از مبارزات تاریخی تا چشم‌انداز آینده‌ی کوردستان
بخش اول
پرزیدنت مسعود بارزانی در مصاحبه‌ای جامع با "تیم کنستانتین" مجری برنامه‌ی "کاپیتال هیل" که روز پنجشنبه ١٨ اردیبهشت ١٤٠٤، از تلویزیون عربی شمس پخش شد، به تشریح تاریخ مبارزات مردم کوردستان، دستاوردهای کنونی، چشم‌انداز آینده و روابط پیچیده‌ی اقلیم کوردستان با ایالات متحده و قدرت‌های منطقه‌ای پرداخت.
مقدمه‌ی تیم کنستانتین:
شاید به یاد داشته باشید که صدام حسین به طور گسترده از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد و هزاران مرد، زن و کودک را همین‌جا در کردستان کشت. خانواده‌ی بارزانی از دیرباز مردم کورد را رهبری کرده‌اند. مسعود بارزانی از دیرباز رهبر مردم کورد بوده است. او ۱۲ سال ریاست اقلیم کوردستان را بر عهده داشته است، اما ایشان بسیار فراتر از آن است. او محبوب مردم خود است. من این فرصت را داشتم که با او بنشینم و درباره‌ی مبارزه طولانی آنها برای رسیدن به جایگاه کنونی‌شان، موفقیت‌هایی که در این مسیر به دست آورده‌اند و برنامه‌های آینده‌شان گفتگو کنم.
تیم کنستانتین: جناب پرزیدنت، از شما برای انجام این مصاحبه سپاسگزارم.
پرزیدنت بارزانی: خواهش می‌کنم، از شما متشکرم.
تیم کنستانتین: می‌توان گفت تلاش برای منافع مردم کوردستان، یک امر خانوادگی بوده است. شما تمام زندگی خود را صرف خدمت به مردم خود کرده‌اید. در زندگی خودم، پدرم بزرگترین تأثیر را بر من داشت. درباره پدرتان برایمان بگویید؛ شاید از خاطرات اولیه‌تان، و تأثیری که ایشان بر شکل‌گیری شخصیت امروز شما و انگیزه‌تان برای موفقیت در زندگی داشته‌اند.
پرزیدنت بارزانی: طبیعتاً پدرم تأثیر زیادی بر من داشت. اما برای اطلاع جنابعالی، زمانی که پدرم به اتحاد جماهیر شوروی سابق رفت، من تنها شش ماه سن داشتم و هنگامی که ایشان بازگشتند، ۱۲ ساله بودم. یعنی در تمام آن دوره من پدرم را ندیدم. اما می‌دانستم که او به خاطر آرمان ملتش رفته و در آنجا به سر می‌برد. و بیشتر از این، احساس مسئولیت در قبال ملتم بود که با بزرگتر شدنم، از آنجا شروع کردم و آموختم. اما تاریخ [مبارزاتی] خانواده‌ی ما از زمان عمویم، شیخ عبدالسلام، آغاز می‌شود، در اوایل قرن گذشته، قرن بیستم، که ایشان خواهان حقوق ملت کورد و برابری بودند و پس از آن به دست عثمانی‌ها در سال ۱۹۱۴ اعدام شدند. از آن زمان تاکنون، مبارزه‌ی خانواده‌ی ما ادامه داشته است.
مبارزات و امید به آینده
تیم کنستانتین: شما شاهد بی‌رحمی انسان نسبت به انسان بوده‌اید. شرارت و چیزهای وحشتناکی را دیده‌اید. با این حال، با گذر از آن دوران، وقتی امروز به اینجا می‌رسیم، کوردستان مکانی زیباست و فعالیت‌های زیادی در آن در جریان است. چگونه توانستید از آن دوران سخت، امید، نیکی و خوش‌بینی را استخراج کنید، به پیش بروید و آنچه را که اکنون در اینجا وجود دارد، خلق کنید؟
پرزیدنت بارزانی: بدون شک، ملت کوردستان رنج‌های بسیاری را متحمل شده و مصائب بزرگی را پشت سر گذاشته است. در مبارزات طولانی خود با فجایع متعددی روبرو شده است. در گذشته‌ای نه چندان دور، مسئله‌ی انفال و بمباران شیمیایی را داشتیم. طبیعتاً در این مسیر، نکته‌ی بسیار مهمی وجود دارد و آن این است که این ملت هیچگاه ناامید نشد. یعنی همیشه امیدوار بود که باید به نتیجه‌ای دست یابد. این به مقاومت تمام ملت و فداکاری بسیاری از مردم بازمی‌گردد که جان خود را برای رسیدن به امروز فدا کردند. این، ثمره‌ی خون هزاران جوان ما و رنج و زحمت فراوان ملت ماست. به همین دلیل، ما به این وضعیت افتخار می‌کنیم، زیرا می‌دانیم کسی بر ما منت نگذاشته و این دستاورد، نتیجه‌ی خون شهیدان ماست.
