حه‌مید نایف: عێراق گه‌یشتووه‌ته هێڵی سووری وشكه‌ساڵی
شاره‌زایه‌كی بواری ژینگه ئاماژه به‌وه ده‌كات، عێراق پێویستی به 100 ملیار مه‌تر سێجا ئاو هه‌یه بۆ پڕكردنه‌وه‌ی پێداویستییه‌كان، به‌ڵام تا دێ ئه‌م بڕه كه‌م ده‌كات.
شه‌ممه، 17ـی ئابی 2024، حه‌مید نایف، شاره‌زای بواری ژینگه تایبه‌ت به كوردستان24 گوتی، عێراق كه‌وتووه ژێر كاریگه‌رییه نه‌رێنییه‌كانی گۆڕانی كه‌شوهه‌وا و به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌كانی گه‌رمی، ته‌نانه‌ت بووه‌ته قوربانی و له ڕیزی پێنجه‌می قوربانییه‌كانی ئه‌م گۆڕانه‌دایه.
حه‌مید نایف ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد، ئه‌و كاریگه‌رییه نه‌رێنییانه كه‌شوهه‌وا زیاتر به‌سه‌ر ناوچه گوندنیشینه‌كانی عێراق ڕه‌نگدانه‌وه‌ی هه‌یه.
ناوبراو باسی له‌وه‌ش كرد، به‌هۆی ئه‌م كاریگه‌رییانه‌وه، دانیشتووانی ئه‌م ناوچانه ئاواره بوونه و شوێنی ڕه‌سه‌نی خۆیان و كاره‌كانیان كه ئاژه‌ڵداری و كشتوكاڵه، به جێ هێشتووه.
ئه‌و شاره‌زایه‌ی بواری ژینگه و كه‌شوهه‌وا گوتیشی، عێراق گه‌یشتووه‌ته هێڵی سووری وشكه‌ساڵی و كه‌مئاوی، كه ده‌بێت حكوومه‌ت چاره‌ی بكات و ئاڵته‌رناتیڤی هه‌بێت.
دووشه‌ممه 22ـی ته‌ممووزی 2024، غولام محه‌ممه‌د ئیسحاق، ڕێكخه‌ری نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان و ڕێكخه‌ری كاروباره مرۆییه‌كان له عێراق له كۆنفرانسێكی ڕۆژنامه‌وانیدا هۆشداری وشكه‌ساڵی له عێراق دا.
غولام محه‌ممه‌د ئیسحاق ڕوونیشی كرده‌وه عێراق یه‌كێكه له‌و وڵاتانه‌ی كه‌وتووه‌ته ژێر كاریگه‌رییه‌كی نه‌رێنی وشكه‌ساڵی و كه‌می ئاو، بۆیه نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له‌م چوارچێوه‌یه‌دا هاوكاریی عێراق ده‌كات.
ڕێكخه‌ری نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان و ڕێكخه‌ری كاروباره مرۆییه‌كان له عێراق سه‌رنجی بۆ ئه‌وه ڕاكێشا، عێراق له ساڵی 2025ـدا ته‌نیا ده‌توانێت ڕێژه‌ی 15%ـی پێویستییه‌كانی له باره‌ی ئاوه‌وه دابین بكات.
ڕۆژی 8ـی تشرینی دووه‌می 2023، تۆڕی وۆڕڵد وێزه‌ر ئه‌تریبیۆشن (WWA) له نوێترین راپۆرتی شیكاریدا سه‌رنجی بۆ ئه‌وه راكێشا، ئه‌گه‌ره‌كانی به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌كانی گه‌رما به‌هۆی گۆڕانی كه‌شوهه‌واوه به‌راورد به رابردوو له عێراق و سووریا 25 هێنده زیادیكردووه، له‌و كاته‌ی له ئێران رێژه‌كه 16 هێنده‌یه.
ڕاپۆرته‌كه‌ی (WWA) ئاماژه‌ی به‌وه كردبوو، سه‌رچاوه‌ی سه‌ره‌كی له به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رما له عێراق، سووریا و ئێران له ماوه‌ی ئه‌و چه‌ند ساڵه‌ی رابردوودا راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی به ده‌رهێنان و به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت، گاز و خه‌ڵووز و چه‌ندین پێكهاته، كانزا و مادده‌ی دیكه‌ی سروشتییه‌وه هه‌یه.
