رایزنیهای فشرده در ژنو؛ روبیو از «پیشرفت فوقالعاده» در طرح صلح اوکراین خبر داد
وزیر خارجه ایالات متحده پس از دیدار با هیئتهای اروپایی و اوکراینی، از کاهش اختلافات بر سر «طرح ۲۸ بندی» واشنگتن سخن گفت؛ با این حال کییف همچنان نگران تحمیل شروطی است که «کرامت ملی» این کشور را خدشهدار کند
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز یکشنبه ۲۳ نوامبر ۲۰۲۵ (۲ آذر ۱۴۰۴) اعلام کرد که مذاکرات دیپلماتیک در ژنو سوئیس با هدف نهاییسازی ابتکار صلح واشنگتن برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین، شاهد «پیشرفتهایی فوقالعاده» بوده است.
این دیپلمات ارشد آمریکایی پس از برگزاری جلسات متعدد با مذاکرهکنندگان اوکراینی و شرکای اروپایی تصریح کرد که اگرچه گامهای بلندی برداشته شده، اما «هنوز اقداماتی باقی مانده» که نیازمند تداوم گفتگوهاست. هدف اصلی نشستهای روز یکشنبه در ژنو، محدود کردن «موارد باز» و حلنشده در طرح پیشنهادی ۲۸ مادهای آمریکا بود که به گفته روبیو، طرفین درگیر به شکل «قابلتوجهی» در این مسیر موفق بودهاند.
واکنش محتاطانه کییف و فشارهای واشنگتن
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، در واکنش به تحولات اخیر اظهار داشت که نشانههایی مبنی بر شنیده شدن صدای کییف توسط تیم دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، مشاهده میشود. با این حال، وی هشدار داد که اوکراین ممکن است بر سر دوراهی دشواری قرار گیرد: «انتخاب میان از دست دادن کرامت ملی یا ریسک از دست دادن یک شریک راهبردی کلیدی.»
این اظهارات در حالی بیان میشود که دونالد ترامپ، ساعاتی پیش از آغاز دور نهایی مذاکرات در روز یکشنبه، با لحنی تند رهبران اوکراین را به «نمکنشناسی» و عدم قدردانی از تلاشهای آمریکا برای پایان جنگ متهم کرد. رئیسجمهور آمریکا همچنین با انتقاد از کشورهای اروپایی، خاطرنشان کرد که قاره سبز—که میزبان سرسختترین متحدان کییف است—همچنان با خرید نفت از روسیه، عملاً ماشین جنگی مسکو را تأمین مالی میکند.
روبیو در جمع خبرنگاران تلاش کرد تا مذاکرات جاری را بخشی از یک برنامه از پیش تعیینشده ۹۶ ساعته جلوه دهد، اما شواهد نشان میدهد که نشستهای ژنو، تحرکی تازه و خارج از برنامه معمول بوده که با هدف جلوگیری از بنبست کامل در مذاکرات ترتیب داده شده است. وی تأکید کرد که هرگونه توافق نهایی، پیش از ارائه به مسکو، باید به تأیید رؤسای جمهور آمریکا و اوکراین برسد.
جزئیات افشاشده از طرح صلح و نگرانیهای امنیتی
اگرچه متن کامل طرح صلح دونالد ترامپ هنوز به صورت رسمی منتشر نشده است، اما گزارشهای درزکرده به رسانهها حاکی از آن است که این طرح شامل امتیازات ارضی قابلتوجهی به نفع روسیه است. بر اساس جزئیات منتشر شده:
- اوکراین باید از بخشهای باقیمانده تحت کنترل خود در منطقه دونتسک عقبنشینی کند.
- تسلط روسیه بر چهار منطقه اشغالی (دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون) و همچنین شبهجزیره کریمه (الحاق شده در ۲۰۱۴) به صورت دوفاکتو و دائمی تثبیت خواهد شد.
- ارتش اوکراین با محدودیت پرسنلی مواجه شده و سقف نیروهای آن به ۶۰۰ هزار نفر کاهش مییابد.
- گسترش ناتو به شرق متوقف شده و در عوض، جتهای جنگنده اروپایی در لهستان مستقر خواهند شد.
- تحریمهای روسیه لغو شده و از مسکو برای بازگشت به گروه ۷ (G7) دعوت به عمل میآید تا اقتصاد این کشور مجدداً در سیستم جهانی ادغام شود.
در مقابل این امتیازات، به کییف وعده «تضمینهای امنیتی قابلاعتماد» داده شده است، هرچند جزئیات دقیقی از ماهیت این تضمینها در دست نیست.
خطوط قرمز اروپا
در همین حال، اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، با صدور بیانیهای مواضع اتحادیه اروپا را شفافسازی کرد. وی با تأکید بر اینکه هر طرح صلحی باید ضمن توقف کشتار، از کاشتن بذر درگیریهای آینده جلوگیری کند، سه اصل اساسی را ترسیم کرد:
۱. عدم تغییر اجباری مرزهای اوکراین.
۲. عدم اعمال محدودیت بر نیروهای مسلح اوکراین که منجر به آسیبپذیری این کشور شود.
۳. تضمین مسیر پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و بازگرداندن تمام کودکان ربودهشده توسط روسیه.
برخی رسانهها از وجود یک طرح جایگزین اروپایی به رهبری بریتانیا، فرانسه و آلمان خبر دادهاند، اما مارکو روبیو از وجود چنین سندی ابراز بیاطلاعی کرد. رسانههای روسی نیز مدعی شدهاند که مسکو هرگونه اصلاحات پیشنهادی اروپا را رد خواهد کرد.
جنگ روسیه و اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (۵ اسفند ۱۴۰۰) با تهاجم گسترده ارتش روسیه به خاک اوکراین آغاز شد. این درگیری که بزرگترین جنگ در اروپا پس از جنگ جهانی دوم محسوب میشود، منجر به آوارگی میلیونها نفر و کشته شدن دهها هزار نظامی و غیرنظامی شده است. روسیه در سپتامبر ۲۰۲۲، چهار منطقه لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا را به خاک خود ضمیمه کرد، اقدامی که از سوی جامعه جهانی و سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته نشده است. دونالد ترامپ در کارزارهای انتخاباتی خود وعده داده بود که در صورت پیروزی، جنگ اوکراین را در کوتاهترین زمان ممکن پایان خواهد داد؛ وعدهای که اکنون با ارائه این طرح صلح بحثبرانگیز، در مرحله آزمون قرار گرفته است. نگرانی اصلی متحدان غربی کییف این است که فشار برای صلح سریع، منجر به تثبیت دستاوردهای نظامی روسیه و تضعیف حاکمیت ملی اوکراین شود.
