روابط قاهره و اربیل، از تاریخ تا چشم‌انداز سرمایه‌گذاری
در راستای بررسی روابط اقلیم کوردستان با کشورهای عربی، عبدالحمید زیباری از بخش عربی کوردستان ٢٤ در یک گفتگوی اختصاصی با "محمود عمرو"، کنسول جمهوری عربی مصر در اربیل است. در این گفتگو، روند روابط دوجانبه و توسعه‌ی آن از زمان افتتاح کنسولگری مصر در پایتخت اقلیم کوردستان در پایان سال ۲۰۱۰، و همچنین چشم‌انداز همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و گردشگری مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. نقش کنسولگری در تحکیم این روابط و تسهیل تبادلات دانشجویی و گردشگری میان اقلیم کوردستان و جمهوری عربی مصر از دیگر محورهای این گفتگو است. برگردان این گفتگو در ادامه بە نظر خوانندگان می‌رسد:
عبدالحمید زیباری: جناب کنسول، پس از افتتاح کنسولگری در اربیل، روابط جمهوری عربی مصر با اقلیم کوردستان را چگونه توصیف می‌کنید؟ برجسته‌ترین زمینه‌هایی که شاهد پیشرفت چشمگیری بوده‌اند کدامند و آیا حوزه‌هایی وجود دارند که به تقویت بیشتری نیاز داشته باشند؟
محمود عمرو: در ابتدا مایلم به شما در کوردستان ٢٤ برای حضور در مقر کنسولگری مصر در اربیل خوش‌آمد بگویم. تصور می‌کنم این اولین بار است که کوردستان ٢٤ به کنسولگری تشریف می‌آورد و ما از حضور شما و پرداختن به روابط میان قاهره و اربیل خرسندیم.
همان‌طور که اشاره کردید، کنسولگری ما فعالیت خود را از سال ۲۰۱۰ در اینجا آغاز کرد و اولین کنسولگری یک کشور عربی و از نخستین کنسولگری‌های خارجی در اقلیم بود. از همان ابتدای فعالیت تاکنون، این کنسولگری در تعمیق پیوندهای همکاری و دوستی میان قاهره و اربیل و حمایت از روابط در تمامی زمینه‌ها، به‌ویژه در بخش اقتصادی و تجاری، نقش داشته است. حجم تبادلات تجاری امروز به ۱۵۰ میلیون دلار در سال رسیده است و ما امیدوار به رشد و توسعه‌ی هرچه بیشتر این بخش از روابط هستیم.
ما بر پایه‌ی دستاوردهای گذشته بنا می‌کنیم و با جدیت و با همکاری مقامات اقلیم کوردستان عراق تلاش می‌کنیم تا روابط میان قاهره و اربیل را بیش از پیش گسترش دهیم. به عنوان مثال، ما در تلاشیم تا روابط تجاری و اقتصادی را از طریق همکاری با اداره‌ی روابط خارجی و هیئت سرمایه‌گذاری توسعه دهیم و در این راستا در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری یک مجمع سرمایه‌گذاری یک یا دو روزه هستیم. این مجمع با هدف جذب سرمایه‌گذاران مصری برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری موجود در اقلیم برگزار می‌شود. همچنین صادرکنندگان مصری می‌توانند از نزدیک با بازار کوردستان عراق آشنا شوند و برای نفوذ کالاها و محصولات مصری به بازارهای اینجا تلاش کنند؛ همان‌طور که این محصولات در سایر نقاط عراق حضور دارند. در حال حاضر نیز بسیاری از محصولات مصری در بازارهای اقلیم کوردستان عراق موجود است، چرا که حجم تبادلات تجاری همان‌طور که گفتم به ۱۵۰ میلیون دلار در سال می‌رسد.
علاوه بر این، ما برای حمایت از بخش‌های فرهنگی، رسانه‌ای و همکاری در حوزه‌ی گردشگری نیز تلاش می‌کنیم. این‌ها همه ظرفیت‌های دست‌نخورده‌ای هستند که ما در حال بررسی چگونگی توسعه‌ی روابط در این زمینه‌ها هستیم. اداره‌ی روابط خارجی با همکاری اداره‌ی رسانه‌ی اقلیم، ایده‌هایی را مطرح کرده‌اند که در حال حاضر با کنسولگری و قاهره در حال بررسی است تا روابط در ابعاد فرهنگی و رسانه‌ای تقویت شود.
