Mesrur Barzani MEPS2023'te: Kürdistan Bölgesi Irak Anayasası'ndaki yükümlülüklerini yerine getirdi

HABER MERKEZİ 

Kürdistan Bölgesi Başbakanı Mesrur Barzani, 4. Orta Doğu Barış ve Güvenlik Forumu’nun ikinci gününde düzenlenen üçüncü panel kapsamında BBC’nin önde gelen muhabiri Maryam Moshiri’nin sorularını yanıtlıyor.

Başbakan Mesrur ​​Barzani'nin panelde yaptığı konuşmalardan bazıları:

- Orta Doğu’daki durum ve İsrail-Hamas çatışmaları

Mesrur Barzani: Öncelikle bu fırsat için çok teşekkür ederim. Elbette biz pek çok savaş görmüş bir milletiz. Bunun ne kadar kötü ve yıkıcı olduğunu biliyoruz. Savaşa karşı olduğumuzu ve savaşın sorunların çözümünde kullanılmaması gerektiğini söyleyerek başlayayım.

Gazze'deki duruma bakarsak. Oradaki insanların durumu şimdi mi yoksa 7 Ekim'den önce mi daha iyiydi? Bence cevap çok açık.  Gazze’nin suçsuz halkı savaşın bedelini ödüyor. Savaşı ve sivillere yönelik tüm saldırıları kınıyoruz. Orta Doğu'da yaşanan her türlü çatışmanın barış yoluyla çözüme kavuşmasını istiyoruz.

Onlarca yıldır ihmal edilen, çatışmaya dönüşen bir sorunu görmek çok üzücü. Dolayısıyla çatışmaya dönüşmeden askeri sorunlara çözüm bulunmalı. Bir savaş başladığında ne zaman biteceğini bilemezsiniz ama kesin olarak bildiğimiz bir şey var o da mağdur sivillerdir. Sivillerin korunması gerekiyor. Hepimiz çatışmaların tırmanmasından ve bölgeye yayılma riskinden endişe duyuyoruz. Savaşın son bulmasını ve bu çatışmanın barış yoluyla çözüme kavuşmasını umuyoruz.

- Irak ve Kürdistan Bölgesi’nin savaşa karşı tutumu

Mesrur Barzani: Bana göre Irak’ın yapabileceği en iyi şeyin, Filistin ile İsrail arasındaki savaştan uzak durmasıdır. Irak, Filistin-İsrail savaşında arabuluculuk yapabilir, insani yardımları bölge halkına ulaştırabilir. Biz Kürdistan Bölgesi Hükümeti olarak kurumlarımız aracılığıyla insanlara insani yardım ulaştırmaya çalıştık ancak maalesef bu yardımların onlara ulaşma imkanı olmadı.

Oradaki yetkililer, yardımların bölgeye ulaştırmamıza imkan sağlamadı. Sloganların ilaca, gıdaya ve güvenliğe ihtiyacı olan insanlara yardım edileceğini düşünmüyorum. Sloganlar işe yaramaz, dolayısıyla Irak'ın yapabileceği en iyi şey ihtiyacı olan insanlara yardım ulaştırmaktır.

- Halbusi’nin uzaklaştırılması

Mesrur Barzani: Irak’ta farklı sorunlarımız mevcut, bana göre Irak Parlamento Başkanının uzaklaştırılması zamanlama açısından yanlıştı, bu olmamalıydı.

Şimdi tüm Orta Doğu bu krizle karşı karşıya ve çözmemiz gereken başka sorunlarımız var. Halbusi’nin uzaklaştırılması Irak için iyi olmadı, şimdi olmaması gerekirdi.

Bu sorunun farklı yollarla çözülmesi gerekirdi. Parlamentonun bilgilendirilmesi ve Parlamentonun kararı kendisinin vermesi gerekiyordu. Irak'taki durum genel olarak uygun değil.

