‘Zazaki lehçesi unutulma riskiyle karşı karşıya’
Türkiye’de Kürtçe eğitimin olmaması nedeniyle başta Zazaki olmak üzere Kürt dili lehçelerinin unutulma riski taşıdığını vurgulayan yazar ve yayıncılar, riskin üstesinden gelmenin tek yolunun anadilde eğitim olduğunu vurguladı.
İSTANBUL (K24)
UNESCO’nun son yıllarda yayımladığı dil raporlarına göre; Kürtçenin Zazaki (Kirmancki) lehçesi kaybolma tehlikesi altında.
Zazaki Bingöl ve Dersim başta olmak üzere; Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Erzincan, Bitlis, Muş, Adıyaman ve Urfa gibi illerdeki belirli ilçelerde ağırlıklı olarak konuşuluyor.
Zazaki lehçesine ilişkin pek çok akademik çalışma yapan Kürt yazar Mutlu Can, “KESA: Roje bir Roje Kirmanckî (Zazakî)” adlı son kitabı ile Kürtçeyi özellikle çocuklara öğretme gayretinde.
K24’e konuşan Mutlu Can’a göre tek çözüm, Kürtçenin resmi ve eğitim dili olması.
“Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana Kürtçe eğitim verilmedi ve yasaklandı” diyen Can, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bazı olumlu adımlar atılmış olmasına rağmen en temel ve meşru hakkımız tanınmamakta; Kirmanc ya da Kurmanc fark etmeksizin anadilinde eğitimden mahrum bırakılmaktadır. Kuzeyde sadece Kirmancki değil, Kurmanci de tehlikede. Ancak Kirmanckideki tehlike seviyesi çok yüksek ve kritik.”
Yazar Mutlu Can, Kürtçe lehçelerin gelecek nesillere aktarılması için yasal güvenceye alınması gerektiğini vurguladı.
Bu arada Kürt yayınevleri, Kurmanciye nazaran daha az Zazaki kitap çıkarıyor.
Konuyla ilgili K24’e konuşan Nûbihar Yayınevi'nden Aziz Tekin, bu durumu şöyle yorumladı:
“Kirmancki eserlerin yayımlanmamasının nedeni dosya yetersizliğidir. Ancak biz misyon olarak Zazaki kitaplar yayımlamaya çalışıyoruz. Şimdi elimizde az da olsa Zazaki eserler var. Yayınevleri ve ilgili kurumlar, Zazaki eserleri yayımlamaları ve okuyuculara ulaştırmaları için teşvik edilmelidir” dedi.
Yayıncı Tekin, “Bu da bir sinerji yaratacaktır. Yani bunlar bir arada yapılmalı ki bir sonuç çıksın” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Türkçenin tek eğitim dili olduğu Türkiye'deki okullarda, haftada iki saat seçmeli ders olarak Kürtçe okutuluyor.
Seçmeli Kürtçe derslerin tercih edilmesi için başvurular 10 Şubat'a kadar devam edecek.