تاریخ و حقوق ملت کورد
تیم کنستانتین: در هر دانشگاهی، دروس مقدماتی را با کد ۱۰۱ می‌شناسند. مثلاً اگر کسی درس «تجارت ۱۰۱» یا «سیاست ۱۰۱» را بردارد، این به معنای مقدمه‌ای بر آن مباحث است. برای آمریکایی‌هایی که هنوز در حال شناخت کوردستان هستند، لطفاً «کوردستان ۱۰۱» را برای ما ارائه دهید. آنها چه چیزهایی باید بدانند؟
پرزیدنت بارزانی: ما ملتی کهن در این منطقه هستیم و بسیار قدیمی‌تر، شاید پیش از بسیاری از ملل دیگر، ما در این منطقه حضور داشته‌ایم. اما در طول تاریخ، ستم بسیاری بر ملت کورد روا داشته شده است، به‌ویژه پس از جنگ جهانی اول. ما را تقسیم کردند بدون آنکه از ما بپرسند: می‌خواهید با کدام طرف باشید، یا می‌خواهید مستقل باشید؟ اولین بار در معاهده‌ی سور، آن پیمان، حق تعیین سرنوشت را به ملت کورد داد. سپس در معاهده‌ی لوزان از آن پشیمان شدند. طبیعتاً این تقسیم، واقعیت تلخی را برای ما به جا گذاشت. ما این را درک می‌کنیم که تغییر این واقعیت آسان نیست، اما این به آن معنا نیست که ملت کورد باید از حقوق خود محروم باشد. ما ملتی هستیم که ستم بزرگی بر ما رفته است. اما ما صلح‌طلبیم و نمی‌خواهیم آن واقعیت تلخ به زور تغییر کند. ما موافق گفت‌وگو با ملت‌هایی هستیم که با آنها همسایه‌ایم تا به یک زندگی سعادتمند، به شیوه‌ای دموکراتیک و صلح‌آمیز دست یابیم و مردم کوردستان و ملت کورد در هر بخش از کوردستان به حقوق خود دست یابند و شاد باشند، اما در چارچوب همان دولت‌هایی که در آن قرار دارند. اما نباید تا ابد از حقوق خود محروم باشند.
دیدگاه درباره‌ی تحولات سوریه
تیم کنستانتین: سوریه همسایه شماست. سوریه اخیراً شاهد تغییر در رهبری و دولت بوده است. درباره‌ی رهبر جدید سوریه چه می‌توانید به ما بگویید؟
پرزیدنت بارزانی: بدون شک، تغییری که در سوریه رخ داد، قابل پیش‌بینی بود، اما نه به این سرعت و به این شکل. این یک تغییر بزرگ و نقطه عطفی در تاریخ کل منطقه است. طبیعتاً ما سوابق آن رهبری جدید را به طور کلی می‌دانیم. اما پس از آنکه به قدرت رسیدند، پیام‌های مثبتی برای ما فرستادند. هرچند تاکنون روابط مستقیم نداریم، اما روابط غیرمستقیم داریم. آنها پیام‌های مثبتی فرستاده‌اند مبنی بر اینکه خواهان برقراری صلح هستند، نمی‌خواهند جنگ باشد و می‌خواهند با کوردها به تفاهم برسند. بر این اساس، ما نیز تلاش کردیم با کوردهای آنجا [سوریه] همکاری کنیم تا موضع واحدی داشته باشند و همگی نظر واحدی در قبال مطالبات کوردها از دولت جدید سوریه اتخاذ کنند. چند روز پیش، یعنی روز ۲۶ این ماه، کنفرانسی در قامشلی برگزار شد. در آنجا کوردها توافق کردند که موضع واحدی داشته باشند و با این موضع واحد به دمشق بروند. ما نیز از این امر حمایت می‌کنیم که مشکلات به شیوه‌ای صلح‌آمیز حل و فصل شوند.
