پ.ک.ک از خروج کامل نیروهای خود از ترکیه و مناطق کوردستانی خبر داد
شاخه‌ی نظامی پ.ک.ک (ک.ج.ک) اعلام کرد که خروج تمامی نیروهای خود از خاک ترکیه و مناطق کوردستانی این کشور آغاز کرده است
اتحادیه‌ی جوامع کوردستان (ک.ج.ک)، روز یکشنبه اعلام کرد که روند خروج تمامی نیروهای خود را از مرزهای ترکیه آغاز کرده است. این اقدام، گامی کلیدی و ملموس در روند صلحِ به سرعت در حال تحول است که هدف آن پایان دادن به درگیری‌های چند دهه‌ای است. این بیانیه که توسط یکی از رهبران ارشد ک.ج.ک در دامنه‌ی کوه‌های قندیل قرائت شد، ماه‌ها ژست‌های نمادین و اظهارات سیاسی را به یک کاهش تنش نظامیِ ملموس تبدیل می‌کند و مسئولیت اصلی را بر دوش دولت ترکیه قرار می‌دهد تا با اصلاحات حقوقی و دموکراتیکِ دیرینه‌خواسته، به این اقدام پاسخ دهد.
این عقب‌نشینی، مهم‌ترین «گام عملی» در مجموعه‌ای ظریف و با دقت برنامه‌ریزی‌شده از رویدادها است که اوایل سال جاری توسط عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ‌ک‌ک، آغاز شد. این روند پیش از این شاهد به آتش کشیدن نمادین سلاح‌ها توسط مبارزان و اعلام «صفحه‌ی جدیدی در تاریخ» از سوی دولت ترکیه بوده است.
این اعلامیه در یک کنفرانس مطبوعاتی در رشته‌کوه‌های صعب‌العبور قندیل، با حضور ۲۵ مبارز که به صورت منظم ایستاده بودند، منتشر شد. صبری اوک، عضو شورای اجرایی ک.ج.ک، بیانیه‌ی آماده‌شده را قرائت کرد. او این تصمیم را اجرای مستقیم دستورات صادرشده توسط اوجالان و قطعنامه‌های تصویب‌شده در دوازدهمین کنگره‌ی این سازمان دانست.
اعلامیه‌ی ک.ج.ک و خواسته‌های آن
صبری اوک اظهار داشت: «با وجود مواضع ناقص طرف مقابل، عبدالله اوجالان و جنبش آزادی‌خواهی کوردستان، با هدف کنار گذاشتن تمامی خطرات جدی که کوردها و ترکیه را فرا گرفته است، تا پایه‌ی یک زندگی آزاد، دموکراتیک و برادرانه برای قرن آینده گذاشته شود و روند صلح و جامعه‌ی دموکراتیک به مرحله‌ی دوم برسد، در تلاش برای برداشتن گامی عملی جدید است.» او افزود: «در این چارچوب و بر اساس برنامه‌ی و تصمیمات دوازدهمین کنگره و به دستور عبدالله اوجالان، ما گامِ خروج آن دسته از نیروهای خود را از ترکیه آغاز کرده‌ایم که در معرض خطر بالقوه‌ی درگیری‌ها قرار دارند و زمینه‌ی مناسبی برای وقوع احتمالات ناخواسته هستند.»
بیانیه‌ی ک.ج.ک تأکید کرد که این عقب‌نشینی، نمایشی آشکار از تعهد این سازمان به روند صلح است و در عین حال، آزمونی برای نیت‌های آنکارا به شمار می‌رود.
این بیانیه ادامه داد: «عملکرد، شاخص سطح اثربخشی این گام‌های ما خواهد بود؛ اما این گام‌های عملی ما بار دیگر عزم و موضع روشن ما را در خصوص اجرای تصمیمات دوازدهمین کنگره ثابت می‌کند.»
این گروه به صراحت از دولت ترکیه خواست تا با تصویب فوری قوانینی برای تسهیل یک راه‌حل مسالمت‌آمیز و دموکراتیک، به بخش خود از این توافق ضمنی، هرچند نانوشته، عمل کند.
در این بیانیه آمده است: «بسیار روشن و واضح است که ما به تصمیمات دوازدهمین کنگره متعهد و در اجرای آن‌ها مصمم هستیم؛ اما برای اجرای آن‌ها، لازم است که بلافاصله گام‌های حقوقی و سیاسیِ آن روند که شروط تصمیمات دوازدهمین کنگره‌ی پ‌ک‌ک بودند، برداشته شوند.» این بیانیه با یک خواسته‌ی مشخص به پایان رسید: «برای این منظور، قانون گذار ویژه‌ی پ‌ک‌ک باید مبنا قرار گیرد و برای مشارکت در سیاست دموکراتیک، قوانین مربوط به آزادی و ادغام دموکراتیکِ لازم باید فوراً تصویب شوند.»
