چهارمین سمپوزیوم بین‌المللی ملای جزیری در جزیر بوتان آغاز شد
پرزیدنت بارزانی در سمپوزیوم بین‌المللی «ملای جزیری» حضور می‌یابد
چهارمین سیمپوزیوم بین‌المللی ملای جزیری از روز جمعه، ۸ آذر ۱۴۰۴ (۲۸ نوامبر ۲۰۲۵)، در شهرک جزیر بوتان، واقع در استان شرناخ در شمال کوردستان ترکیه آغاز به کار کرد و به مدت دو روز ادامه خواهد داشت. این رویداد مهم فرهنگی با حضور میهمانانی از داخل ترکیه و خارج از کشور، از جمله اساتید و دانشگاهیان برجسته‌ای از دانشگاه‌های اقلیم کوردستان برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان در این سیمپوزیوم، تحقیقات و مقالات خود را پیرامون ابعاد مختلف زندگی، شعر و اندیشه ملای جزیری ارائه خواهند داد.
رئیس دانشگاه شرناخ ضمن ابراز خشنودی و افتخار از حضور پرزیدنت مسعود بارزانی در این سیمپوزیوم، تأکید کرد که مشارکت ایشان به اهمیت و اعتبار این رویداد می‌افزاید. پرزیدنت بارزانی قرار است روز شنبه، ۹ آذر ۱۴۰۴ (۲۹ نوامبر ۲۰۲۵)، در این گردهمایی بین‌المللی حضور یابد.
نگاهی به زندگی و اندیشه ملای جزیری
شیخ احمد جزیری، معروف به ملای جزیری و ملقب به «نیشانی»، در سال ۱۵۷۰ میلادی (حدود ۹۷۹ هجری شمسی) در جزیر بوتان، واقع در کوردستان عثمانی (ترکیه امروزی)، دیده به جهان گشود. او دوران خردسالی خود را در مساجد و مدارس جزیر به تحصیل علوم دینی، حفظ قرآن و ریاضیات گذراند. سپس برای تکمیل دانش خود به مناطق مختلف کوردستان از جمله حکاری، عمادیه، دیاربکر و حصن کیفا سفر کرد تا از محضر علمای بزرگ این مناطق در رشته‌های اصول دین، فقه، حدیث و فلسفه کسب فیض نماید. ملای جزیری علاوه بر زبان کوردی، بر زبان‌های عربی، ترکی و فارسی نیز تسلط کامل داشت و پس از دریافت اجازه تدریس و تعلیم، به زادگاهش بازگشت و در مدرسه الحمراء به تدریس مشغول شد.
شاعر بلندمرتبه‌ی عرفانی و ادبیات کلاسیک کوردی
ملای جزیری شاعری بلندپایه و صاحب‌نظر بود و تمامی اشعارش که اغلب به گویش کرمانجی هستند، ماهیتی عاشقانه و عرفانی دارند. از او به عنوان پدر شعر نوین کوردی و یکی از پیشگامان ادبیات کلاسیک کوردی در کنار احمد خانی و فقیه طیران یاد می‌شود. مهمترین اثر او، دیوان ملای جزیری، از نظر فصاحت و بلاغت در رتبه‌ی دیوان حافظ شیرازی قرار دارد و مورد توجه مستشرقین روسی و آلمانی نیز واقع شده است. این دیوان در برلین، روسیه، آلمان و سوریه به چاپ رسیده و نسخه‌ی سورامئ آن نیز در سال ۱۳۶۱ شمسی (۱۹۸۲ میلادی) همراه با مقدمه و شرح مفصل استاد عبدالرحمن شرفکندی (هه‌ژار) توسط انتشارات سروش در تهران منتشر شده است.
تأثیر مکاتب فکری و روحانی
اشعار ملای جزیری عمیقاً تحت تأثیر مکاتب فکری و روحانی زمان خود بود، به ویژه طریقت نقشبندیه و نظریه‌ی «وحدت الوجود» ابن عربی. این مکاتب عرفانی و فلسفی تأثیر بسزایی در شکل‌گیری اندیشه‌ها و اشعار او درباره‌ی عشق الهی، تصوف، حقیقت و پرستش خالق و ستایش طبیعت داشتند. ملای جزیری همچنین با فقیه طیران و میرعمادالدین جزیری اشعار مشترکی دارد و خود را شاعر بوتان و تمام کوردستان می‌دانست. او در سال ۱۶۴۰ میلادی (حدود ۱۰۱۹ هجری شمسی) در جزیر بوتان درگذشت.
میرنشین بوتان؛ خاستگاه ادبیات مکتوب کوردی
شهر جزیر بوتان (جیزره)، واقع در استان شرناخ جنوب شرقی ترکیه و در مرز با سوریه و نزدیک نقطه تلاقی سه کشور ترکیه، سوریه و عراق، پایتخت میرنشین نیمه‌مستقل بوتان بود. این شهر باستانی که نام‌های قدیمی همچون "کاردۆ گەزارتا" به معنای «دانشمندان کاردو» یا «دانشمندان کورد» داشته و در دوران عباسیان به «جزیره ابن عمر» نیز مشهور بوده است، رود دجله و کوه جودی را به عنوان نمادهای خود می‌شناسد که تاریخ آن‌ها به دوران حضرت نوح بازمی‌گردد.
میرنشین بوتان به عنوان یکی از قدرت‌های نیمه‌مستقل کوردی، در نتیجه‌ی رقابت میان دو قدرت صفوی و عثمانی شکل گرفت و مرحله‌ی مهمی از تاریخ کوردستان به شمار می‌رود. این میرنشین، که خاندان حاکم آن از نوادگان سلیمان خالد و سپس به "عزیزان" معروف بودند، خاستگاه ظهور ادبیات مکتوب کوردی محسوب می‌شود. اشعار ملای جزیری، فقیه طیران، میرعمادالدین جزیری و بعدها ملای باته و احمد خانی، به عنوان سرآغاز شعر کلاسیک کوردی شناخته می‌شوند که در دامن این میرنشین خلق شده‌اند. مدرسه سوری، که توسط میرشرف‌خان دوم ساخته شد، در آن دوره به منزله یک دانشگاه عمل می‌کرد و نقش مهمی در توسعه علمی و فرهنگی منطقه داشت.
