ایاد علاوی: دولت آینده‌ی عراق باید مشکلات ریشه‌ای را حل کند
نخست‌وزیر اسبق عراق بر لزوم حل چالش‌های بنیادین کشور تاکید کرد و از موضع پرزیدنت بارزانی حمایت کرد
ایاد علاوی، رئیس ائتلاف ملی و نخست‌وزیر اسبق عراق، در گفت‌وگویی اختصاصی با شبکه‌ی تلویزیونی کوردستان ۲۴، با اشاره به روند تشکیل دولت جدید عراق، بر اهمیت رسیدگی به مشکلات ریشه‌ای تاکید کرد. او ضمن حمایت از نگرانی‌های پرزیدنت مسعود بارزانی، نقش کوردها در ثبات سیاسی کشور را حیاتی دانست و حل مسائل کلیدی مانند ماده‌ی ۱۴۰ قانون اساسی و قانون نفت و گاز را ضروری خواند. علاوی همچنین دیدگاه‌های راهبردی خود را درباره‌ی یکپارچگی عراق و توازن قدرت‌های منطقه‌ای مطرح ساخت.
ایاد علاوی، که از مه ۲۰۰۴ تا آوریل ۲۰۰۵ (خرداد ۱۳۸۳ تا فروردین ۱۳۸۴) نخست‌وزیر موقت عراق بود و سابقه‌ی طولانی در سیاست این کشور دارد، در این گفت‌وگو بیان داشت که ملاقات طولانی با پرزیدنت مسعود بارزانی داشته و به کوردها نزدیک است. وی تاکید کرد که پرزیدنت بارزانی، رهبر پارت دموکرات کوردستان (PDK) از سال ۱۹۷۹ میلادی، به حق نگران وضعیت اجرای قانون اساسی و موضوعاتی چون قانون انتخابات است. علاوی اظهار داشت: "ما از درخواست‌های پرزیدنت بارزانی حمایت می‌کنیم، زیرا معتقدم نکاتی که ایشان مطرح کردند، همان‌هایی است که ما نیز درخواست کرده‌ایم."
وی افزود که ریشه‌یابی مشکلات، به ویژه در مورد ماده‌ی ۱۴۰ قانون اساسی و قانون آتی نفت و گاز و همچنین مدیریت درآمدهای منابع طبیعی، باید در اولویت دولت جدید قرار گیرد. علاوی یادآور شد که در دوران نخست‌وزیری‌اش، تمام حقوق کوردها، از جمله بودجه ۱۷ درصدی دولت اقلیم کوردستان، را پرداخت کرده است. او ترس پرزیدنت بارزانی از عدم اجرای ماده ۱۴۰ و مسائل مربوط به نفت و گاز را "به جا" توصیف کرد.
ماده‌ی ۱۴۰ قانون اساسی و قانون نفت و گاز: گره‌های کور سیاسی
ماده‌ی ۱۴۰ قانون اساسی عراق، مصوب سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴)، به حل اختلافات سرزمینی، به ویژه در مورد کرکوک و سایر مناطق مورد مناقشه، می‌پردازد. این ماده یک فرآیند سه‌مرحله‌ای شامل عادی‌سازی اوضاع، سرشماری جمعیت و برگزاری همه‌پرسی را برای تعیین وضعیت اداری این مناطق پیش‌بینی کرده بود که باید تا ۳۱ دسامبر ۲۰۰۷ (۱۰ دی ۱۳۸۶) تکمیل می‌شد. با این حال، این ماده هنوز به طور کامل اجرا نشده است و به عنوان یکی از نقاط اختلاف همیشگی بین بغداد و اربیل باقی مانده است. دادگاه عالی فدرال عراق نیز بارها تاکید کرده است که این ماده همچنان لازم‌الاجراست و باید مفاد آن عملی شود. مسرور بارزانی، معاون رهبر پارت دموکرات کوردستان، نیز بر اجرای کامل ماده‌ی ۱۴۰ و بازگشت کرکوک به اداره‌ی کوردستانی تاکید کرده است.