پیشینه‌ی ابتکار صلح
این تصمیم مهم، در خلأ رخ نداده، بلکه اوج یک ابتکار صلح تاریخی و به سرعت در حال پیشرفت است که اوایل سال جاری به طور جدی آغاز شد.
سفر از درگیری مسلحانه به مذاکره‌ی سیاسی، در تاریخ ۲۷ فوریه ۲۰۲۵ (۸ اسفند ۱۴۰۳) شتابی برگشت‌ناپذیر گرفت؛ زمانی که اوجالان، از سلول انفرادی خود در جزیره‌ی امرالی، درخواست مهمی را برای پایان دادن به کارزار مسلحانه‌ی پیروانش صادر کرد. در پاسخ به این درخواست، حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) دوازدهمین کنگره‌ی خود را از ۵ تا ۷ مه ۲۰۲۵ (۱۵ تا ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴) برگزار کرد و پایان رسمی مبارزه‌ی مسلحانه‌ی خود را که در سال ۱۹۸۴ آغاز شده و بیش از ۴۰ هزار کشته بر جای گذاشته بود، و همچنین تصمیم جمعی برای پیگیری یک راه‌حل سیاسی را اعلام کرد.
اولین نمود آشکار این جهت‌گیری جدید در ماه ژوئیه نمایان شد. در ابتدا، فرماندهان پ‌ک‌ک به خبرگزاری فرانسه اعلام کردند که به عنوان «حسن نیت»، تعدادی از مبارزان به صورت عمومی سلاح‌های خود را در مراسمی در اقلیم کوردستان عراق از بین خواهند برد.
اقدام نمادین خلع سلاح
این اقدام نمادین با هدف نشان دادن تعهد آن‌ها به پایان دادن به دهه‌ها مبارزه‌ی مسلحانه و اعلام تغییر قطعی به سمت مذاکره‌ی سیاسی انجام شد. این وعده در روز جمعه، ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۵ (۲۰ تیر ۱۴۰۴)، در مراسمی قدرتمند که در غار تاریخی جاسنا در شهرستان دوکان در استان سلیمانیه برگزار شد، محقق گشت.
سی نفر از اعضای پ‌ک‌ک، از جمله چهار فرمانده‌ی ارشد، یک مخفیگاه سلاح شامل تفنگ‌های کلاشنیکف، نارنجک‌اندازهای راکتی (آرپی‌جی) و تفنگ‌های تک‌تیرانداز را به زمین گذاشته و به آتش کشیدند. این مراسم که توسط یک کمیته‌ی مشترک شامل نمایندگانی از نیروهای اطلاعاتی و نظامی ترکیه با هماهنگی دولت‌های بغداد و اربیل نظارت می‌شد، به دلیل نگرانی‌های امنیتی به صورت زنده پخش نشد، اما آغاز رسمی روند خلع سلاح را که انتظار می‌رفت تا ماه سپتامبر به پایان برسد، رقم زد.
واکنش‌های اولیه و انتظارات
واکنش چهره‌های سیاسی کورد کهنه‌کار، خوش‌بینی محتاطانه و درخواست فوری برای اقدام متقابل بود. احمد ترک، سیاستمدار کوردِ دیرینه‌احترام، در مصاحبه‌ای با کوردستان ۲۴، خلع سلاح را «گامی بسیار بزرگ» توصیف کرد.
او گفت: «ما از دیدن پیشرفت مسئله‌ی کورد از طریق صلح خرسندیم و امیدواریم یک سیاست دموکراتیک در ترکیه و خاورمیانه اجرا شود.» ترک تأکید کرد که مسئولیت صلح مشترک است و هشدار داد که موفقیت این روند به پاسخ آنکارا بستگی دارد.
او اظهار داشت: «امروز آغاز جدیدی است. عبدالله اوجالان و پ‌ک‌ک تصمیم گرفتند مسئله‌ی کورد را از طریق سیاست و گفتگو حل کنند.» وی افزود: «صلح تنها با یک طرف به دست نمی‌آید؛ هر دو طرف باید برای آن تلاش کنند. اگر ترکیه گام‌های عملی برای این روند برندارد، تنش‌ها افزایش خواهد یافت.» او همچنین از نقش حمایتی بارزانی در ترویج ابتکار صلح تمجید کرد.