Bu bir bizi Irak'taki ortaklığın temel ilkelerine götüren bir sorundur. Irak'ta Sünniler de dahil olmak üzere çeşitli bileşenler var. Onlara ve onların temsilcilerine saygı duyulması gerekiyor. Herhangi bir değişiklik yapılacaksa hükümet ve toplum tarafından kabul edilebilir olması gerekir.

- Kürdistan ptrolünün yeniden ihraç edilmesi

Mesrur Barzani: Kürdistan petrolünün ihraç edilmesinin yıllar öncesine dayanmaktadır. Erbil ile Bağdat arasında petrol konusunda yaşanan anlaşmazlık, anayasanın gereği gibi uygulanmaması nedeniyle ortaya çıktı. Kürdistan'ın anayasada ne yazık ki göz ardı edilen birçok hakkı var. Bu haklar petrol çıkarma, üretme ve satma hakkıdır. Maalesef son birkaç yıldır Erbil ile Bağdat arasında anlaşmazlıklar yaşanıyor.

Anayasada belirtildiği gibi yetkilerin federal bir ülkede dağıtılması ve bölgelere verilmesi gerektiğine inanıyoruz. Maalesef ki Bağdat’ta mevcut olan zihniyet, yetkilerin tamamını kendi kontrolü altına almak istiyor; Petrol meselesine yakından bakarsanız Kürdistan Bölgesi Hükümetinin anayasaya göre tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini, ama hiçbir zaman anayasada belirtilen haklarımızı alamadığımızı  görürsünüz. Kürdistan anayasaya bağlı ve biz federal hükümetle petrol meselesi, petrol üretimi ve satışının ilkeleri konusunda çalıştık ama ne yazık ki federal hükümetten ihtiyaç duyduğumuz desteği alamadık.

Kürdistan Bölgesi’nin petrol şirketleri ile yaptığı anlaşmalar yasaldır. Biz Kürdistan Bölgesi Hükümeti olarak bu anaşmalara saygı duyuyoruz ancak petrol üretmenin de maliyetleri var. Kürdistan Bölgesi'nde petrol sektörüne yatırım yapan şirketler var ama Bağdat'ta yok. Petrol üretiminin maliyeti ve sözleşme türleri farklı.

Bağdat’ın petrol çıkartmak için ödediği miktar gerçekçi değil Kürdistan'daki bazı kuyulardan petrol çıkarmanın maliyeti varil başına 34 dolar, federal hükümet ise bunu 6 dolar olarak belirledi. Mesela Gayara petrol sahasında bir varil petrolün üretim maliyeti 34 dolar, başka bir petrol sahasında 6 dolar olabiliyor ama petrol çıkarmanın maliyeti kuyudan kuyuya değişiklik gösteriyor.

Maalesef, Kürdistan Bölgesi'ndeki petrol üretiminin maliyetini henüz belirlemediler, ne kadar olduğunu da bilmiyorlar. Bağdat’a “Petrol şirketleriyle birlikte çalışarak petrol üretim maliyetinin ne kadar olduğunu öğrenebiliriz.” dedik. Bunu yaptıktan sonra petrolü yeniden ihraç etmek kolay olacak, çünkü üretim olmadan ihracat olmaz. Üretimi tamamladıktan sonra bir sonraki aşamada Türkiye üzerinden petrol ihracatına geçeceğiz.

- Irak Petrol Bakanlığı heyetinin Erbil ziyareti

Mesrur Barzani: Biz Kürdistan Bölgesi Hükümeti olarak petrolün yeniden ihraç edilmesine hazırız ama Artık top Bağdat'ta, Kürdistan Bölgesi'nden petrol çıkarmanın bedelini ödeyecekler mi? Biz anayasal haklarımızı savunacağız. Bu miktarı öğrendiğimiz zaman petrol ihracatı kolaylaşacaktır çünkü bize güvenen ortaklarımızın haklarını savunacağız. Federal hükümet şirketlere ödeme yaptıktan sonra, kesinlikle ihraç edilecek petrol var.

