مەسرور بارزانی: لە چەند ساڵی ڕابردوودا 140 هەزار هەلی کارمان لە کەرتی تایبەت ڕەخساندووە

مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە گفتوگۆیەکدا لەگەڵ گەنجان ئاماژەی بەوە دا، پێویستە گەنجەکانی ئێمە ئاسوودە بن و دڵنیا بن لەوەی ئەگەر حەزیان لە کارکردن بێت دەرفەتی یەکسانیان بۆ دەڕەخسێت بۆ ئەوەی کار بکەن.

دەشڵێت: دوو جۆرە کارکردن هەیە لە کوردستان، لە کەرتی گشتی و کەرتی تایبەت، لە ساڵی 2013ـەوە حکوومەتی عێراق ڕێگەی نەداوە خەڵک لە هەرێمی کوردستان بە شێوەی هەمیشەیی لە کەرتی گشتی دابمەزرێت، ئەوەش ڕێگری بووە لەوەی خەڵک لە کەرتەدا کار بکەن، بەڵام لە هەمان کاتدا لە کەرتی تایبەت دەکرێت دەرفەتی کار بۆ گەنجەکانمان فەراهام بکرێت.

گوتیشی: تاوەکوو ئێستا 140 هەزار هەلی کار بۆ گەنجەکانمان لە کەرتی تایبەت ڕەخسێنراوە، پرۆژەی ترمان هەیە وەک پڕۆژەی گەشانەوە، کە هاوکاری گەنجانمان دەکات تا ببنە خاوەنی کاری خۆیان ئەو پرۆژەیە بەردەوامە، ئێمە هاوکاری گەنجەکانمان دەکەین بۆ ئەوەی کاری خۆیان فراوانتر بکەن.

هاوکات لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوە دا، دەبێت ژێرخانێکی دروستی ئابووریمان هەبێت، ئەگەر ئەو ژێرخانە دروست بوو ئەو کات هاووڵاتییان دەتوانن سوود لە خزمەتگوزارییەکانی بانک وەربگرن، ئەمەش بەشێکی گرنگە بۆ دروستکردنی هەلی کار بۆ گەنج.

زیاتر گوتی: لە لایەکی دیکەوە دروستکردنی هەلی کار دەگەڕێتەوە بۆ پرۆژەکانی حکوومەت، لە کوردستان نەمانویستووە تەنیا گرنگی بە نەوت و غاز بدەین، بەڵکو گرنگیمان بە کەرتی کشتوکاڵ داوە، ئابووریمان فرەچەشن کردووە.

باسی لەوەش کرد، ئەو بەرنامەیەی کە دەستمان پێکردووە، بە تایبەت لە سێکتەری کشتوکاڵ وای لێ هات بەرهەمی جووتیارانمان لە ناوخۆ ساغ بکرێتەوە، بە تەنیا ئەوەش نا بەڵکو دەرگای هەناردەکردنی بەرهەمە ناوخۆییەکانمان بۆ دەرەوەی کوردستان کردووە، ئەمەش وای کرد خەڵکێکی زۆر ڕوو لە کشتوکاڵ بکەن و پەرە بە بەرهەمەکانیان بدەن و دەرفەتی کاریش لەو کەرتە زیاتر بێت.

لە بارەی سێکتەری گەشتوگوزاریش کە هەلی کار زۆری دەڕەخسێنێت، مەسرور بارزانی گوتی: یارمەتی زۆری ئەو کەرتەمان داوە و هێشتا لە سەرەتاین بەرنامەی زۆر زیاترمان کە گرنگی بە هەموو کوردستان بدەین، چونکە هەموو شوێنێکی کوردستان تایبەتمەندی خۆی هەیە.

هەروەها جەختی لەوە کردەوە، لە کابینەی داهاتوودا گرنگییەکی زیاتر بە کەرتی پیشەسازی دەدەین، بۆ ئەوەی گەنجەکانمان کە شارەزاییانن لەو کەرتە هەیە بتوانن کاری تێدا بکەن، لە لایەکی دیکەوە زانست و تەکنەلۆجیای پێشکەوتووی وڵاتانی دیکە بێنینە کوردستان، ئەمەش بۆ دروستکردنی هەلی کارە و خەڵکی ئێمە دەتوانن سوودی لێ وەربگرن.

گوتیشی: لە بەرنامەمان دایە داوا لە کۆمپانیا جیهانییەکان بکەین بێنە کوردستان و هەم گەنجانمان زیاتر شارەزا بکەن، هەم دەرفەتی کاریش بۆیان بڕەخسێنن.

سەرنجی بۆ ئەوەش ڕاکێشا، ئایا گەنج دەیەوێت کار بکات و گەیشتووەتە ئەو بڕوایەی کە خۆی دەبیێت کار بکات و وڵاتەکەی ئاوەدان بکاتەوە؟، ئەگەر ئەم بڕوایەی لەلای گەنج دروست بوو، من پێم وایە ئەو کاتە لەسەر ڕێگەی ڕاستین و گەنجەکانمان ئەو کات دەتوانن سوود لەم سیاسەتە وەرگرن.

