وزیر نفت ایران در فهرست تحریم‌های جدید آمریکا قرار گرفت
ایران پیش‌تر اقدامات آمریکا در راستای تحریم نفتی این کشور را محکوم کرده است
ایالات متحده‌ی آمریکا در ادامه‌ی سیاست «فشار حداکثری» خود علیه جمهوری اسلامی ایران، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت دولت ایران را در فهرست تحریم‌های جدید خود قرار داد.
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده روز پنج‌شنبه، ۲۳ اسفند ۱۴۰۳ (برابر با ۱۳ مارس ۲۰۲۵)، با انتشار بیانیه‌ای رسمی این خبر را اعلام کرد و از تشدید اقدامات خود برای محدودکردن صادرات نفت ایران پرده برداشت.
بر اساس اعلام دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک)، محسن پاک‌نژاد به دلیل نقش محوری‌اش در نظارت بر صادرات نفت ایران که ارزش آن به ده‌ها میلیارد دلار می‌رسد، هدف این تحریم‌ها قرار گرفته است. اوفک مدعی است که پاک‌نژاد این حجم عظیم از منابع نفتی را برای تأمین مالی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و فعالیت‌های مرتبط با آن‌ها در اختیار قرار داده است.
این نهاد آمریکایی همچنین چندین شرکت و نهاد در کشورهایی از جمله چین، هند، امارات متحده‌ی عربی و هنگ‌کنگ را به دلیل مالکیت یا مدیریت کشتی‌هایی که در انتقال نفت ایران به بازارهای جهانی، به‌ویژه چین، نقش داشته‌اند، تحریم کرده است.
تلاش برای مختل کردن «ناوگان سایه» ایران
این تحریم‌ها بخشی از تلاش گسترده‌تر ایالات متحده برای مختل کردن به‌اصطلاح «ناوگان سایه» ایران است؛ شبکه‌ای از کشتی‌ها و شرکت‌های واسطه که به ایران کمک می‌کنند تا تحریم‌های بین‌المللی را دور زده و نفت خود را به خریدارانی مانند چین صادر کند.
بر اساس گزارش‌ها، ایران روزانه حدود ۱.۷ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند که بخش عمده‌ی آن (بین ۱.۲ تا ۱.۳ میلیون بشکه) به چین ارسال می‌شود. این «ناوگان سایه» با استفاده از روش‌هایی مانند جعل اسناد حمل‌ونقل، تغییر نام کشتی‌ها و خاموش‌کردن سیستم‌های ردیابی، به ایران امکان داده است تا علی‌رغم تحریم‌ها، جریان درآمدی خود را حفظ کند.
واکنش مقامات آمریکایی
اسکات بسنت، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا، در اظهاراتی ضمن تأکید بر وابستگی شدید جمهوری اسلامی ایران به درآمدهای نفتی، گفت: «رژیم ایران از این درآمدها برای تأمین مالی برنامه‌های مخرب خود، از جمله توسعه‌ی برنامه‌ی هسته‌ای، تولید موشک‌های بالستیک و حمایت از گروه‌های نیابتی در منطقه استفاده می‌کند، در حالی که این اقدامات به قیمت محرومیت و رنج مردم ایران تمام می‌شود.»
وی افزود: «وزارت خزانه‌داری متعهد است با استفاده از تمام ابزارهای موجود، این جریان مالی را قطع کرده و تلاش‌های ایران برای بی‌ثبات‌سازی منطقه و جهان را متوقف کند.»
هم‌زمان، وزارت امور خارجه‌ی آمریکا نیز اعلام کرد که سه نهاد دیگر را به دلیل نقش‌شان در تسهیل انتقال نفت ایران تحریم کرده و سه کشتی مرتبط با این نهادها را به‌عنوان اموال مسدود شده شناسایی کرده است. این اقدامات در راستای تعهد دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران انجام می‌شود؛ سیاستی که در دوره‌ی نخست ریاست‌جمهوری او نیز دنبال شد و اکنون با شدت بیشتری احیا شده است.
فشار بر شرکای تجاری ایران
این دور از تحریم‌ها پس از آن اعلام شد که در ماه‌های اخیر، گزارش‌هایی از افزایش فشار آمریکا بر شرکای تجاری ایران، به‌ویژه چین، منتشر شده بود. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، نقش کلیدی در حفظ اقتصاد این کشور تحت تحریم‌ها داشته است.
ببااین‌حال برخی تحلیل‌ها حاکی از آن است که نگرانی از تحریم‌های احتمالی جدید آمریکا ممکن است برخی شرکت‌های چینی را به کاهش معاملات نفتی با ایران سوق دهد، همان‌طور که در اواخر سال ۱۴۰۳ نشانه‌هایی از کاهش صادرات نفت ایران به چین مشاهده شد.
تحریم محسن پاک‌نژاد و نهادهای مرتبط، دومین اقدام بزرگ آمریکا علیه صنعت نفت ایران در سال ۲۰۲۵ محسوب می‌شود. پیش‌تر در فوریه‌ی ۲۰۲۵، وزارت خزانه‌داری آمریکا بیش از ۳۰ فرد و شرکت، از جمله رئیس شرکت ملی نفت ایران و شرکت پایانه‌های نفتی ایران را تحریم کرده بود.
در واکنش به تحریم‌های قبلی، مقامات ایرانی این اقدامات را «غیرقانونی» و «ناقض حقوق بشر» خوانده و تأکید کرده‌اند که سیاست فشار حداکثری آمریکا محکوم به شکست است. هنوز واکنش رسمی تهران به تحریم جدید پاک‌نژاد اعلام نشده است، اما انتظار می‌رود که ایران بار دیگر این اقدام را محکوم کرده و بر ادامه‌ی مسیر خود تأکید کند.
