سالگرد سقوط رژیم اسد در سوریه؛ جشن و چالشهای دولت جدید
آیندهی مبهم سوریه یک سال پس از تغییر قدرت
امروز، دوشنبه، هجدهم آذرماه ۱۴۰۴ (هشتم دسامبر ۲۰۲۵)، سوریها نخستین سالگرد سقوط رژیم بشار اسد را جشن میگیرند. رژیم بشار اسد در هجدهم آذرماه ۱۴۰۳ (هشتم دسامبر ۲۰۲۴) پس از ۱۳ سال جنگ داخلی و حملهی نیروهای مخالف، بهویژه هیئت تحریر الشام، در پی سقوط دمشق به رهبری احمد شرع، به پایان خود رسید و بشار اسد به روسیه گریخت. این رویداد، پایانی بر بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد در سوریه بود.
دولت جدید سوریه به ریاست احمد شرع، که از نهم بهمن ۱۴۰۳ (۲۹ ژانویه ۲۰۲۵) بهعنوان رئیسجمهور موقت منصوب شد و دولت انتقالی سوریه را در نهم فروردین ۱۴۰۴ (۲۹ مارس ۲۰۲۵) تشکیل داد، در حال حاضر تلاش میکند تا پیامدهای ۱۳ سال جنگ داخلی را از بین ببرد و از تجزیهی سوریه جلوگیری کند. این دولت با چالشهای متعددی از جمله حفظ ثبات امنیتی، حلوفصل اختلافات ملی و مذهبی (بهویژه میان علویها و دروزیها)، و بازگرداندن آوارگان روبهرو است.
در شمال شرق سوریه، ادارهی خودمختار شمال و شرق سوریه (هەسەدە) تمامی گردهماییهای عمومی و جشنها را به مناسبت سالگرد سقوط رژیم اسد ممنوع کرده است. این اداره دلیل این ممنوعیت را افزایش تحرکات «هستههای تروریستی» اعلام کرده که ممکن است از این مناسبت برای انجام حملات سوءاستفاده کنند. مظلوم عبدی، فرماندهی کل نیروهای دموکراتیک سوریه، در پیامی که روز یکشنبه، هفدهم آذرماه ۱۴۰۴ (هفتم دسامبر ۲۰۲۵)، در شبکهی اجتماعی ایکس منتشر کرد، سقوط رژیم اسد را یک نقطهی عطف سرنوشتساز دانست که به دههها ستم و تفرقه پایان داد. او این سالگرد را به مردم سوریه تبریک گفت و بر ارادهی سوریها برای ساختن آیندهای بر اساس عدالت، ثبات، مشارکت و حفظ حقوق همهی اقلیتها تأکید کرد. عبدی مرحلهی کنونی را مستلزم «مسئولیتی ملی مشترک و گفتوگویی فراگیر» دانست که منافع سوریها را بر هر موضوع دیگری مقدم بدارد. وی همچنین بر «تعهد تزلزلناپذیر» نیروهایش به توافقنامهی دهم مارس ۲۰۲۵ (۱۹ اسفند ۱۴۰۳) تأکید کرد و آن را «اساس ساختن سوریهای دموکراتیک و غیرمتمرکز با ارادهی فرزندانش و تقویتشده با ارزشهای آزادی، عدالت و برابری» خواند. این توافقنامه میان احمد شرع و مظلوم عبدی به امضا رسید و شامل تضمین حق همهی سوریها برای مشارکت در روند سیاسی است.
با تغییر قدرت و روی کار آمدن دولت احمد شرع، توازن نفوذ سیاسی خارجی در سوریه دگرگون شده است؛ نفوذ ایران پایان یافته و نقش نظامی و سیاسی روسیه به میزان زیادی کاهش یافته است. در مقابل، نفوذ ترکیه، ایالات متحدهی امریکا و کشورهای حوزهی خلیج فارس آغاز شده است. با این حال، دولت شرع تاکنون تنها توانسته بخشی از تحریمها و محدودیتهای اعمالشده از سوی کشورهای غربی در دوران رژیم اسد را کاهش دهد.