زیباری: از نظر تاریخی، مصر میزبان شخصیت‌های سیاسی کورد بوده و روابط در سطح مردمی نیز همواره پویا بوده است. حتی در دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی، مدرسان و کادر درمانی مصری در مناطق کوردستانی حضور داشتند. شما به اعزام یک هیئت سرمایه‌گذاری اشاره کردید؛ آیا این هیئت از روند بازسازی و توسعه در اقلیم کوردستان عراق اطلاع دارد؟
محمود عمرو: باید بگویم که مؤلفه‌ی مردمی و میراث فرهنگی با قدرت در روابط ما حضور دارد. این تاریخ، در طول سالیان متمادی ادامه داشته است. فراموش نکنیم که اولین روزنامه‌ی کوردی در چاپخانه‌ی «دار الهلال» در مصر به چاپ رسید. این روزنامه به زبان کوردی منتشر می‌شد و در دار الهلال مصر چاپ شد. روابط تاریخی ما از آن زمان تاکنون امتداد یافته است.
هیئت‌های مصری بسیاری در دوره‌ی اخیر از اربیل بازدید کرده‌اند. به عنوان مثال، یک هیئت رسانه‌ای بلندپایه از برخی روزنامه‌های مصری، از جمله سردبیر روزنامه‌ی «الشروق» و نویسندگان بزرگی چون عمادالدین حسین و محمد سلماوی، در نمایشگاه بین‌المللی کتاب اربیل شرکت کردند. در آن نمایشگاه بیش از ٦٠ ناشر مصری نیز حضور داشتند.
همچنین هیئتی از هنرمندان مصری، از جمله هنرمند شیرین و هنرمند احمد بدیر، در ماه آوریل از اربیل بازدید و در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم اربیل شرکت کردند. هیئتی از انجمن فارغ‌التحصیلان الازهر شریف نیز به اینجا آمد و در مراسم صدمین سالگرد درگذشت دانشمند برجسته‌ی کورد و فارغ‌التحصیل الازهر، دکتر مصطفی زلمی، شرکت کرد؛ مراسمی که توسط نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم، افتتاح شد و شیخ جلیل عباس شومان و رئیس دانشگاه الازهر شیخ سلامه داوود نیز در آن حضور داشتند. همه‌ی این‌ها تبادلات موجود است.
نباید فراموش کنیم که کوردها همواره در فرهنگ و هنر مصر از دیرباز حضور داشته‌اند. به عنوان مثال، سعاد حسنی اصالتاً کورد-سوری بود، محمود ملیجی نیز همین‌طور و البته شاعر بزرگ احمد شوقی. اما این افراد در بافت اجتماعی مصر ادغام شده بودند و به عنوان بخشی از جامعه‌ی مصر شناخته می‌شدند، نه کورد. به همین دلیل بسیاری از مصری‌ها نمی‌دانند که مثلاً سعاد حسنی ریشه‌ی کوردی-سوری دارد و بعداً تابعیت مصر را دریافت کرده است. افرادی مانند این‌ها بسیارند که زندگی هنری و فرهنگی مصر را در دورانی که قاهره در منطقه پیشگام بود، غنی ساختند.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری؛ بغداد مقصد اول، اربیل در انتظار
محمود عمرو: در مورد سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری‌های مصر در اقلیم هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. دو مورد قابل ذکر است که امیدواریم گسترش یابند: یکی کارخانه‌ی تولید لوازم پزشکی مانند سرنگ، سوزن و دستکش و دیگری کارخانه‌ی تولید محصولات پلاستیکی که با سرمایه‌گذاری مشترک مصری-کوردی عراقی فعالیت می‌کنند. علاوه بر این، شرکت «اوراسکام» در حال بازسازی شبکه‌ی فاضلاب در سراسر اقلیم کوردستان عراق با تأمین مالی کنسرسیوم ژاپنی «جایکا» است. این‌ها مواردی است که می‌توانیم بر پایه‌ی آن‌ها برای افزایش تبادلات تجاری و اقتصادی میان قاهره و اربیل تلاش کنیم.
زیباری: حجم دقیق سرمایه‌گذاری‌های مصر در اقلیم کوردستان چقدر است و آیا هیئت سرمایه‌گذاری آتی توافق‌نامه‌ها یا شراکتی با دولت اقلیم کوردستان خواهد داشت؟
محمود عمرو: امیدوارم ببینیم زمانی که این رویداد برگزار شود، چه نتایجی به همراه خواهد داشت. نتیجه در عالم غیب است. در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌ها در سطح بالایی نیست و همان‌طور که گفتم، محدود به دو پروژه‌ی مشخص در زمینه‌ی لوازم پزشکی و محصولات پلاستیکی است.
