Bağdat’ta seçim süreci: Selam Sarayı’nın yeni sakini nasıl belirlenecek?
Irak Parlamentosu, 2005 Anayasası uyarınca ülkenin yeni cumhurbaşkanını seçmek üzere süreci başlattı. Siyasi teamüllere göre Kürtlere ayrılan bu makam, ülkenin egemenliğini temsil ediyor, anayasayı ve toprak bütünlüğünü koruma görevini üstleniyor.
Bugün (31 Aralık 2025 Çarşamba) itibarıyla cumhurbaşkanlığı adaylığı için başvurular üç gün süreyle kabul edilmeye başlandı. Başvuruların ardından adayların incelemesi yapılacak ve nihai liste resmen ilan edilecek.
Görev süresi dört yıl olan cumhurbaşkanlığı makamı, yalnızca bir kez daha yenilenebiliyor.
Adaylık şartları nelerdir?
Anayasaya göre cumhurbaşkanı adaylarında aranan temel şartlar şunlardır:
Vatandaşlık: Adayın Irak vatandaşı olması ve Iraklı anne-babadan doğmuş olması.
Yaş: 40 yaşını doldurmuş olması.
Eğitim: Üniversite diplomasına sahip olması.
Siyasi Yetkinlik: Siyasi deneyime sahip, dürüstlüğü ve yetkinliği ile tanınan biri olması.
Adli Sicil: Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymemiş olması.
Hukukun Üstünlüğü: Hukukun üstünlüğüne, ulusal birliğe ve ülke güvenliğine inançlı olması.
Seçim süreci nasıl işliyor?
Irak Parlamentosundaki cumhurbaşkanlığı seçim süreci şu aşamalardan oluşuyor:
Başvuru Süreci: 31 Aralık 2025 (Bugün) itibarıyla Parlamento Başkanlığı adaylık başvurularını kabul etmeye başladı.
Adayların İncelenmesi: Başvuru süresinin bitiminden sonra yasal şartları taşıyan isimler belirlenerek onaylanan aday listesi resmen duyurulacak.
Parlamento Oturumu: Parlamento, cumhurbaşkanı seçimi için özel bir oturum düzenleyecek. Oturumun yasal olabilmesi için milletvekili tam sayısının üçte ikisinin (219 milletvekili) hazır bulunması gerekiyor.
Birinci Tur Oylama: Bir adayın Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için Anayasanın 70. maddesi gereği hazır bulunan üyelerin üçte ikisinin (219 oy) desteğini alması şarttır.
İkinci Tur Oylama: İlk turda hiçbir aday gerekli çoğunluğu sağlayamazsa, en çok oyu alan iki aday ikinci tura kalır. Bu turda en fazla oyu alan aday, Irak'ın yeni cumhurbaşkanı seçilir.
Yemin Töreni: Seçilen aday, anayasal yemini ederek göreve başlar.
Hükümeti kurma görevi
Anayasanın 72. maddesine göre Parlamento Başkanlık Divanı'nın seçilmesinin ardından Parlamentonun yeni cumhurbaşkanını seçmek için 30 günlük süresi bulunuyor. Seçilen cumhurbaşkanı, siyasi teamüllere göre Şii bileşenin payı olan en büyük Parlamento grubunun adayını yeni federal hükümeti kurmakla görevlendirecek.
Bağdat Yeşil Bölge'deki Selam Sarayı, Cumhurbaşkanlığı makamı olarak kullanılıyor.
Hatırlanacağı üzere Irak Parlamentosu, 29 ve 30 Aralık 2025 tarihlerinde gerçekleştirdiği oturumlarda 6. yasama dönemi Başkanlık Divanını belirlemişti. Süreç, Heybet Halbusi'nin Parlamento Başkanı, Adnan Feyhan'ın Birinci Başkan Yardımcısı ve Farhad Atruşi'nin İkinci Başkan Yardımcısı olarak seçilmesiyle tamamlanmıştı.