K24 ÖZEL - Kürt sorunu için çözüm modelleri

Cesim İlhan

Londra merkezli sivil toplum kuruluşu Demokratik Gelişim Enstitüsü (DPI) İrlanda, Türkiye, Güney Afrika, Kolombiya, İspanya gibi ülkelerde uzun yıllar yaşanmış iç savaşa çözüm bulmak için diyaloğa, barış ve demokrasinin inşasına katkı sağlamak adına çözüm panelleri düzenliyor.

Taraflara karşılaştırmalı çalışmalarda bulunma imkânı sağlayan DPI’ın son programı İrlanda’da gerçekleştirildi.

Geçen hafta 'Çatışma Çözümünde Medyanın Rolü' başlığı ile İrlanda ve Kuzey İrlanda'da gerçekleşen programa Türkiye'den gazeteci, yazar ve akademisyenler de katıldı.

İrlanda’daki programa katılan isimler, İrlanda ve benzeri ülkelerdeki çözüm şartlarını ve çözüm önerilerini Türkiye’de Kürt meselesinin çözümü bağlamında K24’e değerlendirdi.

“TÜRKİYE ÖRNEK ALABİLİR”

Gazeteci Emine Uçak Erdoğan, Türkiye’nin çözüm için İrlanda ve Kolombiya’yı örnek alabileceğini ifade ederek, şunları söyledi:

“Her ülkenin çatışması da barış süreci de kendine has. O yüzden Kolombiya ve Kuzey İrlanda örnekliklerinden Kürt meselesine tıpatıp bir çözüm modeli çıkarmak güç. Ancak iki barış sürecinde de ortak olan bir konu var ki bu Kürt meselesi başta olmak üzere Türkiye'nin çözüm bekleyen sorunları için ilk adım olabilir. Bu iki barış sürecinden de Türkiye için çıkarılması gereken ders, barış sürecinin uzun sürebileceği ama en kötü barışın bile şiddet ve gerginlikten daha iyi olduğudur.”

GÜNEŞ: SÜREÇTEN ÖNCE ALT YAPI LAZIM

Gazeteci Bekir Güneş de her coğrafyanın kendine özgü toplumsal koşulları olduğunu belirterek, şu değerlendirmede bulundu:

“İrlanda ve Kolombiya'da uzun yıllar yaşanan çatışmalı süreç ve sonrasında barışa evrilen süreç çok sancılı oldu. Taraflar defalarca masaya oturdular, çözmeye çalıştılar ama sürekli olarak farklı sebeplerden bu barış ortamı oluşturulmadı. Diğer ülkelerdeki örneklerine baktığımızda ilk olarak toplumsal altyapı ile birlikte nispeten bağımsız bir yargı süreci de oluşturuldu. Böylece insanlar yargının verdiği kararları çok sorgulamamaya başladı.

Bu siyasiler ve devlet yöneticileri için de geçerli. Örneğin, İrlanda ve Kolombiya'da yapılan barış anlaşması en az 3 hükümeti yasal olarak bağlayacak şekilde yapıldı. Yani orada hükümet değişse bile bu çözüm süreci değiştirilmeyecek şekilde yasalaştırıldı. Türkiye'de bunun yasal zemini oluşturulabilirse çözüm ve barış sürecinin de daha uzun süreceğini tahmin ediyorum.”

“ÖRNEKLERDEN FAYDALANILABİLİNİR”

“Çatışma yaşanan ülkelerdeki nedenler ve çözümler birbirine tıpatıp benzemek durumunda değil. İrlanda ve Kolombiya örnekleri, çatışma çözümlerini etkileyen süreçlere dair düşünmeye ve yeni yaklaşımlar geliştirmeye yarayabilir” diyen Ayşegül Doğan ise şu yorumda bulundu:

“Uluslararası çatışma çözümlerinde en sık başvurulan yöntemin sorunları diyalog ve müzakere aracılığıyla çözmek olduğunu görüyorsunuz. Bir diğer mühim nokta; çatışmalar ne kadar uzun sürerse sürsün sonuç itibariyle varılmak istenen yere ancak diyalog ile varılabiliyor. Başlangıçta her şey çözülemese de tıpkı Belfast’taki duvara da yazıldığı ve çok sık söylendiği gibi barış bir yol, bir süreç ve zaman alıyor, kolay gerçekleşmiyor. O nedenle İrlanda ve Kolombiya örneklerini karşılaştırmalı olarak dinlemek önemli bir deneyim...”

OĞUR: ÇÖZÜM İÇİN SABIR GEREKLİ

Gazeteci-yazar Yıldıray Oğur, her ülkenin çözüm önerileri ve yaklaşımları farklı olmasına rağmen, Türkiye’nin Kürt meselenin çözümü için İrlanda ve Kolombiya’dan faydalanabileceğini söyledi.

Oğur, “Esas olarak çözümler çok kolay olmuyor. Tüm bu tecrübelerden ders çıkarmak lazım. Çatışmaları bitirmek ve barışa ulaşmak uzun soluklu zaman gerekiyor, fazla deneme gerektiriyor. Mesela Kolonbiya’da 6 barış denemesi olmuş. Filipinler’de 19 deneme olmuş. İrlanda da 5 deneme olmuş. Çözüm süreçleri ve görüşmeler yapılmış ama çökmüş.

Başarılı olmamış tekrar çatışmalar başlamış. Türkiye’de de 93’lerde çözüm süreçleri başladı. Son 2009’da oldu en son olarak 2013 yılında başladı ama olumlu netice ortaya çıkmadı.

Sonuç olarak sorunların çözümü sabır gerektiren bir durumdur. Diğer ülkeler gibi Türkiye de Kürt sorununun çözümü için sabır lazım ve çözülmesi gerekiyor” şeklinde konuştu. 

“İRLANDA İLE TÜRKİYE’NİN SORUNU AYNI”

Gazeteci Mahmut Bozaslan da İrlanda, Kolonbiya ve diğer ülkelerin çözüm şartlarının Türkiye ile aynı olmadığını belirtti.

Bozarslan, “Çünkü her ülkedeki çatışmaların kendine has örnekleri var. Türkiye’deki durum ile Kolombiya’daki aynı değildir. Ama Türkiye’deki sorunların çözümü için onlardan ilham alınır. İrlanda’daki sorun ile Kürt sorunu birbirine çok benziyor. Çözüm süreçleri yakın. Bu anlamda onların deneyimlerinden faydalanarak Türkiye kendi çözümü üretebilir” diye konuştu.

Bozaslan ayrıca, çözüm için adım atma konusunda İrlanda, Filipinler, Kolombiya’nın Türkiye’den daha avantajlı olduğunu da söyledi.

“KÜRT SORUNU FARKLIDIR”

Sadık Güleç ise, Kürt meselesinin diğer ülkelerdeki sorunlardan farklı olduğunu ifade ederek şu değerlendirmede bulundu:

“Kürtlerin sorunları bulunduğu coğrafi itibarıyla çok daha farklı bir sorun. Kürtler çok yoğun bir nüfus, 4-5 ülkeye yayılmış durumda. Başta Türkiye olmak üzere Kürt sorununun olduğu ülkeler, meselenin çözümü için sadece Kolombiya, İrlanda gibi ülkelerin tecrübelerinden yararlanabilirler.”