ململانێی پۆستی سەرۆک وەزیران، ماڵی شیعە دابەش دەکات

قەیرانەکانی بەردەم دیاریکردنی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە ناو چوارچێوەی هەماهەنگیدا قووڵتر دەبنەوە، پاش ئەوەی هەندێک لە ناوەندەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی هیواخواز بوون ئاماژەیەکی دڵنیاییان لە نەجەفەوە بەدەست بگات بۆ یارمەتیدان لە کەمکردنەوەی ناکۆکییە ناوخۆییەکان.

دووشەممە، 8ـی کانوونی یەکەم 2025، پێگەی هەواڵی 'ئیرەم نیوز' لە ڕاپۆرتێکدا نووسیویەتی "مەسەلەی دیاریکردنی سەرۆک وەزیرانی داهاتووی عێراق، بەبێ کێشە و قەیران ناگوزەرێت؛ بەڵام ئەو قەیرانەی لە ماوەی کاتژمێرەکانی ڕابردوودا دەرکەوت، لە دەرەوەی لێکدانەوە ڕاستەوخۆکانی چوارچێوەی هەماهەنگی بوو."

ئیرەم نیوز، لە درێژەی ڕاپۆرتەکەیدا، نووسیویەتی "هەندێک لە پێکهاتەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی، هیواخواز بوون ئاماژەیەکی دڵنیاییان لە نەجەفەوە بەدەست بگات بۆ یارمەتیدانیان لە کەمکردنەوەی ناکۆکییە ناوخۆییەکان؛ بۆ ئەو مەبەستەش، نامەیەکیان بۆ نووسینگەی ئایەتوڵلا سیستانی ناردبوو، بەڵام نووسینگەکە داوای لێبووردنی لە وەرگرتنی نامەکە کرد و ڕێکخستنەوە و یەکلایی کردنەوەی دۆسییەی دیاریکردنی کاندیدی سەرۆک وەزیرانی داهاتووی، بە لێکگەیشتنە سیاسییەکان سپارد."

هێزەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی ئەرکی گەیاندنی نامەکەیان بە عەبدولهادی حەکیم سپارد، کە وەک کەسایەتییەکی نەجەفی توانای نێوەندگیریی هەیە، بەڵام نووسینگەی سیستانی پێی ڕاگەیاند، خوازیاری وەرگرتنی هیچ پەیامێک نییە کە پەیوەست بێت دەستنیشانکردنی سەرۆک وەزیرانەوە و پێداگرە لەسەر بێلایەنیی لە وردەکارییەکانی پرۆسەی سیاسیی. ئەم ئاماژەیەش هەڵوێستێکی یەکلاکەرەوە بوو، نەک تەنیا بەرانبەر ناوەکان، بەڵکو بەرانبەر بە پرەنسیپی تێوەگلاندنی مەرجەعییەت لە پێکهێنانی دەسەڵاتی جێبەجێکردن، ئەوەی ساڵانێکە مەرجەعییەت ڕەتی دەکاتەوە. 

دوودڵی و دابەشبوون

ئەحمەد خزر، توێژەری کاروباری سیاسی، دەڵێت: هەنگاوەکەی چوارچێوەی هەماهەنگی بۆ ڕاوێژکردن بە مەرجەعییەت، ڕەنگدانەوەی دۆخی دوودڵی و دابەشبوون بوو لەناو ماڵی سیاسیی شیعەدا. خزر، ئاماژەی بەوەش دا "هەندێک لایەن هەواڵەکردنی دۆسیەکە بۆ نەجەف وەک هەوڵێک دەبینن بۆ کەمکردنەوەی بەرپرسیارییەتییان لە هەڵبژاردنی کاندیدەکە."

ئەو، هەروا گوتیشی: مەرجەعییەت بە ڕوونی ڕەتی کردەوە ناو و پێگەکەی بۆ یەکلاکردنەوەی کاندیدەکان بەکار بهێنرێت؛ ئەمەش وا دەکات هەڵبژاردنی سەرۆک وەزیران تەنها لەناو ژینگەی سیاسیدا بێت، بەبێ هیچ ڕۆڵێکی ناوبژیوانی لە نەجەفەوە.