روابط با ایران
تیم کنستانتین: اجازه دهید درباره ایران صحبت کنیم. شما در ایران متولد شده‌اید، و با این حال در طول زندگی شما فراز و نشیب‌هایی در روابط با آنجا وجود داشته است. اکنون روابط بین کوردستان و ایران در چه جایگاهی قرار دارد؟
پرزیدنت بارزانی: درست است، من در مهاباد متولد شدم. ایران کشور مهمی در منطقه و همسایه‌ی ماست و ما هرگز نخواسته‌ایم هیچ مشکلی با ایران داشته باشیم. اما روابطی که وجود دارد باید بر اساس احترام متقابل هر دو طرف و بر اساس منافع همه‌ی طرف‌ها باشد. ما نمی‌خواهیم هیچگاه با ایران مشکل داشته باشیم. اما در عین حال نمی‌خواهیم نه ایران و نه هیچ کشور دیگری در امور داخلی ما دخالت کند. روابط ما گاهی دچار مشکل شده است. اما اکنون روابطمان پایدار و خوب است و ما نمی‌خواهیم بخشی از آن کشمکش‌هایی باشیم که ایران با دیگران دارد. همانطور که گفتم، بار دیگر نیز تأکید می‌کنم، ما اجازه نمی‌دهیم کسی در امور داخلی ما دخالت کند.
تیم کنستانتین: شما از احترام متقابل صحبت می‌کنید. به نظرم روابط ایران و آمریکا، در تمام دوران بزرگسالی من، بسیار ضعیف بوده است. هیچگاه زمانی نبوده که این دو ملت روابط خوبی با هم داشته باشند. و در حال حاضر، می‌بینیم که دولت ترامپ با احتیاط وارد برخی گفتگوها می‌شود. آنها بسیار مراقب هستند، هر دو طرف بسیار مراقبند، هر دو طرف به وضوح به یکدیگر اعتماد ندارند، اما هر دو طرف برای گفتگو آمادگی دارند. آیا شما توصیه‌ای برای دولت آمریکا دارید، در حالی که آنها برای اولین بار پس از مدت‌ها وارد گفتگو می‌شوند؟
پرزیدنت بارزانی: به عنوان یک اصل، تا جایی که امکان دارد، مشکلات باید از طریق گفتگو حل شوند، چه بین دو دولت باشد یا بین هر طرف دیگری. این بسیار بسیار بهتر از آن است که با جنگ حل شوند. این نکته‌ی اول. دوم، ما امیدواریم این گفتگو به نتیجه‌ی خوبی برسد که خیر همه‌ی ملل منطقه، از جمله ملت ایران، در آن باشد و امنیت و ثبات به منطقه بازگردد. توافقی نباشد که تنها به ضرر دیگران تمام شود.
تیم کنستانتین: پرزیدنت ترامپ گفته است هر توافقی نیازمند ایرانی عاری از سلاح هسته‌ای است. آیا این درخواست معقولی از جانب ایالات متحده است؟
پرزیدنت بارزانی: این اظهاراتی که اخیراً شنیده‌ایم، گویی در تضاد با یکدیگر هستند. حقیقت در مورد موضوع هسته‌ای این است که من اطلاعات زیادی درباره‌ی چگونگی و جزئیات آن ندارم. اما مهم این است، و بار دیگر تکرار می‌کنم، ما موافقیم که اگر مشکلات از طریق گفتگو قابل حل هستند، چه مربوط به پروژه‌ی اتمی باشد یا مشکلات دیگر، باید از این طریق حل شوند. اما ما خواستار توافقی هستیم که در آن منافع دیگران مورد معامله قرار نگیرد.
ادامه‌ی مصاحبه در بخش دوم...