ما امیدوار به افزایش این سرمایه‌گذاری‌ها هستیم و به همین دلیل من تلاش می‌کنم تا این حوزه را فعال کنم. می‌دانید که شرکت‌های مصری بسیاری در حال حاضر در بغداد فعال هستند و بر روی پروژه‌های بزرگ و زیربنایی کار می‌کنند. شرکت اوراسکام متعلق به نجیب ساویرس در حال ساخت شهرک مسکونی «الورد» است. گروه طلعت مصطفی (TMG) نیز شهرک دیگری را می‌سازد. شرکت‌های دیگری مانند «پیمانکاران عرب» و «حسن علام» نیز حضور دارند. ما امیدواریم بتوانیم این شرکت‌ها را برای حضور در اربیل نیز جذب کنیم.
زیباری: چرا این شرکت‌های بزرگ، بغداد را پیش از اربیل انتخاب کردند؟
محمود عمرو: این یک انتخاب نبود. شما می‌دانید که سرمایه به جایی می‌رود که فرصت وجود داشته باشد. فرصت‌ها در بغداد موجود بود و ما اکنون در تلاشیم تا از طریق همین مجمع سرمایه‌گذاری که با همکاری اداره‌ی روابط خارجی و هیئت سرمایه‌گذاری اقلیم برگزار خواهیم کرد، فرصت‌هایی را در اینجا خلق کنیم و به سرمایه‌گذاران مصری معرفی نماییم.
زیباری: نمایشگاه سالانه‌ی محصولات مصری همواره با استقبال شهروندان روبرو می‌شود. آیا این نمایشگاه‌ها ادامه خواهند یافت و آیا امکان تقویت بیشتر روابط فرهنگی وجود دارد؟
محمود عمرو: قطعاً. ما با همکاری مقامات در اقلیم کوردستان عراق برای این امر تلاش می‌کنیم و امیدوار به توسعه‌ی هرچه بیشتر روابط هستیم. همان‌طور که در ضرب‌المثل انگلیسی آمده است، «همیشه فضایی برای پیشرفت وجود دارد». این همان چیزی است که ما به آن امیدواریم و برایش تلاش می‌کنیم و به همین دلیل به عنوان کنسولگری اینجا حضور داریم تا روابط میان قاهره و اربیل را تقویت کنیم.
تسهیلات ویزا و همکاری‌های آموزشی؛ اولویت با دانشجویان و موارد پزشکی
زیباری: با وجود پرواز مستقیم میان مصر و اقلیم کوردستان، بسیاری از شهروندان، به‌ویژه دانشجویان، برای دریافت ویزای ورود به مصر و اخذ تأییدیه‌های امنیتی با مشکلاتی مواجه هستند. دلیل این رویه‌ها چیست و آیا برنامه‌ای برای تسهیل آن در آینده وجود دارد؟
محمود عمرو: حقیقت این است که نمی‌توانم با قاطعیت در مورد آینده صحبت کنم، اما وضعیت کنونی در منطقه ایجاب می‌کند که موضوع تأییدیه‌های امنیتی میان مصر و عراق به طور کلی وجود داشته باشد. با این حال، ما به عنوان کنسولگری همواره در تلاشیم تا روند صدور این تأییدیه‌ها را، به‌ویژه برای دانشجویان و موارد پزشکی حاد، تسریع کنیم. این یک واقعیت است که در آن زندگی می‌کنیم و امیدواریم با بهبود شرایط، این روند نیز تسهیل شود. لازم به ذکر است که این موضوع متقابل است و طرف عراقی نیز برای شهروندان مصری که درخواست ورود به عراق را دارند، تأییدیه‌های امنیتی را اعمال می‌کند.
زیباری: تعداد زیادی از دانشجویان کورد در دانشگاه‌های مصر، به‌ویژه الازهر، تحصیل می‌کنند و مؤسسه‌ی الازهر نیز در اقلیم کوردستان فعال است. آیا با توجه به این روابط ویژه، نباید برخورد با اقلیم کوردستان متفاوت از سایر مناطق عراق باشد؟
محمود عمرو: شما به نکته‌ی بسیار مهمی اشاره کردید. بخش آموزش زمینه‌ی بسیار گسترده و مهمی برای همکاری است. مؤسسه‌ی الازهر که از سال ۲۰۰۸ در اربیل فعالیت می‌کند، تنها شعبه‌ی آن در سراسر عراق و حتی منطقه است و این یک افتخار بزرگ محسوب می‌شود. الازهر سالانه ٢٥ بورسیه‌ی تحصیلی به فرزندان این اقلیم اختصاص می‌دهد و ما در حال بررسی افزایش این تعداد هستیم و همگان را تشویق می‌کنیم تا از این ٢٥ بورسیه به طور کامل استفاده کنند.
