64 sal di ser destpêkirina mezintirîn tevgera çekdarî ya Kurd re derbas dibin
Navenda Nûçeyan (K24) – Îro 64 sal di ser destpêkirina Şoreşa mezin a Îlonê re derbas dibin; şoreşeke ku bi pêşengiya Mela Mistefa Barzanî ji bo bidestxistina mafên rewa yên gelê Kurd û rawestana li hemberî zilm û zordariyê dest pê kir û bû werçerxaneke dîrokî di têkoşîna rizgarîxwaz a Kurdistanê de. Ev şoreş ne tenê tevgereke çekdarî bû, lê di heman demê de bû bingeha hişyariya neteweyî û yekrêziya gelê Kurd li Başûrê Kurdistanê.
Sedemên Destpêkirina Şoreşê: Ji Sozan heta Xiyanetê
Şoreşa Îlonê wekî bersivek li hemberî siyaseta înkar û zordariyê ya rejîma Iraqê derket holê. Piştî Şoreşa 14ê Tîrmeha 1958an, ku mafên gelê Kurd di benda sêyemîn a destûra nû ya Iraqê de hatibûn naskirin û Kurd û Ereb wek hevparên welat hatibûn pênasekirin, rejîma bi serokatiya Ebdulkerîm Qasim ji sozên xwe vegeriya. Tevî hemû hewlên Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) ji bo diyalogê û pêşîgirtina li şer, rejîmê guh neda van hewldanan.
Di 11ê Îlona 1961an de, artêşa Iraqê dest bi bombebarana asmanî ya li ser deverên Derbendî Bazyan, Dola Xelekan û derdora Dihokê kir. Li hemberî vê êrişê, di 19ê Îlona 1961an de, rêberê tevgera rizgarîxwaz a Kurdistanê, Mela Mistefa Barzanî, biryara rûbirûbûnê da û gelê Kurd careke din ji bo parastina xwe neçar ma ku serî li têkoşîna çekdarî bide.
Dastanên Berxwedanê û Destkeftên Dîrokî
Di dema Şoreşa Îlonê de, Pêşmergeyên Kurdistanê di bin fermandariya Mela Mistefa Barzanî de gelek dastanên lehengiyê tomar kirin. Yek ji çalakiyên destpêkê, şerê Zaxo bû ku di 12ê Kanûna Pêşîn a 1961an de pêk hat û tê de derbeke mezin li hêzên rejîmê hate xistin. Serkeftinên Pêşmerge, wekî serkeftina di şerê Pêncwên (1965) û dastana Hendirên (1966) de, rejîma Iraqê gelek caran neçarî agirbestê kir.
Destkefta herî girîng a siyasî ya Şoreşa Îlonê, îmzekirina Peymana 11ê Adara 1970î bû. Ev peyman di navbera Mela Mistefa Barzanî û rejîma Iraqê de hate îmzekirin û ji 22 bendan pêk dihat, ku tê de mafên gelê Kurdistanê di çarçoveya Iraqê de bi awayekî fermî hatibûn naskirin. Lêbelê, rejîmê careke din li gorî peymanê tevnegeriya û di sala 1974an de şer ji nû ve dest pê kir.
Mîrateya Şoreşa Îlonê: Bingeha Şoreşa Gulanê
Tevî ku Şoreşa Îlonê di bihara 1975an de rastî paşketinê hat, ew bû bingehek zexm ji bo qonaxeke nû ya têkoşînê. Ruhê berxwedanê yê ku bi Şoreşa Îlonê geş bûbû, di 26ê Gulana 1976an de bi destpêkirina Şoreşa Gulanê careke din gurr bû û rê li ber destkeftên mezin ên îro ji bo gelê Kurdistanê vekir. Şoreşa Îlonê îro wek sembola îrade û çavnetirsiya gelê Kurd di dîroka têkoşîna azadiyê de tê bibîranîn.
