دکتر محمود عثمان: حکام عراق همیشه در صدد استفاده از اختلاف کوردها بودهاند
اختلاف داخلی کوردها از عوامل اصلی شکست در مذاکرات با دولت عراق بوده است
اربیل (کوردستان۲۴)- بعد از کودتای ۲۳ تیر ۱۳۳۷، کوردها برای دستیابی به حقوق ملی خود مذاکرات متعددی با دولتهای عراق انجام دادهاند، اما دلایل متعددی وجود داشته که این مذاکرات نتیجهی مثبتی در پی نداشته است.
احمد زاویتهای، نویسنده و روزنامهنگار در برنامهی "از ورای اختلافات" در تلویزیون کوردستان ۲۴، مهمترین این دلایل را با محمود عثمان، سیاستمدار کرد در میان گذاشته است.
دکتر محمود عثمان، سیاستمدار کورد میگوید که جنگ طولانی بین کوردها و دولتهای عراق در کوردستان عراق روی داده است، اما همهی این جنگها در پایان به نتایج لازم منجر نشدند که این هم به دلایل متعددی مربوط میشود. بیاعتمادی دولتهای عراق به حقوق کوردها و و حل آن در چارچوبی کامل از اصلیترین دلایل بوده است. اما این موضوع را در چارچوب گفتگوها با صراحت ابراز نکردهاند. بلکه در مورد گفتگو کرده و به آن توجه کرده و در بسیاری اوقات به نگارش هم درآمده است، اما پس از مدتی در خود نیرویی احساس کردهاند، از آن پشیمان شده و جنگ را علیه کوردها از سر گرفتهاند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: توافقات کوردها و دولتهای عراق جزئیات لازم را در بر نداشته و وقتی به جزئیات رسیدهاند، میان دو طرف اختلاف ایجاد شده است.، به ویژه اینکه دولتهای عراق دائماً نمیخواستند توافقات حاوی جزئیات باشد. اما برعکس، کوردها به مطرح کردن جزئیات علاقهمند بودهاند. وی با استناد به اصل ۱۴۰ قانون اساسی عراق فدرال که به مناطق مورد اختلاف اشاره میکند، نامی از مناطق مورد مناقشه نبرده است.
وی دلیل دیگر شکست توافقات را کشورهای خارجی به ویژه کشورهای همسایه به دلیل فوبیایی که از کوردها کشورهای خودشان داشتهاند، بیان کرد. وی گفت: در عین حال، سازمان ملل و دیگر سازمانهای بینالمللی معتقد بودند آنچه در عراق در مورد مسئلهی کوردستان میگذرد، یک موضوع داخلی است. حتی برای حل این موضوع، نقش میانجی نداشتند که بعدها پس از آغاز هرجومرج و شعلهور شدن جنگها هم چون از ابتدا در مذاکرات حضور نداشته و شاهد آن نبودهاند، خود را از آن بیصاحب کردهاند.
محمود عثمان گفت که یکی از دلایل عمیق شکست توافقات، خود کوردها بودهاند که اکنون بیش از هر زمان دیگری مشهود است. به گونهای که هر یک از طرفین برای خود دربارهی مسئله کوردها صحبت کرده و امکان تشکیل یک جبهه واحد و مشترک برای تسلط بر روند مذاکرات برای احقاق حقوق وجود نداشته است. در مقابل، حکومت از این وضعیت داخلی کوردها خوشحال است تا هیچکدام به نتیجه واحد نرسند و وقت را تلف کنند. درنتیجه، موضع کوردها را در برابر بغداد تضعیف کرده است.
وی همچنین تأکید کرد که در طول تاریخ مذاکرات کوردها و دولتهای عراق از اوایل دههی ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۳، دیدگاه عراق نسبت به کوردها با دیدگاه کوردها متفاوت بوده است، بهطوریکه کوردها خواستار خودمختاری یا فدرالیسم بودند، اما عراق خواهان یک مرکز قوی بود. به همین دلیل است که به راهحل قاطعی نرسیدهاند.
این سیاستمدار کورد در مورد مذاکرات کوردها با دولت عراق که منجر به قرارداد ۱۱ مارس ۱۹۷۰ شد، توضیح داد که مذاکرات آسانتر بود زیرا یک نفر در عراق تصمیم به این مذاکرات گرفت در کوردستان هم همانطور ملامصطفی بارزانی در این مورد تصمیمگیرنده و موضوع را یکسره میکرد. وی خاطرنشان کرد: اگرچه بارزانی تصمیم نهایی را گرفت، اما جلسات مشورتی مقدماتی را برگزار کرد، درحالیکه صدام حسین که در عراق تصمیمگیرنده بود، بدون اشاره به نظر شرکای خود، بهصورت فردی تصمیمگیری میکرد.
محمود عثمان همچنین گفت که علیرغم این فردگرایی در تصمیمگیری سیاسی در عراق، اما سرانجام توافقنامهی ۱۱ مارس امضا شد و برای اولین بار حق خودمختاری برای کوردها به رسمیت شناخته شد. هرچند بعداً عراق به دلیل اینکه میخواست کوردها تابع بدون چونوچرای عراق باشند، بهتدریج از این توافق پشیمان شد و به این منظور برای ترور ملا مصطفی بارزانی و ادریس بارزانی تلاش کرد و با اتحاد جماهیر شوروی علیه کوردها قرارداد بست و در جهت نابودی انقلاب کوردستان خاک خود را برای منافع ایران به خطر انداخت.