سەرکردەکانی ئەوروپا هەڵسەنگاندن بۆ دۆخی وزە و تەکنەلۆجیا دەکەن

K24 – هەولێر:
ناوەڕاستی ئەم مانگە سەرکردەی 27 وڵاتی ئەوروپا لەسەر هەڵسەنگاندنی دۆخی وزە و ئاستەنگەکانی بەردەم پێشكەوتنی ئابووری و تەکنۆلۆژیی کۆدەبنەوە، یەکێک لە پرسە گرنگەکان پرسی وزە دەبێت.
لەگەڵ ئەم پەرەسەندنانەدا، وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند، زەمینەسازی تەواومان کردووە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی هەناردەکردنی نەوت بۆ پێنج ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا، هەروەها گرێبەستی نوێ بۆ وەبەرهێنانی زیاتر لە غازی سروشتیدا دەکەین.
سەرکردەکانی 27 وڵاتی ئەندام لە یەکێتیی ئەوروپا رۆژانی 17 و18ـی ئەم مانگە لە برۆکسل کۆدەبنەوە، ئامانجی کۆبوونەوەکە هەڵسەنگاندنی دۆخی وزە لە جیهان و دیاریکردنی ئاستەنگە ئابوورییەکانە لەبەردەم پێشکەوتنی تەکنۆلۆجیی بەتایبەت لە کاتەدا کە چەندین ململانێی چەکداری و گرژیی سیاسیی لە زۆرینەی جوگرافیای کاریگەر لەجیهاندا هەن.
کۆمیسیۆنی ئەوروپا مەزەندەی دەکات یەکێتیی ئەوروپا پێویستی بە خەرجکردنی بڕی 650 بۆ 700 ملیار دۆلار هەیە بۆ گواستنەوەی سووتەمەنی بەردین بۆ سەرچاوەی وزەی نوێبوەوە تاوەکو ساڵی 2030.
لەسەر ئاستی جیهان عێراق پێنجەم وڵات و لەسەر ئاستی وڵاتانی ناوچەکە لەدوای سعوودییە دووەم وڵاتە لە هەناردەکردنی نەوتی خاو، وەزیری نەوتی عێراق لە نوێترین چاوپێکەوتنیدا ئاشکرای دەکات وەبەرهێنانی زیاتر لەبواری نەوت و غازی سرووشتیدا دەکەن.
حەیان عەبدولغەنی وەزیری نەوتی عێراق لەچاوپێکەوتنێکدا بە ئاژانسی هەواڵی "واع"ـی ڕایگەیاندووە، توانای دەرهێنانی نەوت لە عێراق پێنج ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا نزیک دەبێتەوە، هەروەها ئێستا بەرهەمی غازی سروشتی عێراق دەگاتە سێ هەزار و 200 ملیۆن پێ سێجا، ناوبراو ئاماژەی بەوە کردووە، عێراق لە ڕووی قەبارەی یەدەگی غازەوە لە پلەی دوازدەهەمی جیهاندایە دەشڵێت: لە ناوچەکانی ڕۆژئاوا، 15 کێڵگەمان هەیە کە بڕێکی زۆر یەدەگی غازی سروشتی لەخۆگرتووە.
وەزیری نەوتی عێراق ئاشکرای دەکات، لە گرێبەستەکانیاندا لەگەڵ کۆمپانیای تۆتاڵ ئامانجیان وەبەرهێنانی 600 ملیۆن پێ سێجا غازی سروشتییە، ڕوونیشی دەکاتەوە، وەزارەتەکەیان لە 62%ـی بڕی غازدا وەبەرهێنان دەکات و کار لەسەر پێدانی مۆڵەتی وەبەرهێنان لەسەر 30 بلۆکی نەوت و گازدا دەکەن.
هەروەها گوتیشی: پڕۆژەی وەبەرهێنان لە مەودای 500 کیلۆمەتر لە بواری غازدا لە پارێزگاکانی میسان و زیقار دەکەن و دوو پڕۆژەی دیکە لە بەسرە هەیە بۆ وەبەرهێنانی 400 ملیۆن پێ سێجا لە غازی سروشتی.
ڕۆژی چوارشەممە (3ـی نیسانی 2024) وەزارەتی نەوتی عێراق ڕایگەیاند، لە کۆبوونەوەی خولی 53ـەمینی ئۆپێک پڵەسدا، بڕیار درا گۆڕان لە سیاسەتی بەرهەمهێنانی نەوت نەکرێت تاوەکو کۆبوونەوەی داهاتوو، کە وابڕیارە لە (1ـی حوزەیرانی 2024) بەڕێوە بچێت.
لە کۆتایی مانگی تشرینی دووەمی 2023، وڵاتانی ئەندام لە ئۆپێک پڵەس خۆبەخشانە بڕیاری کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی نەوتیان دا، بەشێوەیەک؛ سعوودیە بە بڕی یەک ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا، ڕووسیا بە 500 هەزار بەرمیل، عێراق بە بڕی 223 هەزار بەرمیل، ئیمارات بە 163 هەزار بەرمیل، کوێت بە 135 هەزار بەرمیل، کازاخستان بە 82 هەزار بەرمیل، جەزائیر بە 51 هەزار بەرمیل و عومان بە 42 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا بەشدارییان لە کەمکردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت کرد.
سیاسەتی کەمکردنەوەی بڕی بەرهەمهێنانی نەوت لەلایەن ئۆپێک پڵەسەوە ماوەی دوو ساڵە بەردەوامە کاتێک لە (5ـی تشرینی یەکەمی 2022) بڕیاری دا ڕۆژانە بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی دوو ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا کەم بکاتەوە، هەروەها لە کۆتایی مانگی ئاداری 2023ـش بڕیاری دا لە مانگی ئایارەوە بۆ کۆتایی ساڵی 2023 ڕۆژانە بەرهەمهێنانی نەوت بە بڕی یەک ملیۆن بەرمیل کەم بکرێتەوە.
پێشتریش ڕێکخراوی ئۆپێک پێشبینی کردبوو تا ساڵی 2045 خواستی جیهانی لەسەر نەوت بگاتە 116 ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا، کە نزیکەی شەش ملیۆن بەرمیلی ڕۆژانە زیاترە لە پێشبینی ساڵی پێشوو، ئەو بەرزبوونەوەیەش لەسەر داخوازی بازاڕ دێت بەتایبەتی لەلایەن چین، هندستان و وڵاتانی دیکەی ئاسیا، ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.