Heyetimiz Bağdat'ı ziyaret etti, geçen hafta Bağdat'tan Kürdistan Bölgesi'ne de bir heyet geldi. Petrol Bakanlığı ile iyi bir görüşme gerçekleştirdik. Başbakan (Muhammed Şiya Sudani) ile birkaç kez görüştüm, kendisi ile bakanlık arasında iyi bir mutabakat var. Umarım bir anlaşmaya varabilir ve petrol ihracatına yeniden başlayabiliriz.

- Ekonomi altyapısı

Mesrur Barzani: Banka sektöründe Kürdistan Bölgesi’nin ilerleme kaydetmesi adına atılan adımlar devrim niteliğinde. Yaptığımız icraatlar sadece kaynakları çeşitlendirmeden ibaret değil, aynı zamanda banka sektörünü dijitalleştirdik, bu, hükümet kabinemizin başlangıcında attığımız bir adımdı. Amacımız, vatandaşların yararına olan bir altyapı inşa etmek. Kabinem, vatandaşlarımızı merkeze alan bir tutuma sahip. Vatandaşlarımızın yararı adına elimizden geleni yapacağız.  Uygulamaya koyduğumuz dijitalleşme şüphesiz ki banka sektörünü ileriye taşıyacaktır.  ‘’Hesabım’’ adında bir projemiz mevcut, amacımız, 2024’ün sonuna kadar bir milyon maaşlı çalışanı bu sisteme dâhil etmek. Bu ay içerisinde Duhok ve Süleymaniye’de de Hesabım projesi yürürlüğe girecektir. Asıl güzel olan haber, projeye dahil olan bankalar kısa süre içerisinde büyük bir kazanç elde ettiler. Sonuç itibarıyla projeye dahil olan tarafların tamamı kazançlı çıktı. Hem Bankalar bizden faydalanmış oldu, hem de vatandaşlarımız bankalardan yararlanmış oldu.

Kürdistan Bölgesi'nde 1000 ATM ve 40 bin ödeme noktası kurduk. Yurt dışından gelenler bundan yararlanarak nakit para taşımak yerine kredi kartlarını kullanabiliyor. Ekonomimizi başka bir aşamaya taşımak istiyoruz ve ben bu konuda çok iyimserim.

- Yolsuzlukla mücadele

Mesrur Barzani: Yolsuzlukla mücadeleyi amaçladığımızı defalarca dile getirdim. Yolsuzların faydalanamayacağı bir sisteme sahip olmamız gerekiyor. Tüm devlet hizmetleri dijitalleştiğinde her şey şeffaf olacak. İnsanların da yolsuzluk yapması çok zor olacak. Toplumdaki bireylerin de bu konuda kendilerini sorumlu hissetmeleri gerekiyor.

Yolsuzluk sadece insanların sizi aldatması ve para almasıyla ilgili değildir, aynı zamanda zaman kaybıyla da ilgilidir. Bir devlet çalışanına hizmet etmesi için para ödenmesine rağmen hiçbir şey yapmaması da yolsuzluktur. Dolayısıyla bu kabinenin başlangıcından bu yana yolsuzlukları ortadan kaldırmaya başladık ama bunun sonuçlarını görmek zaman alacak. Doğru yolda olduğumuzu düşünüyorum.

- İklim değişikliği ve su sorunu

Mesrur Barzani: Kesinlikle su temek kaynaktır. Tahran başta olmak üzere birçok yerde su azalmış durumda. Planlarımızdan biri de su kaynaklarını artırmak. Çok şükür geçen iki gün yağmur yağdı, daha fazla yağmur yağması için dua etmeliyiz, büyük bir barajlar yapmayı planlıyoruz.

Petrol kuyularından çıkardığımız gazı elektriğe dönüştürdük. Doğal Kaynaklar Bakanlığı, tüm petrol şirketlerinin çıkan gazı yer altına koyması gerektiğini söylüyor. Bu, uluslararası toplumun kapsamlı bir sorumluluğudur. İklim değişikliği nedeniyle insanlar göç etmek zorunda kalıyor, bu toplu göç bir bölgeden Avrupa'ya yapılabiliyor, dolayısıyla iklim değişikliği konusunda tedbir almamız gerekiyor. Sorunların kaynağını bulmamız gerek. Toplu göç, sosyal, ekonomik ve politik sorunlarını yaratacak. Bu bir tahmin değil, biz bu durumdayız. Bu gerçekten çok ciddi bir mesele. Dünyanın bu sorunu birlikte çözmek için birlikte çalışması gerekiyor. Irak halkının diğer bölgelere göre daha fazla etkilendiğini düşünüyorum.