هه‌روه‌ها ڕاپۆرته‌كه جه‌ختی كردبووه‌وه، جگه له ده‌رهێنان و به‌رهه‌مهێنانی پێكهاته، مادده و كانزا سروشتییه‌كان، هاوكات ململانێ و شه‌ڕ و جه‌نگ و ناسه‌قامگیری سیاسی و ئه‌منی، هۆكاری دیكه‌ی به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاستی پله‌ی ئه‌و وڵاتانه، به‌تایبه‌ت عێراق و سووریا.
ڕۆژی (سێشه‌ممه 20ـی كانوونی یه‌كه‌می 2022) محه‌ممه‌د شیاع سوودانی، سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق له‌میانی به‌ڕێوه‌چوونی گه‌ڕی دووه‌می كۆنفرانسی به‌غدا بۆ هاوكاری و هاوبه‌ش له عه‌ممانی پایته‌ختی ئوردن گوتارێكی پێشكه‌ش كرد.
یه‌كێك له‌و بابه‌تانه‌ی محه‌ممه‌د شیاع سوودانی تیشكی خسته‌سه‌ر، پرسی كه‌مئاوی بوو له عێراق. سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق رایگه‌یاند: به‌هۆی كه‌مئاوییه‌وه ئێمه له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی گه‌وره‌داین، پشكی عێراق له ئاو كه‌مكراوه‌ته‌وه و ئێمه له كێشه‌داین له‌گه‌ڵ ئێران و توركیا بۆ ئه‌و بواره، داوایان لێده‌كه‌ین پشكی عێراق له‌به‌رچاو وه‌ربگرن و له‌رێگه‌ی سنووره‌وه به‌شی عێراق به‌ربدرێته‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی گه‌شه‌پێدان و سه‌قامگیری له وڵاته‌كه‌مان به‌رده‌وامبێت". گوتیشی، "داوا له هاووڵاتییان ده‌كه‌ین به‌هه‌ده‌ردانی ئاو كه‌مبكه‌نه‌وه و ده‌ستی پێوه بگرن، وشكه‌ساڵی گه‌وره‌ترین هه‌ڕه‌شه‌یه بۆ سه‌ر وڵاته‌كه‌مان به‌تایبه‌ت له ناوچه‌كانی باشوور، داواش له كۆمپانیا وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان ده‌كه‌ین سوود له ئاو وه‌ربگرن بۆ ئه‌وه‌ی خزمه‌تگوزاری كاره‌با پێشكه‌ش به هاووڵاتییان بكه‌ن".
رێكخراوه په‌یوه‌ندیداره ناوخۆیی و ده‌ره‌كییه‌كان نیگه‌رانی خۆیان به‌رامبه‌ر به دۆخی ئاوی عێراق نه‌شاردووه‌ته‌وه، به‌تایبه‌ت پێیان وایه گرفتی كه‌می ئاو، واده‌كات وڵات رووبه‌ڕووی كۆچی دانیشتووان بكاته‌وه به‌تایبه‌ت له‌و شوێنه كشتوكاڵییانه‌ی مه‌ترسی جیددی كه‌می ئاو و وشه‌كه‌ساڵیان له‌سه‌ره.
له ماوه‌ی ساڵانی ڕابردوودا هه‌ردوو رووباری دیجله و فوڕات رێژه‌ی 90%ـی سه‌رچاوه‌ی ئاوی پاكی عێراقیان پێكده‌هێنا، به‌ڵام به‌شێوه‌یه‌كی پله‌به‌ندی، ئاستی ئاوی هه‌ردوو رووباره‌كه له كه‌مبوونه‌وه‌دایه، كه هۆكاری سه‌ره‌كیشی دروستكردنی به‌نداوه‌كانی ئاوه له‌لایه‌ن هه‌ریه‌ك له ئێران و توركیا.
له‌لایه‌كی دیكه‌وه كۆگاكانی ئاوی عێراق به‌هۆی شه‌ڕی چه‌ندین ساڵه و خراپ به‌ڕێوه‌بردن و له‌ناوچوونی ژێرخانه‌وه، ئاویان كه‌مبووه‌ته‌وه. به‌گوێره‌ی رێكخراوی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له هه‌ر پێنج كه‌س له عێراق كه‌سێك كێشه‌ی ئاوی پێویستی هه‌یه، كه ئه‌مه‌یش كاریگه‌ری به‌سه‌ر سیاسه‌تی ئاو له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانه‌وه دروستكردووه و ناچاری كردوون سنوورێك بۆ به‌ردانه‌وه‌ی ئاو بۆ ناوچه كشتوكاڵییه‌كان دابنێن.