همچنین، زمانی که هیئت فارغ‌التحصیلان الازهر در ماه دسامبر گذشته به اینجا سفر کرد، متوجه شدند که این مؤسسه تنها دارای شاخه‌ی ادبی است. بلافاصله الازهر تصمیم گرفت تا شاخه‌ی علوم را نیز افتتاح کند تا دانشجویان علاقه‌مند بتوانند در این رشته نیز تحصیل کنند.
علاوه بر این، دانشجویان زیادی در دانشگاه‌های دیگر مصر، به‌ویژه دانشگاه منصوره، در مقطع دکترا تحصیل می‌کنند. دانشگاه‌های اسکندریه، قاهره و عین شمس نیز میزبان این دانشجویان هستند. من حتی به شوخی به این فکر می‌کنم که انجمن فارغ‌التحصیلان دانشگاه منصوره را در اینجا تأسیس کنم!
نقش رسانه‌ها در تقویت روابط و معرفی ظرفیت‌های گردشگری
زیباری: آیا قصد دارید برای توسعه‌ی بیشتر روابط فرهنگی، یک مرکز فرهنگی مصری در اقلیم کوردستان افتتاح کنید؟
محمود عمرو: ایده‌ی خوبی است و می‌توان آن را ابتدا با قاهره بررسی و سپس مطرح کرد. اما به نظرم یک موضوع مهم دیگر، حضور رسانه‌ای و آگاه‌سازی مردم مصر از آنچه در اقلیم کوردستان می‌گذرد و بالعکس است. من از همین تریبون شما، از دفاتر رسانه‌ای پارت دموکرات کوردستان و اتحادیه‌ی میهنی کوردستان که در قاهره مستقر هستند، دعوت می‌کنم تا این نقش را در آگاه‌سازی جامعه‌ی مصر ایفا کنند.
زیباری: سطح همکاری‌های رسانه‌ای و گردشگری، به‌ویژه در زمینه‌ی تبلیغات گردشگری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ما شاهد سفر گروه‌های گردشگری زیادی از کوردستان به مصر هستیم، اما عکس این موضوع کمتر اتفاق می‌افتد. دلیل آن چیست؟
محمود عمرو: همکاری در زمینه‌ی توسعه‌ی زیرساخت‌های گردشگری در اقلیم کاملاً امکان‌پذیر است. مصر تجربه‌ی طولانی در این زمینه دارد. هدف ما رسیدن به ٣٠ میلیون گردشگر تا سال ۲۰٣٠ است و امسال تا ماه اکتبر به ١٦ میلیون گردشگر دست یافتیم. ما آماده‌ایم تا تجربیات خود را در این زمینه به اقلیم ارائه دهیم. من اخیراً از مناطق بارزان و سلیمانیه بازدید کردم. بارزان واقعاً قطعه‌ای از سوئیس است، اما نیازمند توسعه‌ی جدی زیرساخت‌های گردشگری است. مصر این کار را در شرم‌الشیخ و غردقه انجام داده و ما می‌توانیم این تجربیات را در اختیار اقلیم قرار دهیم.
زیباری: به نظر شما نقص در انتقال این تصویر زیبا از کوردستان به شهروندان مصری کجاست؟ آیا این ضعف از جانب رسانه‌های کوردی است یا رسانه‌های مصری؟
محمود عمرو: از هر دو طرف. من از شما دعوت می‌کنم که در خبرگزاری «الشرق الاوسط» که خبرگزاری رسمی دولت مصر است، مشترک شوید. این کار باعث تسهیل ارتباط و تبادل اطلاعات می‌شود. شما اخبار مصر را دریافت می‌کنید و متقابلاً خبرگزاری ما نیز اخبار اقلیم کوردستان را از شما نقل خواهد کرد.
تصویری از یک جامعه‌ی باز و مردمی مهمان‌نواز
زیباری: در نهایت، چه تصویری از کوردستان را در بازگشت خود یا در سفرهای رسمی به جامعه‌ی مصر منتقل خواهید کرد؟
محمود عمرو: من این کار را به صورت ٢٤ ساعته و هفت روز هفته انجام می‌دهم. من تصویری از یک جامعه‌ی باز، توسعه‌یافته، با مردمی دوست‌داشتنی و مهمان‌نواز منتقل می‌کنم؛ مردمی که همتای مصری خود را دوست دارند و نسبت به آن گشاده‌رو هستند. این میراثی است که نه تنها به کوردستان، بلکه به تمام عراق تعلق دارد و این نزدیکی میان دو تمدن کهن مصر و عراق ریشه دارد.
زیباری: جناب کنسول، از اینکه این فرصت را در اختیار کوردستان ٢٤ قرار دادید، سپاسگزاریم.
