.
پزیشکانی تر بەهەمان سەرچاوەیان گوت: سوودان رووبەڕووی کارەساتێکی تەندروستی دەبێتەوە، ئەگەر دەستێوەردانی خێرا نەکرێت، داواشیان لە خێزانەکان کرد پەلە بکەن بۆ ناوەندە تەندروستییەکان بۆ کوتانی منداڵەکانیان، هەروەها بەرپرسیارێتییان دەبێت لە ئەگەری بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە و گۆڕینی بۆ پەتایەک بەهۆی شکستی ئاگربەستی نێوان سوپا و هێزەکانی پشتیوانی خێرا، چونکە ڕێگری لە گەیشتنی تیمە پزیشکییەکان دەکرێت بۆ ئامانجەکانیان.
پێشبینی دەکرێت تیمی پزیشکی لە وەزارەتی تەندروستی و ڕێکخراوی "پزیشکانی بێ سنوور" و دەزگا تەندروستییەکانی دیکە پێکبهێنرێت، بۆ ئەوەی گەشتێک بە بنکە تەندروستییەکانی ویلایەتی نیلی سپی بکەن بۆ زانینی حاڵەتە نوێیەکان و هەماهەنگی بکەن بۆ خزمەتکردنی هاوڵاتیانی سوودان.
لای خۆیانەوە هاوڵاتیانی ویلایەتی نیلی سپی داوای زیادکردنی ژمارەی بنکە تەندروستییەکانیان کرد، ئەوانیش رایانگەیاند: "هەبوونی تەنها دوو سەنتەر بەس نییە چونکە ژمارەی ئاوارەکان زۆر زۆرە و بەردەوام لە زیادبووندایە، و ئەوەش ئەگەر نەخۆشیەکە لە وەرزی پایزدا بڵاوبێتەوە، تیمە پزیشکییەکان ناتوانن کۆنتڕۆڵی بکەن یان بگاتە هەموو بەشەکانی ویلایەتەکە، ئەمەش وادەکات گەیشتن بە نەخۆشەکان ئەوانەی نەکوتراون قورس بێت.
مەککاوی ئاشکراشی کرد، ئەو کۆگایانەی کە ڤاکسینی سورێژەیان تێدابوو، کە بە نزیکەی یەک ملیۆن ژەم مەزەندە دەکرێت، لەناوچوون، لەگەڵ ئەو ڤاکسینانەی کە بەهۆی پچڕانی کارەباوە لەناوچوون، بە کەمتر لە سەدا 10، بەڵام تا منداڵەکان تا گەورەتر بن، ئاڵۆزییەکان زیاتر دەبن.
مەکاوی ترسی خۆی لە سەرهەڵدانی حاڵەتەکانی نەخۆشی سورێژە و ئیفلیجی منداڵان لە هەندێک ویلایەتی دارفور دەربڕی کە بەهۆی شەڕەوە کاریگەرییان لەسەر بووە، و گەیشتنیان بۆ دابینکردنی خزمەتگوزاری قورسە، وەک ئەوەی لە خەرتومی پایتەختدا هەیە.
لای خۆیەوە، پزیشکانی بێ سنوور لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، لە نێوان 6 بۆ 27ی حوزەیرانی رابردوودا خزمەتگوزاری چارەسەری بۆ نزیکەی 223 منداڵ پێشکەش کردووە، کە گومانی تووشبوونیان بە نەخۆشی سورێژە هەبووە، لەو ژمارەیەش 72 منداڵیان لە نەخۆشخانە خەوێندراون، هاوکات 13 یان لە دوو کلینیکدا گیانیان لەدەستداوە کە لەلایەن رێکخراوەکە پاڵپشتی دەکرێن.
لە 15ی نیسانەوە شەڕو پێکدادان لە نێوان سوپای سوودان و هێزەکانی پشتیوانی خێرا سەری هەڵداوە و سووودانیەکانی خستووەتە دپخێکی زۆر خراپی ئابووری و تەندروستی، هەروەها بەهەزاران کوژراو و برینداریشی لێکەوتووتەوە، زیاتر لەیەک ملیۆن کەسیش ئاوارەبوون.