موضع دولت ترکیه و تشکیل کمیسیون
روز بعد، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، سخنرانی پیروزمندانه‌ای ایراد کرد و «پیروزی تاریخی» و پایان یک بلای ۴۷ ساله را اعلام نمود. اردوغان گفت: «ترکیه پیروز شده است. هشتاد و شش میلیون شهروند پیروز شده‌اند.» او افزود: «اکنون دوران جدیدی برای کشور ما است؛ صفحه‌ی جدیدی در تاریخ ترکیه گشوده شده است.»
او خلع سلاح پ‌ک‌ک را نه به عنوان یک توافق مذاکره‌شده، بلکه نتیجه‌ی سیاست‌های امنیتی ثابت دولت خود دانست و عملیات نظامی در عراق و هماهنگی سیاسی قوی را عامل آن برشمرد. او تأکید کرد: «پروژه‌ی ترکیه‌ی عاری از ترور که در سال‌های اخیر دنبال کرده‌ایم، نتیجه‌ی مذاکرات، چانه‌زنی یا هیچ فرآیند بده‌بستانی نیست.»
با این حال، اردوغان در اذعانی مهم به لزوم یک چارچوب سیاسی، اعلام کرد که یک کمیسیون پارلمانی – «کمیسیون همبستگی ملی، برادری و دموکراسی» – برای مدیریت ابعاد حقوقی روند صلح تشکیل خواهد شد که حزب عدالت و توسعه‌ی (AKP) او، متحدان ملی‌گرایش و حزب دموکراسی و برابری (DEM) طرفدار کوردها را گرد هم می‌آورد.
نقش اوجالان در هدایت روند صلح
عبدالله اوجالان، معمار فکری و راهبردی کل این روند، همچنان از سلول زندان خود، این گذار را هدایت کرده است.
او در یک پیام ویدیویی جامع به تاریخ ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۹ خرداد ۱۴۰۴)، رسماً انحلال «راهبرد آزادی ملی» بنیان‌گذار پ‌ک‌ک را که هدف آن تأسیس یک دولت جداگانه بود، اعلام کرد. او استدلال کرد: «وجود [کوردها] به رسمیت شناخته شده است؛ بنابراین، هدف اساسی محقق شده است.» و خواستار یک چارچوب سیاسی جدید با محوریت «جامعه‌ی دموکراتیک» و «راهبرد سیاست دموکراتیک» شد. او تأکید کرد که این تغییر داوطلبانه «ضرر نیست، بلکه باید به عنوان یک دستاورد تاریخی تلقی شود.»
اخیراً، در تاریخ ۴ اکتبر ۲۰۲۵ (۱۲ مهر ۱۴۰۴)، اوجالان پیام جدیدی را از طریق یک هیئت بازدیدکننده‌ی حزب دموکراسی و برابری (DEM) صادر کرد و خواستار آن شد که قرن آینده‌ی جمهوری ترکیه بر پایه‌ی «قانون صلح و دموکراسی» بنا شود. او تأکید کرد که وضعیت عدم درگیری که طی سال گذشته به دست آمده، یک آرامش شکننده اما حیاتی بوده که از «خطرات بزرگ» جلوگیری کرده است.
او خواستار آن شد که در این مقطع حساس، چارچوب‌های حقوقی لازم به «روش صحیح و جامع» تعیین و اجرا شوند تا صلح تثبیت گردد. او «دموکراسی مذاکره‌ای» را سازوکار اساسی برای حل ریشه‌دارترین مشکلات کشور دانست؛ درخواستی مستقیم از دولت برای ورود به یک گفتگوی ساختاریافته و قانونی.
چالش پیش روی آنکارا
اعلامیه‌ی روز یکشنبه‌ی ک.ج.ک، پاسخی مستقیم و قاطع به درخواست اوجالان برای اقدام عملی است. این سازمان با خارج کردن فیزیکی مبارزان خود از خاک ترکیه، نه تنها یک منبع اصلی درگیری احتمالی را از بین می‌برد، بلکه یک بیانیه‌ی سیاسی قدرتمند نیز ارائه می‌دهد. این اقدام نشان می‌دهد که جنبش کورد مهم‌ترین تعهد خود را در روند کاهش تنش ایفا کرده و گام بعدی بر عهده‌ی آنکارا است.
این عقب‌نشینی، یک ریسک حساب‌شده و نمایشی از اعتماد به این روند است که همزمان دولت ترکیه را به چالش می‌کشد تا تعهد خود را اثبات کند. درخواست برای «قانون گذار» و قوانین مربوط به «ادغام دموکراتیک» اکنون دیگر یک درخواست سیاسی انتزاعی نیست، بلکه شرطی مرتبط با مهم‌ترین عقب‌نشینی نظامی در تاریخ درگیری است.
