بحران بیابانزایی در عراق
دولت اقلیم کوردستان با اجرای پروژه‌های سدسازی و مدیریت آب، توانسته است با چالش زیست‌محیطی مقابله کند
بیش از ۲۰ منطقه در عراق با بحران بیابانزایی و خشکسالی مواجه‌اند، در حالی که دولت اقلیم کوردستان با اجرای پروژه‌های سدسازی و مدیریت آب، توانسته است با این چالش زیست‌محیطی مقابله کند.
بحران بیابانزایی بیش از ۲۰ منطقه در عراق را در بر گرفته است. نبود یک راهبرد ملی جامع برای مقابله با این پدیده خطرناک زیست‌محیطی، عراق را به یکی از آسیب‌پذیرترین کشورهای منطقه در برابر خشکسالی تبدیل کرده است. در مقابل، دولت اقلیم کوردستان توانسته است با تغییرات اقلیمی مقابله کرده و اقلیم کوردستان را از خشکسالی و خطر بیابانزایی محافظت کند. این موفقیت از طریق اجرای پروژه‌های احداث سد و آب‌بند برای ذخیره‌سازی آب جهت مصارف کشاورزی و آشامیدنی حاصل شده است.
بیابانزایی و خشکسالی دو تهدید بزرگ برای کشور بین‌النهرین هستند که سال به سال تأثیرات آن‌ها برجسته‌تر می‌شود. این وضعیت، عراق را در رتبه پنجم کشورهایی قرار داده است که بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی متحمل شده‌اند. از بین رفتن باغ‌های کشاورزان یکی از نتایج این تغییرات است و خود کشاورزان، دولت عراق را به کم‌کاری متهم می‌کنند.
انتقاد کشاورزان از سیاست‌های آبی عراق
علی عبدالکاظم، یک کشاورز، به کوردستان۲۴ گفت: "دولت باید برای بحران آب برنامه‌های بلندمدت داشته باشد. اگر دولتی داریم، باید حداقل یک برنامه‌ی ۵۰ ساله داشته باشد، از جمله ساخت سد و موارد دیگر. اگر در بصره یک سد بزرگ وجود داشته باشد، آب آن را می‌توان به ذی‌قار، بغداد و حتی سایر استان‌ها بازگرداند، اما آب شط‌العرب همه به کویت و سپس به دریا می‌رود."
به هورهای ابو زرگیش که بین ذی‌قار و میسان قرار دارد، رسیدیم. مردم این منطقه از خشکی آن به شدت گلایه‌مند هستند. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل از بین رفتن دام‌ها و باغ‌هایی که منبع امرار معاش آن‌ها بود، این منطقه را ترک کرده‌اند.
ابواحمد عامری، شهروند ناصریه، می‌گوید: "ما به دلیل خشکسالی آسیب‌های زیادی دیده‌ایم، مزارع و درختان ما از بین رفته‌اند. هیچ مقاومتی در برابر خشکسالی وجود ندارد. ما درخواست می‌کنیم که سدها بر روی رود فرات ساخته شوند. اگر در ذی‌قار سد ساخته شود، مردم به دلیل بی‌آبی مهاجرت نخواهند کرد. حتی حیوانات ما نیز از بین رفته‌اند، پرندگان و ماهی‌ها نیز به دلیل خشکسالی تلف شده‌اند. ما درخواست می‌کنیم که از طریق کمیته‌ای ویژه از رود فرات بازدید کرده و مشکل را حل کنند. اگر در ناصریه سد ساخته شود، کشاورزان بهره‌مند خواهند شد. همه کشاورزان به دلیل بی‌آبی مهاجرت کرده‌اند."
این خسارات در حالی رخ می‌دهد که عراق در بودجه سه‌ساله‌ی خود ۱۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دینار برای حمایت از بخش محیط زیست اختصاص داده بود که بین وزارتخانه‌های نفت، برق و محیط زیست تقسیم شده است. با این حال، به گفته‌ی فعالان محیط زیست، هیچ برنامه‌ای برای جلوگیری از خشکسالی وجود ندارد.
راهبرد آبی دولت اقلیم کوردستان
اما دولت اقلیم کوردستان یک برنامه راهبردی برای حفاظت از امنیت آب در پیش گرفته است. قرار است تنها در سال جاری ۲۴ سد دیگر تکمیل شود. جمع‌آوری آب باران و چشمه‌ها و حفاظت از آب‌های زیرزمینی از اصلی‌ترین اقدامات برای مقابله با تغییرات اقلیمی و تأمین آب مورد نیاز برای آشامیدن، کشاورزی و دامداری است.
سومین سد بزرگ در سطح اقلیم کوردستان و اولین سد در استان اربیل، علاوه بر نقش زیست‌محیطی خود، به منبع اصلی تأمین آب برای زمین‌های صدها کشاورز و دامدار تبدیل شده است.
حسن صابر، ساکن روستای گومه‌سپان، از سال ۲۰۲۴ دام‌های خود را برای آبیاری به اینجا می‌آورد. او به کوردستان۲۴ گفت: "اینجا خشک و بسیار ناخوشایند بود، اما با این سد بسیار خوب شده است. طبیعت آن نیز زیبا شده است. وقتی این منطقه خشک بود، ما به اینجا نمی‌آمدیم، اما اکنون که سد ساخته شده و آب دارد، ما برای دامداری و کشاورزی به اینجا می‌آییم. از این رو، از دولت اقلیم کوردستان برای ذخیره‌سازی این آب در اینجا سپاسگزارم."
در چهار سال گذشته در اقلیم کوردستان، ۸ سد و ۸ آب‌بند تکمیل شده‌اند و ۴۳ آب‌بند دیگر در دست اجرا هستند. مجموع ظرفیت ذخیره‌سازی آب در آن‌ها به سه میلیارد متر مکعب در سال رسیده است.
