هشدار دیدبان اکو عراق دربارهی آلودگی «خفهکننده»ی هوای بغداد
کیفیت هوای پایتخت عراق به شدت خطرناک اعلام شد؛ مقامات دربارهی پیامدهای جدی بر سلامت عمومی هشدار میدهند
دیدبان اکو عراق (Iraq Eco Observatory) امروز یکشنبه، ۳۰ نوامبر ۲۰۲۵ (۱۰ آذر ۱۴۰۴)، با انتشار بیانیهای، وضعیت آلودگی هوا در بغداد را «خطرناک» توصیف کرده و هشدار داده است که تداوم این شرایط، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی ساکنان پایتخت عراق محسوب میشود.
این سازمان تاکید کرده است که انباشت دود و ذرات معلق، هوای بغداد را به وضعیت «خفهکننده» رسانده و در روزهای اخیر، بغداد را در میان آلودهترین شهرهای جهان قرار داده است. پیشبینی میشود در صورت عدم تغییر شرایط جوی، این آلودگی به استانهای همجوار بغداد نیز گسترش یابد.
سطوح بیسابقه آلایندهها
بر اساس پایشهای انجام شده توسط دیدبان اکو عراق، شاخص کیفیت هوا (AQI) در برخی ساعات شب به ۳۸۰ واحد رسیده است که نشاندهندهی وضعیت بسیار ناسالم و حتی «خطرناک» است. همچنین، غلظت ذرات معلق PM2.5 به ۴۰.۵ میکروگرم بر متر مکعب افزایش یافته که هشت برابر بیشتر از استانداردهای جهانی است. هوا سرشار از مواد سمی مانند دیاکسید نیتروژن (NO2) و دیاکسید گوگرد (SO2) است که عامل اصلی بارانهای اسیدی، تحریک چشم، مشکلات تنفسی، و بیماریهای قلبی و ریوی محسوب میشوند. شهروندان بغداد نیز از بوی نامطبوع گوگرد و احساس خفگی در هوا گلایه دارند. بر اساس گزارشهای بینالمللی، بغداد در دورههای مختلف در میان آلودهترین شهرهای جهان قرار گرفته است؛ از جمله رتبه دوم در اکتبر ۲۰۲۴ و رتبه هفتم در خاورمیانه و بیست و چهارم جهانی در ژوئیه ۲۰۲۵.
عوامل تشدیدکننده آلودگی
دیدبان اکو عراق، سوزاندن گسترده و بیرویه پسماندها در اطراف پایتخت، فعالیتهای صنعتی کنترلنشده و غیرمجاز، کمبود فضاهای سبز شهری و افزایش روزافزون وسایل نقلیه را از دلایل اصلی این بحران زیستمحیطی میداند. این نهاد همچنین به عدم نظارت کافی دولت بر کارخانههای غیرمجاز و استفاده از سوختهای بیکیفیت به عنوان عوامل تشدیدکننده اشاره کرده است که برخی از این کارخانهها به احزاب سیاسی مرتبط هستند. کارشناسان محیط زیست نیز کمبود برق و اتکا به ژنراتورهای دیزلی را از عوامل انتشار بیشتر اکسید نیتروژن و گوگرد دانستهاند.
اقدامات و هشدارهای مقامات
در واکنش به این اوضاع، فرماندهی عملیات بغداد دستور بسته شدن دروازههای «کمپ رشید» را صادر کرده است تا از سوزاندن گستردهی پسماندها در این منطقه که یکی از منابع اصلی آلودگی محسوب میشود، جلوگیری به عمل آید. وزارت محیط زیست عراق نیز در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۵ (۶ آذر ۱۴۰۴)، بازرسیها و اقدامات اجرایی خود را برای مهار سوزاندن غیرقانونی زباله و فعالیتهای صنعتی تشدید کرد. کارشناسان هواشناسی عراقی بر ضرورت اعلام وضعیت اضطراری و اجرای دستورالعملهای سازمان بهداشت جهانی برای حفاظت از سلامت شهروندان تاکید کردهاند، زیرا وضعیت کنونی بغداد برای زندگی نامناسب است و امید به اصلاح اندک. این در حالی است که در گذشته نیز طرحهایی، از جمله ۹۰ طرح از سوی وزارت برق عراق برای کاهش آلودگی هوا و حمایت از انرژیهای تجدیدپذیر مطرح شده بود، اما وضعیت کنونی نشاندهنده ناکافی بودن این اقدامات و نیاز به رویکردی راهبردی است. در مقابل، دولت اقلیم کوردستان با پروژههایی مانند «روشنایی»، توانسته است در مدیریت چالشهای زیستمحیطی و بهبود کیفیت هوا در مناطق خود عملکردی متفاوت و موثرتر داشته باشد.