علاوی در مورد قانون نفت و گاز نیز گفت که تلاش‌های او برای تصویب این قانون در گذشته ناموفق بوده و این مسئله همچنان یک چالش راهبردی برای آینده عراق به شمار می‌رود.
اصلاح قانون انتخابات و یکپارچگی عراق
نخست‌وزیر اسبق عراق بر لزوم اصلاح قانون انتخابات و تبدیل عراق به یک حوزه‌ی انتخابیه‌ی واحد تاکید کرد تا تبعیض از بین برود و عراقی‌ها یکپارچه باشند. وی با اشاره به اولین انتخاباتی که در زمان نخست‌وزیری او پس از رژیم بعث برگزار شد، گفت که عراق در آن زمان یک حوزه‌ی انتخابیه فراگیر بود. این دیدگاه او با خواسته‌ی پرزیدنت بارزانی مبنی بر هموار و اصلاح شدن قانون انتخابات همسو است.
چشم‌انداز دولت جدید و رقابت بر سر نخست‌وزیری
با توجه به برگزاری انتخابات پارلمانی عراق در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۵ (۲۰ آبان ۱۴۰۴) و عدم کسب اکثریت قاطع توسط هیچ حزبی، تشکیل یک دولت ائتلافی گسترده محتمل است. چارچوب هماهنگی شیعیان، یک ائتلاف مهم شیعه، خود را به عنوان بزرگترین فراکسیون در پارلمان جدید اعلام کرده و به دنبال توافق بر سر سه پست راهبردی رئیس‌جمهور (کورد)، نخست‌وزیر (شیعه) و رئیس پارلمان (سنی) است.
محمد شیاع سودانی، نخست‌وزیر کنونی، تمایل به کسب دور دوم نخست‌وزیری دارد و ائتلاف او با ۴۶ کرسی بزرگترین فراکسیون منفرد را در انتخابات اخیر کسب کرده است. با این حال، او با مخالفت‌هایی درون چارچوب هماهنگی مواجه است و به نظر نمی‌رسد تغییر این پست به آسانی صورت گیرد.
علاوی با اشاره به تقسیم سنتی پست‌های ریاستی در عراق (ریاست جمهوری برای کوردها، نخست‌وزیری برای شیعیان و ریاست پارلمان برای اهل سنت)، تغییر این عرف را در آینده از طریق گفت‌وگو و تفاهم ممکن دانست، اما بر این باور است که در شرایط کنونی، پایبندی به این تقسیم‌بندی، به ویژه پست ریاست جمهوری برای کوردها، ضروری است.
روابط اربیل و بغداد و نقش قدرت‌های خارجی
نخست‌وزیر اسبق عراق بر لزوم حل مشکلات بین اربیل و بغداد از طریق گفت‌وگو و اجرای درخواست‌های دولت اقلیم کوردستان تاکید کرد. وی اظهار داشت: "ما یک ملت هستیم: کورد، عرب، سنی و شیعه، همه‌ی ما یکپارچه هستیم... باید درخواست‌ها اجرا شوند."
دکتر علاوی همچنین در مورد نقش قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اظهار داشت که توافق با آمریکا برای عراق بهتر از ایران است، زیرا ایران در منطقه با مشکلات متعددی روبرو است. او تاکید کرد که عراق بدون همکاری آمریکا نمی‌تواند روی پای خود بایستد. علاوی پیش از این نیز اذعان کرده بود که نفوذ ایران در عراق پس از اعتراضات مردمی سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸) کاهش یافته است، هرچند که همچنان حضور دارد. او همچنین از دولت عراق خواست که اجازه ندهد اعضای پ.ک.ک از خاک عراق به ترکیه حمله کنند.
تجربه‌ی موفق دولت اقلیم کوردستان
در پایان این گفت‌وگو، ایاد علاوی تجربه‌ی دولت اقلیم کوردستان را "تجربه‌ای بسیار موفق" توصیف کرد که توانسته است روابط خود را با عراق حفظ کند و آن را الگویی برای سایر مناطق عراق دانست. این مصاحبه در شرایطی صورت گرفت که اربیل، پایتخت دولت اقلیم کوردستان، میزبان مذاکرات سیاسی فشرده برای آینده‌ی عراق است.
