دیناری عێراقی، سەرمایەیەکی ناسەقامگیر لە بازاڕی دراوی ئێراندا

لە کاتێکدا لە مانگەکانی ڕابردوودا خواست بۆ دیناری عێراقی تا ڕادەیەکی زۆر کەم بووبووەوە، بە پێچەوانەی چاوەڕوانییەکان، نرخی ئەم دراوە لە بازاڕەکانی ئێراندا بەرز بووەتەوە. 

پێگەی 'تیجارەت نیوز' لە ڕاپۆرتێکدا نووسیویەتی "لە کاتێکدا لە هەفتە و مانگەکانی ڕابردووەوە تا ئێستا، خواستێکی ڕاستەقینە بۆ دیناری عێراقی بەهۆی گەشت، زیارەت، یان هاوردەکردنەوە بەدی ناکرێت، ئێستا نرخی ئەم دراوە لە لە بازاڕی ئێراندا نزیکەی 10% بەرزبووەتەوە. ئەم بەرزبوونەوەیە هاوکاتە لەگەڵ جێگیریی ڕێژەیی نرخی دینار بەرانبەر دۆلاری ئەمەریکی لە ناوخۆی عێراقدا، ئەمەش ئەو گومانە دروست دەکات کە دینار، لە بازاڕی ئێراندا خەریکە دەبێتە دراوێکی سەرمایەگوزاری."

شێوازی دابەشکردنی دینار، زەمینە بۆ بازرگانیی بە دیناری عێراقی لە بازاڕەکانی ئێراندا خۆش دەکات؛ ئەو دراوە زیاتر بە شێوەی بەستەی 1000 و 10 هەزار دیناری مامەڵەی پێوە دەکرێت. ئەم شێوازە وایکردووە دینار، زیاتر ڕۆڵی سەرمایەیەکی بازرگانیی ئاڵۆگۆڕیی بە دراو ببینێت، نەک ئامرازێکی ئاڵوگۆڕی ڕۆژانە لەکاتی گەشتکردندا؛ چونکە بەکارهێنانی تاکەکەسی و مامەڵە بچووکەکان، بەو بڕە پارەیە سنووردارە.  

بەدواداچوونەکان دەریدەخەن بەهای دینار لە مانگێکدا لە 81 تومەنەوە بەرزبووەتەوە بۆ 89 تومەن، کە دەکاتە 9.88% بەرزبوونەوە و زیادبوونی هەشت تومەن بۆ هەر دینارێک. ئەم ڕەوتە لە ماوەی ساڵێکیشدا بەردەوامە، بەجۆرێک کە بەهای دینار لە 54 تومەنەوە بەرزبووەتەوە بۆ 89 تومەن واتە بە ڕێژەی 64.81% .

بەرزبوونەوەی نرخی دینار لە ئێران بەهۆی گۆڕانی بەهاکەی نییە؛ دیناری عێراقی لەلایەن بانکی ناوەندیی عێراقەوە (CBI) دەردەچێت و نرخەکەی بەرامبەر دۆلار بەشێوەیەکی بەڕێوەبراو و تا ڕادەیەکی زۆر جێگیر دیاری دەکرێت. 

بەپێی داتاکانی بازاڕی جیهانی لە ساڵی 2025، بەهای دینار لە ئاستێکی تاڕادەیەک جێگیردا بەرامبەر دۆلار ماوەتەوە؛ ئەمە مانای وایە کە بەرزبوونەوەی نرخ لە بازاڕی ئێراندا بەهۆی گۆڕانی بەهای ڕاستەقینەی دینارەوە نییە و لەوانەیە نەختینەیی و کەمیی دابینکردن لە بازاڕی ناوخۆدا هۆکاری بەرزبوونەوەی ئەم دراوە بێت. 

لێکۆڵینەوە لە هەڵسوکەوتی کڕیاران و شیکردنەوەی بازاڕ دەریدەخات کە هەندێک مامەڵەکار لە ساڵی ڕابردوودا دیناریان نەک وەک ئامرازێکی ئاڵوگۆڕ، بەڵکو وەک سەرمایەیەک کڕیوە؛ بەو مانایەی کە ئێستا دەیکڕن و لە وەرزی گەشتکردن بۆ عێراق، یان لە دەرفەتێکی گونجاودا بەهیوای قازانج دەیفرۆشنەوە. 

سەرمایەگوزاریی بە دیناری عێراقی ڕووبەڕووی مەترسییەکانی وەک کەمبوونەوەی توانای فرۆشتنەوە، سەختیی فرۆشتن لە بازاڕدا، کرێ و تێچووی بەرز و پشتبەستنی نرخەکەی بە گۆڕانکارییە سیاسی و ئابوورییەکانی عێراق دەبێتەوە.

 زۆرێک لە سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان و شیکەرەوان، بانگەشەی بازدانی بەهای دینار لە ماوەی مامناوەند و درێژخایەندا ڕەت دەکەنەوە و بە سەرمایەیەکی پڕمەترسیی دادەنێن. بۆیە، بەرزبوونەوەی نرخ لە مانگەکانی ڕابردوودا زیاتر بەهۆی بازرگانیی ئاڵۆگۆڕکردن و هیوای قازانجی کورتخایەنەوەیە، نەک خواست بۆ بەکاربردن یان بەهای ڕاستەقینەی دیناری عێراقی.