- Kürdistan Bölgesi'ndeki gençliğin yetenekleri

Mesrur ​​Barzani: Gençler bu ülkenin geleceğidir. Tüm gençlere yardım etmemiz gerektiğine inanıyorum. Ofisimde çalışan çok sayıda genç var. Gençler reform arkasındaki motivasyon kaynaklarıdır. Ben yetenekli gençler üzerinde çalışarak onlara yardım ediyorum. Yetenekli ve fikir sahibi gençlere yardım eden Yenilenme “Nwebunewe” adında bir vakfımız var. Ayrıca geçtiğimiz günlerde bir Geşanewe adında projesi açıklamıştık. Bu proje kapsamında bankalardan borç alıp kendi işini yapan girişimcilere kredi vereceğiz. Gençlere kendi işini kurma fırsatı verilmesi gerektiğine kesinlikle inanıyorum. Gençler istihdam konusunda sadece hükümetten fırsat beklememeli.

İnsanlar iş fırsatları için ülkelerini terk edip başka bir ülkeye gitmek istiyorlar, bu durum sadece Kürdistan’da değil, tüm ülkelerde yaşanıyor. Gençler iş fırsatları aramak için bir ülkeden diğerine gidiyorlar. Kürdistan Bölgesi'nde 100 binden fazla yabancı işçimiz var. İş imkanımız olmazsa bunlar Kürdistan Bölgesi'nde nasıl çalışacak? Özel sektörle çalıştık ve çalışanlarının yüzde 75'inin yerli olması gerektiğini söyledik. Halkımıza iş olanağı sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz. Aslında bu ortak bir sorumluluk, yani halk hükümeti tek otorite olarak görmemeli, hükümet halkın bir parçasıdır, biz halk ne istiyorsa onu yaparız. İnsanların da sorumluluk alması gerekiyor. Ortak bir sorumluluk var. Hepimizin görev ve hakları var, dolayısıyla haklarımızı sağlamak için üzerimize düşen görevleri yerine getirmeliyiz.

- Kadınların kamu sektöründeki rolü

Mesrur Barzani: Kamu sektöründe kadın bakanlarımız var, hatta sadece bakanlık düzeyinde değil, hükümetin ve kuruluşların farklı düzeylerinde de çalışan kadınlar var. Kadınlara eşit fırsatlar vermeliyiz. Biz tüm Sivil Toplum Kuruluşlara yardımcı oluyoruz. Kadınların katılımını daha fazla artırmalıyız.

Kürdistan'ın ekonomisini ve gelirini çeşitlendirmek için çalıştığımız gibi, yerel yönetimlere hizmet sunmaları için çok fazla yetki verdik. Daha da önemlisi Kürdistan Bölgesi'nin farklı yerlerinde kadınların faydalanabileceği fırsat yaratmaya çalıştık. Durmayacağız, elimizden geleni yapacağız ve sadece şehirlere değil, Kürdistan'ın tüm bölgelerine ilgi gösteriyoruz.

- Kürdistan farklı bileşenler açısından zengindir

Mesrur ​​Barzani: Ben azınlık tabirinin kullanılmasına karşıyız, çünkü bu ülkede çeşitlilik önemlidir. Bileşen çeşitliliği çok önemli. Farklı toplumlarımız, topluluklarımız var ve hepsinin hakları var. Hukuk her şeyin üstündedir ve biz çoğunluğa ait bir topluluğu desteklemiyoruz, azınlığa ait olanları görmezden gelmiyoruz. Herkes eşittir. Bazıları Irak'ın farklı bölgelerinden, bazıları da Irak dışından gelen 1,5 milyondan fazla mültecimiz var.