لە بارەی داهاتی هەرێمی کوردستانەوە، مەسرور بارزانی ئاشکرای کرد، "پێشتر داهاتێکی زۆر لە هەرێمی کوردستان هەبوو، حکوومەتی فیدراڵ بەبێ کێشەی داهاتی هەرێمی دەنارد، بەڵام لە دوای ساڵی 2014ـەوە، سیاسەتیان بەرانەبەر بە هەرێم گۆڕا، بودجەیان بڕین بە تایبەتی لە چوار ساڵەی کە شەڕی داعش هەبوو لە 2014 تا 2017 بودجە بۆ هەرێم نەدەهات، بۆیە حکوومەتی هەرێم ناچار بوون ئەو کۆمپانیایانەی کە نەوتییان لێ دەکڕین قەزریان لێ وەرگرێت کە ئەمەش بووە قەرز لەسەرمان تا ئێستا ئەو پرسە چارە نەکراوە، دواتر حکوومەتی فیدراڵی فشاری زیاتری دروست کرد کە مووچە نەنێرێت یان بودجە بە شێوەیەکی گشتی کەم بکاتەوە، شتێکیشیان داهێنا بە ناوی (ئینفاقی فیعلی) کەواتە تەنیا چەند خەرجی لە هەرێمی کوردستان هەیە لەسەر ئەو پێوەرە بودجە بۆ هەرێم بنێرێت، هەر چەندە لە یاسا بودجەدا بەشی هەرێمی کوردستان دیاریی کراوە، بە پێی ڕێژەی دانیشتووانیش بێت، دەبێت 14% داهاتی عێراق بۆ هەرێم بێت، بەڵام 5% بۆ هەرێم نەنێردراوە، ئەمەش کێشەیەکی گەورەی بۆمان دروست کرد".

مەسرور بارزانی لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، باسی لەوەش کرد، تا ئێستا قەرزێکی زۆری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لای هاووڵاتییان ماوە، بەڵام نەمانویستووە فشار دروست بکەین، هەمیشە بارودۆخی هاووڵاتییانمان لەبەر چاو بووە.

لە بارەی مامەڵەی حکوومەتی فیدراڵی لەگەڵ هەرێمی کوردستان، سەرۆکی حکوومەتی هەرێم گوتی: حکوومەتی فیدراڵی مامەڵەیەکی هەڵە لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەکات، چونکە لە سیستەمی فیدراڵیدا شتێک نییە بە ناوی مووچە، دەبێت بودجەی هەرێم لە بودجەی گشتی تەرخان بکرێت،  ئەو کات حکوومەت و پەرلەمانی کوردستان بەرپرس دەبن لە بەرانبەر چۆنیەتی بەکارهێنانی بودجە، بەڵام ئێستا وەزارەتی دارایی عێراق دەستوەردان لە هەموو کارەکانی هەرێمی کوردستان دەکات.

گوتیشی: حکوومەتی فیدراڵ ناهێڵێت دامەزراندن لە هەرێمەکە هەبێت، بودجە وەک خۆی نانێرێت، ئەوە بەشە مووچەیشمان بە کەموکوڕی بۆ دەنێرێت، ئەوان ئەو پارەیەی کە لە هەرێم وەریدەیگرن جارێکی دیکە بە بە کەموکوڕییەوە بە ناوی مووچە بۆمانی دەنێرنەوە.

لە درێژەی قسەکانیدا، مەسرور بارزانی ئەوەشی ڕاگەیاند: کێشەی گەورەی ئێمە ئەوەیە داهاتمان سنووردارە، کاتێک هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان وەستا، بەشێکی گەورەی داهاتی هەرێمی کوردستان وەستا، حکوومەتی عێراق مووچەشی نەدەنارد، مووچە نەبێت داهات نابێت، ئەو کاتە جوڵەی بازرگانیش نامێنێت، ئەمەش وا دەکات داهاتی ناوخۆ کەمبێتەوە، ئەمانەش هەمووی بوونە فشار لەسەر حکوومەتی هەرێم، هەر چەندە بەشێک لە لایەنەکان و ئۆپۆزیسیۆنەکان ویستیان وێنای ئەم ڕاستییە بکەن کە بڵێن حکوومەتی هەرێم مووچە نادات کە ئەمەش بە هیچ شێوەیەک ڕاست نییە.

هاوکات دووپاتی کردەوە، کاتی خۆی مووچەش دەدرا، بەڵام لایەنە سیاسییەکانی خودی هەرێمی کوردستان بوون داوایان لە بەغدا کرد کە ڕاستەوخۆ مووچە بنێرێت و دەستوەردان بکات لە کاروباری دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان، ئەمەش ڕێگەی بۆیان خۆش کرد کە بودجە و مووچە وەک خۆی نەنێرن.

مەسرور بارزانی جەختی لەوە کردەوە، لە بودجەی ساڵی 2026ـدا بە هیچ جۆرێک بەم شێوەیە قبوڵ ناکەین لەگەڵ حکوومەتی فیدراڵی بکەوینە گفتوگۆ.

ڕاشیگەیاند: ئەم جارە جەخت لەسەر دابینکردنی بودجە دەکەین بۆ هەرێمی کوردستان، ئەگەر ئەمە جێبەجێ بوو  بە دڵنیاییەوە دەتوانین ئەو کاتە شتەکان وەک پێویست بەڕێوە بەرین و کێشەمان نابێت، بەڵام دەبێت بەغداش پابەند بێت، بە داخەوە عێراق وەک وڵاتێکی فیدراڵی مامەڵە لەگەڵ هەرێمی کوردستان ناکات.

نوێ دەکرێتەوە.