پەرلەمانتار ڕائید مالیکی، لەم بارەیەوە گوتی: عەبدولهادی حەکیم، پێش گواستنەوەی نامەکە مەرجی ئەوەی داناوە کە ڕەزامەندیی مەرجەعییەت بۆ تەنها ئاگاداربوون مسۆگەر بکرێت، بەڵام وەڵامەکە بە داوای لێبوردنی پێشوەختە هاتەوە، هاوكات لەگەڵ جەختکردنەوە لەوەی کە نەجەف پێشتر دەستێوەردانی لە هەڵبژاردنی سەرۆک وەزیرانەکاندا نەکردووە و ئیستاش لەو هەڵوێستەی خۆی بەردەوام دەبێت.

ڕێبازێکی نەگۆڕ

لە لایەکی ترەوە، ڕەحیم ئەبو رەغیف، بیرمەندی عێراقی، خوێندنەوەیەکی فراوانی بۆ هەڵوێستەکە خستەڕوو و ئاماژەی بەوە دا "مەرجەعییەت پەیڕەوی لە ڕێبازێکی فیقهی و دەستووریی جێگیر دەکات و نایەوێت لە دەرەوەی ئەو ڕێبازەدا دەستوەردان لە بابەتە سیاسییەکاندا بکات."

ئەبو ڕەغیف، گوتیشی: هەندێک هێزی سیاسی لە ساتەکانی دابەشبووندا هەوڵ دەدەن پەنا بۆ مەرجەعییەت ببەن، سەرەڕای ئەوەی نەجەف چەندین جار ڕایگەیاندووە کە دژی دەقەکانی دەستوور بڕیار نادات و خۆی لە دیاریکردن یان پشتیوانیکردنی کاندیدەکان هەڵناقورتێنێت. مەرجەعییەت، بە حوکمی پێگە ئاینی و کۆمەڵایەتییەکەی، تەنیا مامەڵە لەگەڵ پرسە گەورەکاندا دەکات کە پەیوەستن بە قەوارەی دەوڵەتەوە، بەڵام هەڵبژاردنی سەرۆک وەزیران دەچێتە چوارچێوەی تایبەتمەندیی پەرلەمان و هێزە سیاسییەکان.

ئەبو ڕەغیف، گوتیشی :بە گوێرەی زانیارییەکانی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی، ڕەتکردنەوەکەی مەرجەعییەت ڕەنگە ماوەی یەکلاکردنەوەی سەرۆک وەزیرانی داهاتوو درێژتر بکاتەوە؛ چونکە هێزە شیعەکان بەدەست زۆریی ناوەکان و بەرژەوەندییە دژبەیەکەکانەوە، لە کەمکردنەوەی ژمارەی کاندیدەکاندا تووشی کێشە دەبن. جگە لەوەش کاندیدەکان بۆ وەدەستهێنانی پشتیوانیی هێزەکاریگەرەکانی دەرەوەی چوارچێوەی هەماهەنگی، وەک کورد و سوننەکان، پەنا بۆ سازشی سیاسی دەبەن.

 جومعە عەتوانی، سەرۆکی ناوەندی ئوفوق بۆ توێژینەوە، دەڵێت: دواین هەڵوێستی مەرجەعییەت بەتەواوی لەگەڵ تێڕوانینی بۆ ڕۆڵی دەوڵەت و دامەزراوەکانی، دەگونجێت، چونکە ئەزموونی سیاسیی نوێ لە عێراق دوو دەیەی تێپەڕاندووە و ناکرێت دۆسییەی پێکهێنانی حکوومەت هەواڵەی مەرجەعییەتی ئاینی بکرێتەوە، بەتایبەتی کە نەجەف تەنها لەو پرسانەدا دەستێوەردان دەکات کە هەڕەشەن بۆ سەر بوونی دەوڵەت، وەک ئەوەی لە فتوای جیهادی کیفاییدا لە سەردەمی داعش ڕووی دا".